Konteksty. Miejsce Psychoterapii

03/12/2025

Twórca filmu Yair Quedar z głębokim wyczuciem oddał splot życia Freuda „w cieniu utraconych obiektów” wraz z jego miłością, pasją i ambicją. Obraz filmowy przenika oniryczno-fantazyjna tonacja, która nadaje trójwymiarową głębię sylwetce Freuda oraz rozważaniom o jego życiu i twórczości. Postrzeżenie Freuda jako Outsidera jest niezwykle inspirujące.
W mojej krótkiej wypowiedzi chciałbym wskazać na dwie kwestie, które uznaję za wyraz „outsiderskości”. Zanim je rozwinę dodam od razu, że generalnie uważam, że po to, aby psychoanaliza była psychoanalizą musi być outsiderska. Z istoty jest niewygodna, bo zagraża trwaniu w strefie komfortu: pozbawia iluzji racjonalności i panowania nad sobą – uświadamiając, że podlegamy nieświadomym motywom.
[…]
Psychoanalityk bowiem musi dać się zawładnąć psychicznemu funkcjonowaniu pacjenta, następnie przepracować swój stan wewnętrzny i wraz z pacjentem opracować to, co dzieje się między nimi. Innymi słowy, ważne, aby analityk był dostępny przeniesieniowej miłości i nienawiści, lękowi i erotyzacji, zawiści, bezsilności, rozpaczy czy innym stanom psychicznym. Wymaga to odwagi, tolerancji i wytrzymałości, pomieszczania siebie, własnych reakcji na pacjenta i rozumienia.

Maciej Musiał, fragment wypowiedzi po filmie Freud Outsider. Komentarz zostawił wygłoszony po projekcji w Gdańsku 2025
Fot:Kadr z filmu Outsider Freud reż Yair Quedar

01/12/2025

Zachęcamy miłośników Jelinek do udziału w tym wydarzeniu.

01/12/2025

Nowe neonowe IDioMY już za chwilę

Lubimy się. Po wielu latach, gdy najpierw był naszym nauczycielem, przewodnikiem po myśli Freuda i Winnicotta, później autorem, który zaufał nam na tyle, by do kolejnych IDioMów pisać felietony. Wspierał nas nie tylko swoim pisaniem, ale wieloma refleksjami. Dzieli się z nami odbiorem każdego kolejnego numeru, na jego uwagi czekamy z biciem serca. No gdybyśmy tylko nie były terapeutkami psychoanalitycznymi powiedziałybyśmy: figura ojca! Mamy nadzieję, że dzisiaj obopólna sympatia jest już dobrze ugruntowana. Tym razem Dawid Bieńkowski wraca jako prozaik, ze swoim nowym opowiadaniem zatytułowanym "Wniebowstąpienie" . Jest w nim wszystko, co rozpoznajemy jako idiom Pana Dawida: surrealistyczne poczucie humoru, skłonność do refleksji nad upływającym czasem, duże ciepło w kierunku ludzi i rzeczy. Polecamy Wam z całego serca!

Dawid Bieńkowski: psychoanalityk, psychoterapeuta, superwizor, nauczyciel. Autor książek „Jest”, „Nic” i „Biało-czerwony”. Laureat Nagrody Fundacji im. Kościelskich. Wielokrotny prelegent konferencji psychoanalitycznych. Mieszka i pracuje w Warszawie.

01/12/2025

Wstyd i ryzyko jego odczuwania to wszechobecne aspekty życia. Jesteśmy istotami społecznymi, które pragną zauważania, akceptacji i uznania w skomplikowanym systemie społecznym, jaki tworzą ludzie. Jeśli nie odnajdziemy swojego miejsca w tym systemie, nie mamy dokąd pójść. Pozbawieni jakiejkolwiek pozytywnej pozycji w grupie społecznej, musimy utożsamiać się z ludźmi wykluczonymi społecznie, wyrzutkami i kozłami ofiarnymi – albo zamieszkać w „brakującym miejscu” psychozy. Od początku życia pragniemy zasłużyć na miłość i zrozumienie. Chcemy też sami kochać. Jako osoby dorosłe musimy wnieść wkład w życie społeczne – pracując, dobierając się w pary, a także opiekując się następnym pokoleniem i wychowując je. Jeżeli zawodzimy w którymkolwiek z tych obszarów, zaczynamy odczuwać wstyd. Niepomyślnie może ułożyć się wiele spraw – czujemy się wówczas pod różnymi względami ułomni, gorsi, niekompetentni, niegodni akceptacji i miłości, wykluczeni. Uczucia te pojawiają się nie tylko w efekcie porażek. Inni ludzie zawstydzają nas, szydząc z nas i krytykujac w upokarzający sposób albo okazując jawną wrogość, czy też stosując przemoc. Zdarza się, że w dzieciństwie odbieramy przekaz, iż nie tylko nasze zachowanie jest niedopuszczalne, lecz również my sami jesteśmy źli i ułomni. Otoczenie dziecka nie musi aktywnie wzbudzać w nim wstydu – uczucie to może rodzić się w wyniku niepowodzeń w nawiązaniu kontaktu i braku empatycznego dostrojenia z rodzicami lub innymi opiekunami.

Phil Mollon, Wstyd i zazdrość. Ukryty zamęt. Oficyna Ingenium, Przekład: Marta Lipińska
Fot: Unsplash

30/11/2025

W cyklu weekendowe PsychoZa Ekranem
polecam „Anatomię upadku” w reżyserii Justine Triet z fenomenalną rolą Sandry Hüller.

W filmie oprócz głównych postaci figurami stają się niepokój i dociekanie. Rodzą się one zarówno z samej fabuły, jak i z tego, co film robi z naszym sposobem słuchania historii i oczywiście tym, jak jest opowiadana. Triet prowadzi nas przez kolejne wersje zdarzeń w taki sposób, że każda z nich wydaje się możliwa, ale żadna nie ma charakteru ostatecznego. To chyba pułapka - chcieć odpowiedzieć sobie na pytanie: “jak było?”.
Ten ruch między prawdopodobieństwami tworzy szczególne napięcie - coś w rodzaju migotania, w którym trudno o stabilny punkt, o rozstrzygnięcie między winny a niewinny.

W tle, zdaje się, można usłyszeć echo myśli Ogdena o relacji jako przestrzeni, w której dwie perspektywy próbują znaleźć wspólny rytm i jak trudno go utrzymać. To podstawowe zjawisko do opanowania w związku. W obrazie Triet ta przestrzeń przypomina delikatną membranę: czasem sprężystą, czasem prawie transparentną, często niewytrzymującą ciężaru niewypowiedzianych i jawnych oczekiwań.

Dla niektórych kwestią nadrzędną w tym filmie będzie wątek gender. Ciekawe czy był dla Was wyraźny i czy rzeczywiście jego widoczność zależna jest od tego czy obrazowi przygląda się mężczyzna czy kobieta. Ciekawa jestem waszych doświadczeń związanych z przeżywaniem tego dzieła.

Justyna Dworczyk

Fot: Kadr z filmu Anatomia upadku, 2023

30/11/2025

Jakże podzielamy ten sposób myślenia.

Anna Król-Kuczkowska: "Niezwykle ważna w funkcjonowaniu człowieka jest zdolność do przeżywania mniej „dobrostanowej" strony życia - cierpienia, bólu, rozczarowania. Tymczasem wellness obiecuje, że kiedy do jakiegoś punktu dobrniemy, to będziemy szczęśliwi."

Berenika Steinberg: "Wolałabym jednak czuć szczęście niż ból."

Anna Król-Kuczkowska: "Daniel Haybron, amerykański profesor filozofii badający zagadnienie szczęścia i dobrostanu, twierdzi, że my - zwłaszcza w zachodniej kulturze - właściwie nie rozumiemy pojęcia szczęścia. Skłonni jesteśmy myśleć, że to jasno określony stan, który można osiągnąć. Tymczasem osoby, które określiłyby siebie jako generalnie w życiu szczęśliwe, rzadko kiedy odczuwają takie mityczne szczęście. Ich poczucie, że jest okej, polega na czymś zupełnie innym, a mianowicie na doświadczeniu zaangażowania w życie, które to doświadczenie Haybron nazywa vitality. To przekonanie, że nasze życie jest żywe i wartościowe, i my jesteśmy w nim żywi i wartościowi. Właśnie owo poczucie witalności, żywotności i dobrego funkcjonowania w świecie -
zarówno z innymi, jak i w swojej skórze - jest tym, co można nazwać szczęściem. Tylko że to inne szczęście niż takie, o którym mówi tzw. pop-psychologiczny wellness.

Anna Król-Kuczkowska w rozmowie z Bereniką Steinberg, Tygodnik Powszechny 2025 nr 42, "Swoja wersja siebie"
fot Christina Ambalavanar

29/11/2025

Dr Sławomir Murawiec miał wczoraj w Kontekstach wykład na temat farmakoterapii w psychoterapii. Czy można myśleć o używaniu leków razem z pacjentem tak, jak o innych aspektach, które wnosi na terapię? Wydawałoby się, że odpowiedź jest banalna, jednak dość często nie podejmujemy rozmowy, uznając to za nie nasz (terapeutów) teren. Dzięki ogromnej wiedzy i doświadczeniu prelegenta mieliśmy okazję przekonać się jak bardzo pozabiologiczne ujęcie kwestii używania leków udrażnia proces terapeutyczny.
Wspaniały wykład!

28/11/2025

Czasem sama myśl o terapii grupowej może budzić mieszane uczucia: ciekawość, ekscytację ale także niepewność i mnóstwo obaw, a jest to jedna z najbardziej skutecznych form terapii. Problem polega na tym, że do grupy terapeutycznej nie można tak sobie wejść, spróbować, sprawdzić i wyjść, kiedy nie jest się zadowolonym. To często staje się doświadczeniem szkodliwym zarówno dla osoby, która tego doświadczyła jak i dla grupy. Dlatego jako zespół terapeutów grupowych Kontekstów pomyśleliśmy o stworzeniu pre-Grupy - przestrzeni, w której te uczucia spotykają się z możliwością doświadczenia, czym może być wspólna praca, rozmowa, której głównym celem jest poprawa funkcjonowania w relacjach.

To doświadczenie pozwala:
✨ spróbować, jak funkcjonuje grupa – poczuć rytm, dynamikę, energię innych uczestników;
✨ zrozumieć, co może Cię w niej wspierać – odkryć własne reakcje i potrzeby;
✨ otrzymać i dać informacje zwrotne – przekonać się, że warto nad tym reflektować z tego czerpać
✨ sformułować cele – zarówno jeśli zdecydujesz się na terapię grupową, jak i jeśli potraktujesz to jako pełne doświadczenie samo w sobie.

preGrupa to nie tylko warsztat i psychoedukacja – to żywe doświadczenie spotkania, które może być uwalniające, zaskakujące, dobre.
Nie musisz jeszcze decydować o terapii – możesz po prostu przyjść i poczuć moc grupy na własnej skórze.

📅 Najbliższy termin: 5-7 grudnia
📍 Miejsce: Ośrodek Konteksty, Dąbrowskiego 27/3
Link do zapisu w komentarzu

27/11/2025

Trzeba pożegnać iluzję, że partner może być panaceum na wszystkie nasze rozterki. Niestety, nie jest on w stanie sprostać tak trudnemu zadaniu, jakim jest zadośćuczynienie. Plasując partnera na takiej pozycji, traktujemy go przedmiotowo i stwarzamy szerokie pole do obustronnych nadużyć. Interesuje nas funkcja, jaką partner ma dla nas pełnić. Wiadomo więc, że prędzej czy później wszystko, co nie mieści się w ramach przypisywanej mu roli sprawi, że zostanie odrzucony.

Justyna Dworczyk o związkach opartych na koluzji, Wysokie Obcasy
Fot: Szymon Szcześniak
Link do artykułu w komentarzu

25/11/2025

Chcemy przypomnieć, jak ważne jest widzenie i nazywanie przemocy w każdej jej formie — fizycznej, psychicznej, ekonomicznej czy seksualnej.
To dzień solidarności z osobami, które doświadczają lęku, wstydu i milczenia.

Niech dzisiejsza data będzie okazją, by zauważać, reagować. Przemoc nigdy nie jest „sprawą prywatną”.

24/11/2025

Dobrze wiemy, że są wśród Was miłośnicy literatury a w szczególności literatury austriackiej. Razem, jako Konteksty i Biblioteka Austriacka w Bibliotece Uniwersyteckiej dzielimy pasje. Dlatego mamy nadzieję spotkać się na niesamowitym wydarzeniu. Nieczęsto Sandra Korzeniak obdarzona nieziemskim głosem, szczególną wrażliwością i olbrzymim talentem czyta Jelinek, a potem, jakby tego było jeszcze mało, razem z aktorką i Łukaszem Chotkowskim rozmawia Adam Lipszyc! Więc nie może Was tam zabraknąć. Co lepszego można robić w grudniowe wieczory? Wszelkie szczegóły w komentarzu.

24/11/2025

Przyjmowanie leków stosowanych w leczeniu zaburzeń psychicznych równolegle z uczestnictwem w psychoterapii jest zjawiskiem bardzo częstym. W takich sytuacjach psychoterapeutka lub psychoterapeuta może regularnie, bądź okresowo, stykać się z relacjami pacjentki(a) dotyczącymi działania farmakoterapii, a także obserwować zmiany w jej/jego samopoczuciu i zachowaniu, wiązane (lub nie) z przyjmowaniem leków. Naturalnie rodzi to szereg pytań: które zmiany są efektem psychoterapii, a które farmakoterapii? Czy relacje pacjenta rzeczywiście oddają wpływ leków na psychikę, czy też wyrażają głównie jego wyobrażenia i fantazje na temat działania substancji? Jak w istocie leki psychotropowe wpływają na życie psychiczne – na myślenie, emocje, sposób doświadczania siebie i otoczenia, na zdolność radzenia sobie ze stresem? W jaki sposób oddziałują na przebieg psychoterapii, na treści pojawiające się w jej trakcie oraz na relację przeniesieniową z terapeutą?

Odpowiedzi na te pytania stają się możliwe dzięki uwzględnieniu subiektywnych i psychologicznych aspektów działania leków, a przede wszystkim dzięki świadomości, że relacje pacjentów dotyczące ich odczuwania można – i warto – omawiać w psychoterapii w taki sam sposób, jak wszystkie inne treści wnoszone przez nich do procesu terapeutycznego. Na temat leków można rozmawiać, dokonywać interpretacji i uzyskiwać zrozumienie z użyciem tych wszystkich narzędzi terapeutycznych, które są dostępne osobom z wykształceniem psychoterapeutycznym.

Sławomir Murawiec

W najbliższy piątek w Kontekstach oraz online wykład dr. Sławomira Murawca, szczegóły oraz link do zapisów w komentarzu