02/02/2023
XOQADO XANNUUNKA IYO MAARAYNTOODA:
W/Q Dr. Cabdiqani Siciid Nuur
Xoqaduhu waa laba qanjidh oo ku yaal dalqada, waxayna qayb wayn ka yihiin wareega loo yaqaan waldeyer's ring ee habdhiska difaaca jidhka qaybta qaabilsan cunaha iyo madaxa.
Xoqodo xanuunka waxaa keena ili-ma-aragtiyo ay ka mid yihiin fayruusyo iyo bakteeriya.
MAXAA SABABA XOQADO XANNUUNKA?
Sida dibiiciga ah xoqodo xanuunku waa xanuun ku badan carruurnimada sababo la xidhiidha hab nololoodkooda koroya hasa ahaatee waxaa lagu arki karaa xataa qof wayn, waxaana sababa kuwooda ugu daran bakteeriyo loo yaqaan streptococcus pyogenes...!!
CALAMADAHA LAGU GARTO XOQODO XANUUNKA
Carruurta ka yaryar 3 sano waxaa suura gal ah inay soo bandhigaan uun qufac, cabudh, duuf midabkiisu yahay huruud/Jaalle, calool xanuun iyo xumad ka gaadha 38C lkn aanay xoqoduhu bararin.
Carruuraha ka wayn 3 sano waxay soo bandhigi karaan qanjidhada cunaha oo barara, qufac iyo xumad daran.
SIDEE LOO BAADHAA XOQODO XANUUNKA
Dhakhtarku isaga oo adeegsanaya aqoontiisa uu caafimaadka u leeyahay wuxuu ogaan karaa in ilmahan yar xoqodo xanuun hayo, isaga eegaya calaamadaha aynu kor ku soo xusnay iyo ilmaha oo uu jidhkiisa eeg-eego.
waxaa isna la isticmaali karaa shaybaadh si loo xaqiijiyo nooca caabuq sidaha keenay kuwaas oo ah in qofka yar laga qaado dhiig loo yaqaan A*O ama in cunahiisa dheecaan yar laga qaado.
SIDEE LOO DAWEEYAA XOQODO XANUUNKA.
Haddii uu keeno Virus, taas oo aad caloomadooda ku garanaysid xumad yar ama xumad la'aanba waxaa muhiim ah inaad ilmahaaga biyo cabida ku dhiiri gelisid, haddii uu xumad yeeshana aad ka jabisid.
Haddii ilmuhu xumad badan leeyahay taas oo gaadha ilaa 38C, waxaa suura gal inay bakteeriyo keentay xoqodo xanuunkaasi taas oo u baahan dawo antibiotics ah.
Daraasaadka iyo dawaynta ilaa hadda la hayo waa inay penicillin yihiin dawooyinka ugu fiican ee xoqodo xanuunka, waxaase sidoo kale la isticmaali ka dawooyinka kale ee Beta-lactamka sida cephalosporinska amaba macrolides sida azithromycin.
CAWAAQIB MA KEENI KARAAN XOQODO XANUUNKU..?
Haa. Waxaana ka mida
1. Ilmaha oo koriinku ka xumaado
2. Dhego xanuun
3. Ilmahoo habeenkii isku kaaja
4. Ilmaha oo habeenkii khuuriya
5. Oomitida oo ilmaha ka yaraata.
Ta ugu daran uguna xun waa xanuunka loo yaqaan Rheumatic Fever kaas oo caan ku ah
1. Curuuqo xanuun jidhka ku wareega
2. Wadno xanuun(Carditis)
3. Kurximo(Nodules)
4. Xanuun maqaarka ku dhaca(erythema marginatum)
5. Gariir ilmaha ku dhaca(syndenhams ch**ea).
Waxa dhif iyo naadir ah in nooc ka mida bacteeriyada keenta xoqodo xanuunku ay keeni karto kalyaha oo shaqodoodu gaabato, kuuna horseedi karta in kelyuhu qofkaas istaagaan.
La wadaag asxaabtaada si aqoontu u faafto.
