07/06/2025
📘 Gdy rodzice toczą wojnę – a dziecko zostaje w ogniu krzyżowym
🧠 Jak konflikt rozwodowy niszczy psychikę dziecka – i jak go powstrzymać
Na podstawie książki Lynn Louise Wonders: When Parents Are at War
Wysokokonfliktowe rozwody i spory o opiekę to nie tylko batalie sądowe. To często wieloletnie wojny emocjonalne, które toczą się w milczeniu – między rozmowami w kuchni, przy bramie szkoły, w esemesach z groźbą sądu. Dzieci są w nich nie świadkami, lecz ofiarami – przeciąganymi między „mamą” a „tatą” jak lina na przeciąganie władzy i lojalności.
Lynn Louise Wonders, amerykańska psychoterapeutka z ponad 20-letnim doświadczeniem, w książce „When Parents Are at War: A Child Therapist’s Guide to Navigating High Conflict Divorce & Custody Cases” przedstawia wstrząsający obraz dzieci wychowywanych „na wojnie” – oraz metody, jak je ochronić.
🧩 Lojalność jako pułapka: „Kogo kochasz bardziej?”
Jednym z najważniejszych zjawisk opisanych przez autorkę jest tzw. rozszczepiona lojalność – sytuacja, w której dziecko czuje, że musi wybrać jednego z rodziców. Nie robi tego, bo chce. Robi to, bo musi przetrwać. Każde pozytywne słowo o drugim rodzicu odbierane jest przez lojalnego opiekuna jak zdrada. A dziecko nie chce zdradzać. Więc milczy. Kłamie. Znika emocjonalnie.
„Każda prośba do dziecka, by było posłańcem, to ciężar, który rozrywa jego psychikę na pół.”
📌 Przykład: Dziecko wraca od ojca radosne, ale matka mówi z chłodem: „Fajnie, że u taty jest tak dobrze, szkoda że ja się nie liczę”.
📌 Albo odwrotnie: „Mama ci tak mówiła? Ona zawsze coś wymyśli. Kiedyś zrozumiesz, kto cię naprawdę kocha.”
🧠 Typy rodziców, którzy niszczą dziecko w dobrej wierze
Autorka opisuje siedem najczęściej spotykanych toksycznych wzorców rodzicielskich, które dezorganizują emocjonalny świat dziecka – często mimo dobrych intencji:
„Helikopterowy” rodzic – kontrolujący każdy oddech dziecka, przerażony separacją, często przekazuje własne lęki („Nie zostawiaj mnie tu samego z terapeutą!”).
„Drama mama/papa” – wieczne emocjonalne tornado, każda rozmowa kończy się płaczem lub atakiem paniki („Myślę, że on ma borderline. To przez ojca!”).
„Dowódca” – krzyk, karność, siła – „bo tak trzeba wychowywać”, bez miejsca na emocje dziecka.
„Manipulant” – udaje współpracę, ale działa za plecami terapeuty, dokumentuje, nagrywa, używa dziecka do zbierania dowodów.
„Znikający” rodzic – wiecznie spóźniony, nieobecny emocjonalnie i fizycznie. Dziecko nie ma się na kim oprzeć.
„Dychotomiczny” rodzic – postrzega rzeczywistość w kategoriach czerni i bieli: dobry/zły, wszystko/nic. Dziś terapeuta jest „cudowny”, jutro „niszczy dziecko”.
„Nie każdy rodzic w konflikcie ma diagnozę. Ale niemal każdy może sięgnąć po destrukcyjny mechanizm, jeśli nie zatrzyma się na czas.”
⚔ Gdy dziecko odrzuca jednego rodzica – nie zawsze z własnej woli
Wielu rodziców mówi: „Dziecko samo nie chce tam chodzić”. Ale czy na pewno samo?
Czy dziecko miało przestrzeń, by powiedzieć: „Chcę mieć kontakt z obojgiem”? Czy miało szansę kochać oboje bez poczucia zdrady?
„Niektóre dzieci tak bardzo pragną przynależeć, że wyrzekają się jednego rodzica, by zdobyć aprobatę drugiego.”
📌 Przykład: Dziewczynka w terapii mówi, że „nie pamięta, kiedy było jej dobrze z tatą” – mimo że w zeszłym tygodniu razem jeździli konno. Wypiera radość, by pasować do przekazu matki: „On nigdy cię nie kochał”.
🧨 Gdy dziecko staje się narzędziem wojny
To nie tylko alienacja. To strategia – czasem nieuświadomiona – w której dziecko jest:
podsłuchiwaczem,
informatorem,
kartą przetargową,
dowodem w sprawie.
📌 Przykład: Matka zakłada lokalizator GPS, ojciec przekupuje dziecko prezentami, oboje pytają: „Co mówił drugi rodzic?”, „Z kim był?”, „Czy byliście z tą kobietą?”
„Rodzice często mówią, że działają w trosce o dziecko. Ale zapominają zapytać je, czego naprawdę potrzebuje.”
🛡 Jak terapeuci mogą pomóc – i jak rodzice mogą nie przeszkadzać
Autorka proponuje zestaw strategii, które mogą pomóc nie tylko terapeutom, ale i rodzicom:
✅ Trzymaj się planu. Ustal cele. Mierz postęp.
✅ Ustal granice – żadnych tajnych rozmów z dzieckiem „na boku”.
✅ Nie daj się wciągnąć w konflikt – Twoja lojalność jest po stronie dziecka.
✅ Reaguj na manipulację spokojem i konsekwencją.
✅ Dokumentuj. Wszystko. Nawet ton głosu przy odbiorze dziecka.
✅ Gdy widzisz „dychotomię” – zatrzymaj się i chroń więź dziecka z jego własną tożsamością.
„Twoim zadaniem nie jest naprawić rodzinę. Twoim zadaniem jest stworzyć dziecku przestrzeń, w której ono nie musi się bać ani wybierać, kogo bardziej kocha.”
🧾 O książce:
📖 When Parents Are at War: A Child Therapist’s Guide to Navigating High Conflict Divorce & Custody Cases
🖋 Autorka: Lynn Louise Wonders – amerykańska terapeutka dziecięca, superwizorka i szkoleniowiec z wieloletnim doświadczeniem w pracy z rodzinami rozwiedzionymi, specjalizująca się w terapii zabawą oraz przypadkach alienacji rodzicielskiej.
Książka jest skierowana głównie do psychoterapeutów, ale stanowi bezcenne źródło wiedzy również dla sędziów, kuratorów, mediatorów, pedagogów – i przede wszystkim dla rodziców, którzy chcą, by rozwód nie zniszczył ich dzieci emocjonalnie.
📣 Jeśli naprawdę kochasz swoje dziecko – przestań walczyć przez nie.
Zrób krok wstecz. Zadaj sobie jedno pytanie: „Czy to, co robię, sprawia, że moje dziecko czuje się bezpieczne i wolne, czy tylko bardziej uwięzione?”
👁 Dziecko ma prawo kochać oboje rodziców. Bez lęku. Bez wstydu. Bez lojalności, która go rozrywa.
