Stroke BOOT CAMP by ผศ.นายแพทย์ ภาริส วงศ์แพทย์

20/07/2025

#คำถามจากคนไข้ [Q&A] ครับ

"...กังวลว่า ฝึกแบบ Perfetti ที่ไม่ดัด ไม่ยืด ไม่กดจุด ไม่ฝังเข็ม อาการเกร็งจะดีขึ้นเต็มที่ไหม?"

#ฟื้นฟูสมอง #โรคหลอดเลือดสมอง #กายภาพบําบัด #เวชศาสตร์ฟื้นฟู #อัมพฤกษ์อัมพาต #ดูแลผู้ป่วย #กู้สมอง ...

19/07/2025

#ทางบ้านขอคำปรึกษา ครับ
#เคสคนไข้ฟื้นฟู #วางแผนการฟื้นฟู
"...ลูกชายประสบอุบัติเหตุ ​ผ่าตัดสมองเดือน ตุลาคม ปี 67 ตอนนี้ติดเตียงนั่งทรงตัวยังไม่ได้ แบบนี้จะมีโอกาสกลับมาเดินได้ไหมคะ?..ตอนนี้น้องรู้เรื่องหมด แขนซ้ายใช้งานได้ แต่ว่ายังทรงตัวไม่ได้ นั่งไม่ได้ ยืนยังไม่ได้ค่ะ น้องเป็นคนตัวใหญ่ คุณแม่พยุงลุกนั่งไม่ไหว ตอนนี้กำลังหาศูนย์ฟื้นฟู อยากให้เขาหัดยืนหัดเดินค่ะ"
•
👨🏻‍⚕️
หลังผ่าตัด สมองทำงานลดลงกว่าปรกติ
ทั้งจากความกระทบกระเทือนทางตรง (ยกตัวอย่างเช่น ก้อนเลือดที่ออกในสมอง หรือ รอยขาดเลือดในสมอง)
และ จากอาการที่เกิดซ้ำซ้อนตามมา (เช่น น้ำคั่งในสมอง)
แม้จะผ่าตัดแก้ไขรอยโรค ไปแล้ว แต่ ผลกระทบ ทางระบบประสาท ยังคงอยู่ สมองจึงยังทำงานไม่ปรกติ

✅ ต้องเร่ง ทำให้ สมองทำงานมากขึ้น จะได้ตื่นมากขึ้น
และรับรู้โต้ตอบได้เป็นเรื่องเป็นราวขึ้นครับ

การที่จะฟื้นมาก น้อย ช้า เร็ว แค่ไหน
ขึ้นกับหลายอย่าง
🔹สุขภาพเดิม
🔹ความฟิต ของสมอง แต่ก่อนป่วย ดีหรือเปล่า
🔹ความเสียหายจากโรคในคราวนี้ รุนแรงแค่ไหน และอื่นๆอีกมา

⚠️ การฟื้นฟู ตามบุญตามกรรม
ย่อมไม่สู้การฟื้นฟู ภายใต้การดูแลของแพทย์เฉพาะทางเวขศาสตร์ฟื้นฟู
ดังนั้น ควรสอบถามว่า ที่ รพ มีหมอสาขานี้ไหม เชิญมาเยี่ยมได้หรือเปล่า

✏️ การฟื้นฟู มีหลายทาง มักต้องทำร่วม ขนานกันไป
การใข้ยา เป็นส่วนหนึ่ง แต่ไม่ใช่ส่วนเดียว
การ จัดกิจกรรม ที่เหมาะสม ท้าทายพอดีๆ และ ตรงจุดปัญหาของคนไข้
ก็เป็นสิ่งที่สำคัญมาก

การเร้าระบบประสาทด้วยเครื่องมือ ก็เป็นตัวเสริมที่มีประโยชน์
แต่มันแค่ตัวเสริม
⚠️ อย่าฟื้นฟูแบบเดาเอาเอง หาที่ปรึกษา ผลดีกว่ากันเยอะครับ

✏️ คนไข้ สโตรค และคนไข้ทางสมอง ต่างๆจะเดินได้ ต้องมีทักษะสำคัญ 4 อย่าง
ถ้าทักษะสี่ข้อนี้ ทำได้ดี ย่อมเดินได้ แม้ไม่ถือไม้เท้า ไม่มีคนพยุงก็ต้องเดินได้
กล่าวคือ
- การทรงลำตัว ให้ตั้งตรง ตั้งฉากกับพื้นโลก
- การคุมหัวเข่าให้ มั่นคง ไม่แอ่น ไม่ทรุดในเวลาที่ ค้ำยันรับน้ำหนักตัว
- การรักษาการทรงตัวเอาไว้ ได้ ไม่โค่นไม่ล้ม ระหว่างการ ถ่ายเทน้ำหนักตัว ยืนบนเท้าซ้าย เท้าขวา สลับกันไปมา
- การก้าวย่างเท้า วางเท้าได้ ถูกที่ถูกเวลา

แม้ทำได้ ไม่สมบูรณ์ แต่ ถ้าพัฒนา ทั้งสี่ทักษะนี้ได้ คนไข้ ก็จะเดินยืนเก่งขึ้น อาศัยการพยุงประคองที่น้อยลง เบาคนช่วยมากขึ้น

✏️ การฝึกหัด ที่เหมาะสม จะมีส่วนช่วยทำให้คนไข้ มีการฟื้นฟูดีที่สุด เต็มศักยภาพของตัวเอง สุดท้ายแล้วจะฟื้นฟูได้ถึงระดับใด
- เดินอิสระ ไม่ต้องอาศัยการเกาะพยุงใดๆ
- เดินได้ ต้องใช้ไม้ค้ำ
- เดินได้ต้องมีคน คอยเฝ้าระวังใกล้ๆตลอดเวลา
- เดินได้ ต้องมีคนช่วยแตะจับ ตลอดเวลา
- เดินได้ ต้องหิ้วปีก

จะได้แค่ไหนขึ้นกับ โรคเป็นมากแค่ไหน แรงแค่ไหน สุขภาพเดิมเป็นอย่างไร
และ ได้รับการฝึกฝนที่เหมาะสม ที่สุดแล้วหรือยัง ครับผม

🎯 เป้าหมายการฟื้นฟู ต้องแล้วแต่ ความเหมาะสม ความจำเป็น และความต้องการเฉพาะตัวของคนไข้ แต่ละคน และแต่ละครอบครัวครับ

ทางใครก็ทางมัน ไม่ควรบังคับ ให้ทุกคนทำเหมือนๆกันไปหมด

📌 ตรวจดูสภาพปัญหาปัจจุบัน เป็น "ตัวตั้ง"
เอาศักยภาพ หรือโอกาสพัฒนา จากสภาพของโรค "ตามเนื้อผ้า" เป็นตัวเทียบ
แล้วดูข้อจำกัด และ เงื่อนไขเฉพาะบุคคลและครอบครัว
เพื่อตัดสินเลือกเป้าหมายและ แผนการ

แพทย์และทีมฟื้นฟู เป็น"โค้ช"
วิเคราะห์โอกาสพัฒนาในด้านต่างๆ ให้คนไข้รู้ตัว
และบอกให้ ว่าหวังได้แค่ไหน และจะต้องลงทุนลงแรง หนักหนาแค่ไหน

☝🏻 คนไข้และ ญาติ ควรเป็นผู้เลือกเอง ว่าต้องการอะไร
และพร้อมที่จะรับภาระ ในการฟื้นฟูได้แค่ไหน
อย่างไหน เรียกว่า คุ้ม อย่างไหนไม่คุ้ม เป็นสิ่งที่ คนอื่นตัดสินให้แทนไม่ได้
และไม่ควรด้วยครับผม

ไม่ว่าคนไข้ จะเลือกทางไหน ก็โอเคทั้งนี้
ขอเพียงเขารับทราบข้อมูล ครบถ้วน ถูกต้อง
ไม่ได้ตัดสินใจบนความคิดความเชื่อ ที่ผิดๆ

☝🏻 อนึ่งการตัดสินใจ ในวันนี้
ยังมีโอกาสเปลี่ยนแปลงได้ในอนาคต
ดังนั้น ไม่ต้องซีเรียสเกินไป

หากผลที่ได้ ไม่เหมือนคิด
ก็แค่เปลี่ยนแผน
จะไปยากเย็นอะไร หากยังมีแรง มีกำลังใจ
มีที่ปรึกษา นะครับ

✏️ ในส่วนของคนไข้แบบนี้ ถ้าฟื้นฟูแบบผู้ป่วยในอยู่ประจำฝึกทุกวัน น่าจะได้ผลดีเร็วกว่าฝึกแบบผู้ป่วยนอกไปกลับ
ยกเว้นว่าที่บ้านมีผู้ช่วยเหลือที่สามารถช่วยฝึกที่บ้านได้ตามคำสั่งของแพทย์และนักบำบัดก็อาจไม่ต่างกันมาก

✏️ หากไม่สามารถช่วยฝึกที่บ้านได้ นั้น ลองดูสถานที่เหล่านี้เป็นทางเลือก ครับ
🔺 สวางคนิวาส เป็นศูนย์เวชศาสตร์ฟื้นฟูแห่งแรกของประเทศไทย สังกัดสภากาชาดไทยรับคนไข้จากโรงพยาบาลจุฬาเข้าฟื้นฟู
🔺 สถาบันสิรินธรเพื่อการฟื้นฟูสมรรถภาพแห่งชาติ เป็นศูนย์เวชศาสตร์ฟื้นฟูของกระทรวงสาธารณสุข สามารถไปตรวจและขอแอดมิดเพื่อการฟื้นฟูได้
นอกจากนั้น...
🔺 โรงเรียนแพทย์ทั้งหลาย เช่น ศิริราช รามาธิบดี พระมงกุฎเกล้า ธรรมศาสตร์ เชียงใหม่ ขอนแก่น สงขลา เหล่านี้ก็มีหอผู้ป่วยเวชศาสตร์ฟื้นฟู ที่สามารถรับแอดมิดเพื่อการฟื้นฟูได้ด้วยเช่นกัน

ศูนย์ฟื้นฟูของราชการราคาไม่แพง

ส่วนในฝ่ายเอกชน โรงพยาบาลเอกชนทั้งหลาย มีหลายที่ที่พร้อมรับผู้ป่วยฟื้นฟูแบบผู้ป่วยใน
แต่ค่าใช้จ่ายจะแพงกว่า คุณภาพการฟื้นฟูอาจมีแตกต่างกัน

ในกรณีที่ค่าใช้จ่ายมีข้อจำกัด
ควรเพ่งเล็งไปที่ศูนย์ฟื้นฟูสภาพของราชการ ครับ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
นอกจากโพสที่ท่านเพิ่งได้อ่านข้างบนนี้ ที่ เพจ stroke boot camp ยังมีบทความสั้น อ่านง่าย มีประโยชน์สำหรับ การดูแลฟื้นฟู ผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง และ ผู้สูงอายุ ให้ท่านได้อ่านอีกนับร้อยเรื่อง

กด likes & follow จะช่วยให้ท่านไม่พลาดได้อ่าน บทความใหม่ที่มีมาทุกวันนะครับ

สำหรับบทความย้อนหลัง ขอเชิญชวนให้ลองเข้าไปอ่านดูตามลิงก์รวมโพสนี้
🗂 bit.ly/StrokeBC-setofarticles

หรือเลือกอ่านเรื่องที่สนใจตามหัวข้อใน All Photos ของเพจ
🔗 http://facebook.com/StrokeBC/photos

แต่หากท่านมีคำถามอื่นๆ เชิญส่งข้อความมาถามที่เพจ หรือที่ แผนกเวชศาสตร์ฟื้นฟู รพ สำโรงการแพทย์ ก็ได้นะครับ ผมจะทยอยรีบตอบให้ครับ

ด้วยความเคารพ
นพ ภาริส วงศ์แพทย์

18/07/2025

#ตอบคำถามคนไข้ Q&A
#การนวด #คนไข้สโตรค
"...คนไข้เส้นเลือดสมองแตก สามารถนวดคลายกล้ามเนื้อ ได้ไหม?"

#ฟื้นฟูสมอง #โรคหลอดเลือดสมอง #กายภาพบําบัด #เวชศาสตร์ฟื้นฟู #อัมพฤกษ์อัมพาต #ดูแลผู้ป่วย #กู้สมอง ...

17/07/2025

13/07/2025

#ตอบคำถามคนไข้ Q&A
"...คนไข้เส้นเลือดสมองแตก ไม่ได้ผ่าตัด แขนขาไม่หงิกงอ เป็นมา 5 เดือนแล้ว พอเดินได้ แต่มีอาการปวดตึงซีกซ้าย ทรมานมาก มันจะหายเองไหมคะ? หรือต้องทำอะไรเพิ่ม?"

#ฟื้นฟูสมอง #โรคหลอดเลือดสมอง #กายภาพบําบัด #เวชศาสตร์ฟื้นฟู #อัมพฤกษ์อัมพาต #ดูแลผู้ป่วย #กู้สมอง ...

10/07/2025

#คำถามจากทางบ้าน
#ทางบ้านขอคำปรึกษา ครับ
"...แฟนแตกที่ก้านสมอง นอนมา 5 เดือน อายุ 45 ปี ตอนนี้ให้อาหารทางสายยาง ไม่มีสายปัสวะ เจาะคอ หายใจเอง ลืมตามองอย่างเดียว แขนขายังไม่ขยับ ควรกายภาพแบบไหนก่อนคะ หรือต้องไปปรึกษาคุณหมอก่อนคะ อยู่ชลบุรีค่ะ"
•
👨🏻‍⚕️
อาการอย่างที่สอบถามมานั้น เป็นอาการหรือเรื่องที่เกี่ยวข้อง กับแพทย์เฉพาะทางเวชศาสตร์ฟื้นฟู ครับ เพราะว่า แพทย์สาขานี้ได้รับการฝึกอบรมมาในด้านการประเมินความเจ็บปวด ความพิการ หาสาเหตุ และวางแผนฟื้นฟู ในเรื่องดังกล่าว ร่วมกันกับทีมหลายสาขา คือ กายภาพบำบัด กิจกรรมบำบัด และอื่นๆ ตลอดทั้งการประสานงานกับแพทย์ต่างสาขาด้วย

🩺 ปัจจุบันแพทย์ ฟื้นฟู มีอยู่ทั่วประเทศ
ขาดแค่ไม่กี่จังหวัดเท่านั้น
และสามารถเช็คได้ ที่ www.rehabmed.or.th
เพื่อค้นหาได้ว่าแพทย์ ฟื้นฟูในแต่ละจังหวัดมีอยู่กี่คน ชื่ออะไรบ้างครับ

หรือ ถ้าไม่ถนัดค้นหาเอง
ลองโทรถาม รพ จังหวัด หรือ รพ เอกชนขนาดใหญ่ในจังหวัด
สอบถามดู มีโอกาสหาแพทย์ได้ครับ

🩺 แพทย์หลายท่าน นอกจากตรวจที่โรงพยาบาลแล้ว
ยัง เปิดคลินิกด้วย อาจยิ่งสะดวกการนัดหมายยิ่งขึ้นไปอีก
แต่รายละเอียดคงต้องลองค้นหาเองนะครับ

✏️ คนเราปรกติ ที่ตื่นไม่หลับ ไม่ง่วงไม่ซึม
ใครมาคุยด้วยก็มอง แสดงอาการรับรู้
และโต้ตอบได้ เหมาะสม ทำตามสั่งได้ ตอบคำถามได้
อย่างนี้เราก็จะแน่ใจว่า เขา "รู้เรื่อง"

✏️ แต่สำหรับคนไข้ ที่มีปัญหาทางสมอง หลายคน ไม่ค่อยตื่น คอยจะหลับอยู่เรื่อย
หรือถ้าตื่นดี แต่ไม่แสดงอาการโต้ตอบเหมือนคนปรกติ เราก็ชักจะไม่แน่ใจ ว่า เขารู้เรื่องแค่ไหนกันแน่?

📝🔍 การจะประเมินให้แม่นยำ ต้องหาทางประเมินแยกทีละเรื่อง
- คนไข้ฟังภาษาพูดรู้เรื่องไหม?
- บางคน ฟังเข้าใจ แค่ทีละคำสองคำ พูดยาวๆ ไม่รู้เรื่อง
- คนไข้ สื่อความหมายได้ไหม
- บางคน พูดได้ ทีละคำสองคำ ที่เหลือนึกคำพูดไม่ออกเลย ลืมหมดแล้ว
- บ้างคิดออก แต่ปากไม่ทำงานตามใจเลย ก็มี
- บ้างฟังคำสั่งเข้าใจ แต่ มือไม้ ไม่ทำตามใจ แม้แต่แขนข้างดี ที่มีแรง ก็ทำตามสั่งไม่ถูก
- บ้างขาดแรงจูงใจ ฟังรู้เรื่องเข้าใจหมดแต่ไม่อยากตอบสนองใดๆทั้งนั้น
- บ้างมีปัญหา มิติสัมพันธ์ ดูภาพแล้วแยกแยะไม่ออก ว่าอะไรอยู่ที่ไหน
- ผู้สูงอายุ หลายท่านก่อนป่วยสมองเสื่อมเล็กน้อย แต่ยังไม่ "หลง" พอเป็นสโตรค เซลล์สมองเสียหายอีกบางส่วนทำให้ เกิดอาการขึ้นมาทันที

✅ สรุปแล้วต้องค่อยๆประเมินแยกแยะไปที่ละส่วนๆ ครับ

✏️ คนไข้ ที่ตื่นแล้วแต่ "ไม่รับรู้"
คือมีอาการ หลับและตื่นได้ แต่ไม่ สบตาใคร
ไม่มองตามคนหรือสิ่งของที่เคลื่อนไหว ไม่โต้ตอบ
ไม่แสดงความต้องการหรือปฏิเสธใดๆ

แบบนี้ หมายความว่า สมองทำงานแล้ว แต่ยังไม่พอเพียง
โดยเฉพาะในวงจรประสาท ระหว่างเปลือกสมองส่วนหน้า
ที่ทำงานร่วมกันกับ "ศูนย์อารมณ์"

✏️ การกระตุ้นสมองส่วนหน้า (frontal cortex) มีผลช่วยให้ ตื่นมาก และรู้เรื่องขึ้นกว่าเดิมได้ แต่การ เร้าคนไข้ ด้วยปฏิสัมพันธ์ที่มีคุณภาพ ก็มีความสำคัญมากไม่แพ้กันเลยครับ

✅ ข้อแนะนำอย่างสั้นๆคือ พยายาม สบตาคนไข้ และ สร้าง "วงรอบ" ของการปฏิสัมพันธ์ ให้ได้หลายรอบ ต่อเนื่อง ตามหลัก DIR floortime

📌 เป้าหมายสำคัญไม่ใช่เพียงการส่ง "สิ่งเร้า" เข้าไปให้คนให้หันมา "สนใจ" แต่เป็นการ "เหนี่ยวนำ" ให้คนไข้แสดง "เจตนา" และการ "โต้ตอบ" ออกมาอย่างเฉพาะเจาะจง ให้บ่อย และ มีความหมาย ที่เพิ่มขึ้น บ่อยขึ้นอย่างต่อเนื่อง

หากทำได้ถูกต้อง ก็จะเพิ่มโอกาสที่คนไข้ จะกลับมา "รู้เรื่อง" มากขึ้นได้ดีกว่า ทำไม่ถูกต้อง แน่นอนครับผม

✏️ ส่วนปัญหาด้านการกลืน การเคลื่อนไหวร่างกาย การทรงตัว ต่างๆ ต้องประเมินก่อน
แล้วจึงจะวางแผนฟื้นฟูที่เหมาะสมได้ครับ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
นอกจากโพสที่ท่านเพิ่งได้อ่านข้างบนนี้ ที่ เพจ stroke boot camp ยังมีบทความสั้น อ่านง่าย มีประโยชน์สำหรับ การดูแลฟื้นฟู ผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง และ ผู้สูงอายุ ให้ท่านได้อ่านอีกนับร้อยเรื่อง

กด likes & follow จะช่วยให้ท่านไม่พลาดได้อ่าน บทความใหม่ที่มีมาทุกวันนะครับ

สำหรับบทความย้อนหลัง ขอเชิญชวนให้ลองเข้าไปอ่านดูตามลิงก์รวมโพสนี้
🗂 bit.ly/StrokeBC-setofarticles

หรือเลือกอ่านเรื่องที่สนใจตามหัวข้อใน All Photos ของเพจ
🔗 http://facebook.com/StrokeBC/photos

แต่หากท่านมีคำถามอื่นๆ เชิญส่งข้อความมาถามที่เพจ หรือที่ แผนกเวชศาสตร์ฟื้นฟู รพ สำโรงการแพทย์ ก็ได้นะครับ ผมจะทยอยรีบตอบให้ครับ

ด้วยความเคารพ
นพ ภาริส วงศ์แพทย์