18/10/2025
ท่านใดกินเมนูปลาดิบแล้วมีอาหารแบบนี้บ้าง
มีอาการภูมิแพ้ ลมพิษ (urticaria) ผื่นขึ้นตามผิวหนัง คัน หรืออาการทางทางเดินอาหาร เช่น ปวดท้อง อาเจียน
ท่านอาจจะเป็นโรคภูมิแพ้จากพยาธิ Anisakis ซึ่งเกิดจากการตอบสนองของภูมิคุ้มกันต่อโปรตีนของพยาธิที่มักพบในปลาทะเลดิบ เช่น ปลาทู เทราต์ หรือปลาแซลมอน ผู้ป่วยมักมีอาการลมพิษ (urticaria) หรืออาการทางทางเดินอาหาร เช่น ปวดท้อง อาเจียน
ภาพที่ทุกท่านเห็นนี้ คือ
(A) ลมพิษที่บริเวณต้นขาซ้ายของผู้ป่วยรายที่ 1
(B) พยาธิ Anisakis simplex ที่พบในปลาทู
(C) พยาธิ Anisakis pegreffii จำนวนมาก
ในปลา seabass ญี่ปุ่น โดยอยู่ในบริเวณกล้ามเนื้อ
มีรายงานเคสผู้ป่วยชาวญี่ปุ่น 3 ราย
Case 1: หญิง 84 ปี มีประวัติ Anisakis-induced urticaria ซ้ำ ๆ
Case 2: ชาย 36 ปี มีลมพิษเฉียบพลันหลังรับประทานปลาดิบ (tuna bowl)
Case 3: หญิง 47 ปี เคยมีอาการอาเจียน–ท้องเสียจากปลาแซลมอน 8 ปีก่อน
โดย Kondo และคณะ (2025) ได้ศึกษาปฏิกิริยาภูมิคุ้มกันแบบครอบคลุม ทั้ง IgA, IgE, IgM และ IgG ต่อโปรตีนของพยาธิ Anisakis simplex และ Anisakis pegreffii ด้วยวิธี Western blotting
ตรวจปฏิกิริยาแอนติบอดีต่อโปรตีนของ A. simplex (จากปลาทู) และ A. pegreffii (จาก seabass)
ตรวจวัดการตอบสนองของ IgA, IgE, IgM, และ IgG ในซีรั่มของผู้ป่วย
ผลการตรวจ:
ผู้ป่วยทุกคนมีปฏิกิริยาแอนติเจน–แอนติบอดีกับทั้งสองชนิดของ Anisakis
การตอบสนองต่อ A. simplex รุนแรงกว่าทุกกรณี
IgE และ IgA แสดงปฏิกิริชามากที่สุด ขณะที่ IgG และ IgM แสดงในระดับน้อยกว่า
Case 1: มี IgE สูงหลายช่วงน้ำหนักโมเลกุล (20–75 kDa) สัมพันธ์กับช่วงที่เกิดลมพิษซ้ำ
Case 2: หลังหยุดกินปลาดิบ ระดับแอนติบอดีลดลง
Case 3: ไม่มีอาการทางลำไส้อีก แต่ยังตรวจพบปฏิกิริยา IgA และ IgM
พบแถบ IgM ชัดที่ ~20 kDa ในทุกกรณี บ่งชี้การสัมผัสหรือการตอบสนองระยะแรก
IgE
เป็นตัวชี้วัดสำคัญของภาวะภูมิแพ้เฉียบพลัน
IgA
เกี่ยวข้องกับภูมิคุ้มกันเยื่อบุ (mucosal immunity) และการกำจัดแอนติเจนโดยไม่เกิดอาการ
IgM
เป็นแอนติบอดีที่ตอบสนองในระยะเริ่มแรกของการติดเชื้อ
IgG
บ่งบอกถึงการสัมผัสในอดีต
พบการตอบสนอง
ต่อ A. simplex มากกว่า A. pegreffii สอดคล้องกับความชุกในญี่ปุ่น
สรุปผล
ผู้ป่วยที่เคยติดเชื้อหรือแพ้ Anisakis จะมีปฏิกิริยาแอนติบอดีหลายชนิด ไม่จำกัดแค่ IgE
การวินิจฉัยและดูแลผู้ป่วย Anisakis allergy จึงควรพิจารณาภูมิคุ้มกันแบบหลายชนิด ไม่ใช่แค่การตรวจ IgE อย่างเดียว
ไม่มีความแตกต่างทางคลินิกที่สำคัญระหว่าง A. simplex และ A. pegreffii ในด้านภูมิคุ้มกันหรือการรักษา
การป้องกันหลักยังคงเป็นการหลีกเลี่ยงการบริโภคปลาดิบและการรักษาความสะอาดของอาหารทะเล
อ่านเพิ่มเติมได้ที่
Kondo M, Habe K, Yamanaka K. Antibodies IgA, IgE, IgM, and IgG Reactivities Against Two Species of Anisakis in Three Cases of Anisakis Allergy. Clin Case Rep. 2025 Oct 9;13(10):e71085.