Somali Inform Doctors Association = SIDA

09/10/2024

Digniin muhiim ah, please 🙏 share

06/05/2022

Send your concerns and question here. Please🥰

05/05/2022

Please contact us 👇

12/03/2022

First Trimester ( 1-12 weeks or first 3 months of pregnancy): ayaan ka hadli doona, uurka 3 qeeb baa loo qeebiya waa qeebta 1aad.
Kaa faa ideysi wacan, la wadaago hooyoyinka uurka leh iyo kuwa la qabo rajeenaya.
Wixii su aalo ah noogu dhaafa comments, iyo talooyin, xitaa mawaadiic iyo xanuuno aad u baahntihiin in la idin ifiyo noo soo qor.

22/08/2018

Hypertension (dhiig kar).
Dhiig kar ( hypertension): waa si aan caadi aheyn oo dhiiga cadaadiskiisa u kaco.
Dhiig karka waa mid ka mid ah cudurada ugu caansan caalamiyan, wuxuuna halis u yhy inuu sababo cuduradan stroke( istorook), myocardial infarction ( mayokarhiyal infakshan), vascular disease ( faskular dhisiis), chronic kidney disase ( koronik kidhney dhisiis).
Dhiig karka caalamiyan inta qabta waxaa lagu tilmaamay tiradoda ee la ogyhy 26% (972 million qofood), tani waxee culees weyn ku tahy bulshada sababtana waa halista uu ku lug leeyhy cudurada wadnaha iyo kuwa kale aam kor ku soo xusnay.
Dhiig karka waxaa lagu sheegi karaa qofka markuu cadaadiska dhiiga kore, uu ka bato 140mm hg ama ka badan iyo cadaadiska dhiiga hoose oo ka bato 90mm hg.
Sida caadiga ee lagu kala saaro xisaabinta cadaadiska dhiiga ee qofka ka weyn 18 sano ilaa duqnimada, ayaa ah waxaa sheegaya dhiig karka:
• Normal (caadi): cadaadiska dhiiga kore ka badanin 120mm hg, cadaadiska dhiiga hoose 80mm hg ka badanin.
• Prehypertension (dhiig kar hortiisa): dhiiga kore 120-139mm hg, dhiiga hoose 80-89mm hg.
• Stage 1 ( marxalada 1aad): dhiiga kore 140-159mm hg, dhiiga hoose 90-99mm hg.
• Stage 2 ( marxalada 2aad): dhiiga kore ka badan 160mm hg, dhiiga hoose k badan100mm hg.
***********
Maxaa sababo dhiig karka?

Dhiig karka waxa sababo ama ka danbeeya lama yaqaano lkn waxaa la sheega inee yhiin dhoor shey oo is biirsaday:
• Primary hypertension: waxaa sababa deegaanka ama dhaxal buu ka dhasha ee dhanka waalidkaga.
• Secondary hypertension: kani wuxuu leeyhy sababo badan ee la xiriira dhibaato ku dhacdo ama cuduro xubnaheena jirka, daawooyinka qaar, sumooyinka qaar. Alcohol ( qamrooyinka), iyo daroogada.
Primary hypertension: waxaa la dhahaa dhiig kar aan ka la aqoonin sababtiisa kana imaada inta badan deegaan wax la xiriira.
Secondary hypertension: waxaa al dhahaa dhiig kar qofka kaga imaaday sabab la ogyhy sida kilyihiisa (chronic kidney disease, renin-producing tumor) dhaawacmay waxee sababeen dhiig kar.
**************
Maxaa lagu daaweeya?
Inta aan ka hadlin daawada waxaa h**e u soo xusay qofka in la dhaho dhiig kar buu qabaa waxaa lagu ogaada qalab sphygmomanometer( geedka dhiiga lagu cabiro) la socda stetheschope ( sameecadaha dhaqtar xirto), ka dib marka la cabiro waa inuu noqda dhiiga kore 130-160mm hg ama wixii ka badan, dhiiga hoose 90-100mm hg ama wixii ka badan.
Dhiig karka waxaa lagu daweeyaa laba nooc:
1. Qofka noloshiisa uu wax ka badala ( waa inuu sharudahan buuxiyo culeyskiisa waa inuu ridaa, cusbada inuu yareeya ama uu qaadnba, biraha sida potassium oo maalintii 90mmol/day inuu helo iyo calcium magnesium badsado,sigaarka joojiyo tootali, inuu almiiteeyo in ka badan 30 daqiiqo maalin waliba.
2. Daawo kaalmaati ah soconaya cimrigagaaga inta ka dhiman, dadka qaar ee qabo cudurka qaladaadka ay galaan ayaa ah iney joojiyeen daawada am aka tag taga ayadana waa halis waa inaa jogteesa daawooyinkaas, daawooyinka halkan kuma xusi karno anagoo ilaalinee si qaldan loo isticmaalo.
***************
Talooyinka bixineyno:
1: Fadlan ha yareysan dhiig ee la xiriir dhaqtarka cudurada guud ( internal medicine) qaabilsan.
2: talooyinka lagu siiyo joogtee sababto ah cudurkan wuxuu sababa cuduro kale naftaada halis gelin kara.
3: daawooyinka waa muhiim inaad joogteeso oo aadan kala jarin hana u qaadan hadii caafimad dareento inaan loo baahneen in lasii wado waa muhiim inaa sii wado Qatar badan aye kaa weecinayaan ka imaan karto inuu dhiigaga si Qatar ah u kaco oo ugu badanthy in maskaxda dhiig kaga furmo.
4: iska ilaali am aka weeco xanaaqa ama walwalka kuu keeni karo halis adna ha doonan hadaa aheyd qof dabci adag dadka la heshii oo ka fogow qeelada ama dagaalka.
5: cuntada iyo almiitada waa muhiim ee si wngsan ugu dadaal qaasatan cusbada yaree ama jooji.
Qore:

16/04/2018

.
Waa maxay qaleelka xubinta taranka ee dumarka?
Xaaladan waxey ku badanthy dumarka da’da ah lkn wey ku dhici kartaa da’ weliba ay dumarka ku jiraan.
Qaleelka xubinta taranka ee dumarka waxey caqabad joogta ku tahy lamaanaha qaasatan xilliga isku taga ama galmada, waxena haweyneda dareenta xanuun ama bal bal, olol, xafafasho aad u darnaaneysa inta ay socoto galmada.
Xaaladan waxaa kaloo ka dhasha caabuq ay keeni karaan jeermis(bacteria) iyo yiist (yeast) kaas oo dhaca xubinta taranka duamrka.
******
Calaamadaha lagu ogaan karo.
Gaduudasho, cun cun ama gubasho ka imaada gumaarka gudahiisa.
Xanuun inta lisu galmoonayo.
Dhiig yar oo qafiif ah ka dib galmada.
******
Maxaa sababa xaaladan ?
Horta waxaa sababo dhoor shey lkn sida ay u kala muhiimsanyhiin ayaan u soo kala qaadaneyna:
1: Low Estrogen hormone; waa dheecaan la xiriira taranka dumarka hoola muhiim oo kale ayuu qabta lkn inta waxaa ugu hadli doona ka qeeb qaadashadiisa oo wuxuu sameeya darbiga gudaha ee gumaarka ayuu ka ilaaliya qaleelka oo uu amra qanjirada iney qoyaan soo daadiyaan xiliga galmada, markii uu ku yaraado jirka ayaa ciladan ku imaada.
Waxyaalaha yareeyo dheecaankan: dhalma goynta, qaan gaarka ka hor, caruurnimada, naas nuujinta, cabida sigarka, minka laga saaro gabaha, cuduro qaar difaaca jirk saameey (HIV/AIDS. Cancer). Daawo lid ku ah dheecaankan in gabadha qaadato.
2: Soap (saabuun): waxeey badasha jawiga kiimakeed (chemical) ee gumaarka, saabuunta wxee ka sameesanthy Alkaline oo lid ku ah gumaarka oo laga helo aash*to (Acid) labadan lid bey isku yihiin saas darteed dhibaato ayee ku tahy, waxaa soo raaca Lotions, perfumes iyo douching. Intaba waxee sababaan qaleel ku aadan gumaarka.
3: medicine: Alerji (Allergy), cold(hergab) iyo neef (asthma) daawooyinka lagu daaweeyo oo ay ku jiraan maadadan Anti-histamine, midaa oo leh in ay qalajiso jirka uu ka mid yhyGumaarka iyo Anti-depressants waa daawooyin loo isticmaalo tiiraanyada lagu daaweeyo waxee leeyhiin saamen qalajineysa qoyaanka gumaarka.
4: Anxiety(cabsi): walwalka iyo cabsida waxee saameen ku yeelanayaan rabitaanka galmada ee gabadha taas oo keeni karta ayadoo diyaar u aheyn iney galmooto, qaleelna uu ka dhasho gumaarkeeda.
******
Sidee loo daaweeya qaleelka ku dhaca xubinta taranka ee dumarka?
Daaweynta xaaladan waxey ku qotoman tahy in la daaweeyo sababta keentay waana daawada ugu fiican.
1: Estrogen: Topical estrogen dheecaankii oo daawo laga dhigay wuxuu diidaya in uu gumaarka qalalo, daawadan waxee u jirtaa Tablet(kaniini), suboosto(suppository).
2: lubricants and creams; in la isticmaalo waqtiyada galmada oo si loo qooyo gumaarka ayadoo laga cararaayo in aysan dhicin is xoqid ama is lis keen karah xanuun.
******
Waxaa kula talinaya hadii aad isku aragto dhibaatadan la xiriir dhaqtarka dumarka si loo xaliyo la noolaashaheda waxaa ka dhasha dhibaatooyin ka weyn dhibka qaleelka sababay .
Qore:

22/12/2017

Caaawi gabadhan maskiinta ah 😭😭😭

21/12/2017

Caawi si uu ALLE kugu naxariisto 😭😭😭

03/08/2017

Waxaa mahad celin balaaran u direena inta like saartay page ka waxaana ka codsaneena in ay share gareeyaan si aan dhiira gelin ugu helno oo aan wax badan oo cusub idinla socodsiino waxaa ka cudur daaraneena dib u dhaca na soo haleelay wax kale maha mashquulka nahy awgeed lkn inshALLAH qorshooyin cusub idin soo wadna.
page ka share gareeya posts kiisa si dad badan ula socdaan mahadsanidiin.

SIDA waa midow u heelan bulshada somaliyeed ka haqabtirka dhankeeda caafimaad.
wacyigelin, dhiiragelin, wax qabad, hormarin, waa hadafkeena VIVA somali

26/05/2017

( )
Jeermiskan waa mid qaabkiisa u sameesan sida xariga oo kale ama bariiska oo kale sidaa awgeyd bey ku heshay magaca Helico(xarig) magaceda dhameystiran waa Helicobacter pylori. waxey ku nooshahy afka caloosha mandhaciirka badana wax dhib ah ma lahan lkn mararka qaar waxey sbbtaa nabaro oo caloosha ka soo baxo loona yaqaano guud ahaan peptic ulcer iyo gastritis somaalidana u taqaan Gaas.
:
Waxaa lagu kala qaadaa Afka leyska shumiyo, saxarada, gacmaha, biya wasaqeysan jeermiskan marka qofka uu caloosha u tago wuxuu sameesta difaacyo aash*tada caloosha loo yaqaano Gastric Acid ka difaaca ka dib wuxuu qotaa darbiga caloosha asigoo sbbaya hur la xiriira caloosha loo yaqaano Gastritis ey dhahdo somalida Gaas.
:
Waxaa u badan oo halis ugu jiro caruurta badana wey ka badbaadaan waxaana keeni karo markey nadaafadoda liidato oo aysan heesan jawi nadiif ah iyo cunto, biyo nadiif ama dad qaba la noolyhiin.
Waxaa ka mid ah:
a) Wadamada soo koraayo, b) dad qaba oo lala noolyhy, c) guriga dad badan lagu wada daganyhy,
:
Dadka badanka qabo jeermiskan wax calaamada k**a muuqdo lkn waxey muuqdaan markey nabar ku sameeyaan caloosha waxa ugu badan qofka uu ka cabanaya waa calool xanuun kaas la xiriirah baahida ama marka uu qofka cunto cuno ka dib lkn inta uu cuntada cunaya waa uu fcnyhy waxaa ka mid ah:
a) Daaco saaid ah b) dibiro saaid ah c) labo labo iyo matag wada socda d) amateedka kaa xirma oo cuntada ka go’do e) culeyskaga oo hoos u dhaca caato noqotid f) neeftada mararka qaar aad u urta
Hadaa qabto calaamadahas waxaa jirah peptic ulcer ama Gaas waxaa la xiriirta dhaqtar sida ugu dhaqsiyaha bdn
:
Dhaqtarku wuxuu idin diraya baaritaano lagu helo jeermiska waana dhoor oo kala ah:
a) Blood test: baaritaan dhiig oo laga ogaanayo antibody wax loo yaqaano ee jirka u diyarsaday.
b) Stool test : baaritaan saxarada ah kaas oo laga arkayo jeermiska nool ee qofka ku jirah.
c) Breath test: baaritan neef qofkan waxaa la siinaya maado Urea ka dib qalab baa lagu xiraya .
d) Endoscopy : waa tubo camera ku xiran lagu fiiranayo nabarada ay ka sameeso caloosha jeermiskan.
Waxaa ogaataa dhiiga keliyah lagaa baaray ama saxaro kuma filnaan karto fadlan la xiriira isbitaalada waaweyn ama dhaqaatiirta ku taqasustay GITist (Gastroentrologist).
:
Waxaa ka dhashan karo cudurkan ama jeermiska sbbta u ah hadii la daaweyn ama si fcn loola tacaalin daaweyntiisa dhibaatooyin dhoor ah runtii qofka noloshiisa Qatar gelin karah waxey kala yhiin:
1. Internal bleeding : nabarka caloosha haduu qodo xidid waxaa dhaca dhiig ku furma caloosha.
2. Obstruction: mararka qaar nabaradaas waxey awood u leeyhiin iney cuntada ka xayiran bukaanka.
3. Perforation: waa markii nabarada ay duleeliyan darbiga caloosha ilaa ay u furan gudaha .
4. Peritonitis : waa markii ay nabarada xuubka uur kujirta isku haya duleeliyan.
Waxaa ogaataa xaalada markey ku sugnaato ama ku soo idlaato afartan aan soo sheegnay waa qaliin xalinteeda wax kale laguma xalin karo sidaas daraadeed inta ay meesha kula gaarin caafimadkada ku dadaal .
:
Waxaa loo daaweyn karaa labo nooc oo kala ah:
1: Medication (daawo )
waxaa qaadaneysa laba nooc oo qalajiyah kaas oo aad la qaadan doonto kaniiniga yareeya aash*tada caloosha si ay qalijiyah jeermiska u dilo waxaa loo yaqaana Triple Therapy (daawada sidax dhaca ah)
a) Clarithromycin, b) proton pump inhibitor ( lansoparazol), c) metronidazole, e) Amoxicillin
Waa intaa daawadeeda waxaana la wadaya laba isbuuc ama 14days (beri).
2 : life style and Diet
Badana wey jiraan cuntooyin dadka ay is dhaafsadaan oo daawo u ah gaaska lkn waxaa xaqiiq qudaarta qaasatan barbarooniga waxaa u daran cuntooyinka basbaaska ku badan , alcohol ka, iyo sigaarka.
Fadlan ila soo xiriir wixii macluumad dheer ah iguna reeb qeebta msgka ee page ka uu leeyhy dhamaan waxaan idin rajeenaya caafimaad taam Ah .

Qore: