02/10/2025
Where are you living?
เคยไหม… นั่งคิดซ้ำ ๆ ถึงเรื่องผิดพลาดในอดีต หรือกังวลถึงวันพรุ่งนี้กับสิ่งที่ยังมาไม่ถึง? ถ้าใช่ — ผมยืนยัน 100% เลยครับว่าสิ่งนี้ไม่ได้เกิดขึ้นกับคุณคนเดียว พวกเราทุกคนล้วนเคยมีช่วงเวลาที่ติดอยู่ในสภาวะนึกคิดถึงสิ่งที่เกิดขึ้นไปแล้ว กับสิ่งที่ยังมาไม่ถึง — หากปล่อยให้ตัวเองติดอยู่กับอารมณ์เหล่านี้นาน มักนำไปสู่ความเครียด ความวิตก และความรู้สึกห่างเหินจากตัวเองได้
และกุญแจสู่ความสงบทางอารมณ์ ไม่ใช่การเปลี่ยนแปลงอดีตหรือควบคุมอนาคต แต่คือการกลับมาสู่ “ที่นี่และเดี๋ยวนี้” หรือคือ “ปัจจุบัน” นั่นเอง
────
🔵PAST (อดีต)
: ทำไมเราชอบติดอยู่กับอดีต?
คำตอบสั้นๆ: เพราะสมองพยายามหาคำตอบจากสิ่งที่เคยเจ็บปวด หรือความรู้สึกบางอย่างที่ยังไม่ได้รับการคลี่คลาย (Unresolved Feelings)
การตระหนักรู้ตนเอง (Self-awareness) ช่วยให้เรายอมรับอดีตโดยไม่ตัดสิน เข้าใจว่าประสบการณ์เหล่านั้นหล่อหลอมเราอย่างไร และให้อภัยตัวเองในฐานะส่วนหนึ่งของการเติบโตทางอารมณ์
⚫ PRESENT (ปัจจุบัน)
: ทำไมการอยู่กับปัจจุบันถึงยาก?
คำตอบสั้นๆ: เพราะสมองต้องอาศัย “ความตั้งใจ” หรือมีสติเป็นอย่างมาก – หลายคนมีความรู้สึกทำนองว่าการอยู่กับปัจจุบันดูเงียบเหงาเกินไป
การตระหนักรู้ตนเอง (Self-awareness) และความตระหนักต่อผู้อื่น (Social Awareness) ช่วยให้เราอยู่กับปัจจุบัน (ด้วยใจที่มีสติ) เพราะเมื่อเรารู้ว่ากำลังรู้สึกอะไร เราจะสามารถ “เลือก” ได้ว่าจะตอบสนองต่อสิ่งนั้นอย่างไร โดยไม่ปล่อยให้ความคิดหรืออารมณ์ในอดีต/อนาคตเข้ามาครอบงำ
🔴 FUTURE (อนาคต)
: ทำไมเราถึงกลัวอนาคต?
คำตอบสั้นๆ: สมองของเรามีหน้าที่สำคัญคือการ “ปกป้อง” ตัวเอง มันจึงพยายามจินตนาการถึงสถานการณ์ที่เลวร้ายที่สุดเพื่อเตรียมรับมือ ทำให้เราถามคำถามเชิงลบซ้ำ ๆ ในหัว
────
🤨 อ่านมาถึงจุดนี้ หลายคนคงเกิดคำถามทำนองว่า…
“ถ้าไม่ให้คิดถึงอนาคต (หรืออดีต) จะไม่กลายเป็นคนที่อยู่ไปวันๆ ไม่รู้จักวางแผนหรือไม่มีเป้าหมายหรือเปล่า?”
สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (ป. อ. ปยุตฺโต) ท่านได้อธิบายแนวคิดเรื่องนี้ไว้อย่างกระจ่างเลยครับ ในหนังสือชื่อ พัฒนาปัญญา โดยท่านให้แยกการปฏิบัติออกเป็น 2 ด้าน:
❶ การอยู่กับปัจจุบัน
#เน้นที่การจัดการกับอารมณ์และความรู้สึกของเรา:
→ ไม่ปล่อยให้ใจหวนละห้อยถึงอดีตจนเกิดความเศร้าหมองเสียใจ หรือ กังวลถึงอนาคตจนเกิดความฟุ้งซ่านจิตใจ
→ จุดมุ่งหมายคือการไม่ปล่อยให้ความรู้สึกไปผูกติดกับเรื่องในอดีตหรืออนาคต จนกลายเป็น “ทุกข์”
❷ เรียนรู้อดีต – วางแผนอนาคต
#เน้นที่การใช้ความคิดพิจารณาและสติปัญญาของเรา:
→ ใช้ “อดีต” เพื่อนำมาพิจารณาเรียนรู้ว่ามีอะไรบกพร่อง อะไรคือเหตุปัจจัยที่ผิดพลาดไป
→ ใช้ “อนาคต” เพื่อวางแผน เตรียมการ ป้องกันแก้ไข และสร้างสรรค์ปรับปรุงงานในปัจจุบันให้ดีขึ้น
ดังนั้น คำว่า “อยู่กับปัจจุบัน” จึงไม่ได้หมายความว่า “ห้ามคิดถึงอดีตหรืออนาคตเลย” แต่หมายถึงการแยกแยะ ให้ชัดเจน: ด้านอารมณ์ → ให้อยู่กับปัจจุบัน // ด้านปัญญา → ให้ใช้ทั้งอดีตและอนาคตเป็นเครื่องมือในการพัฒนาตนเอง
เรื่องราวเวอร์ชั่นเต็ม ➾ https://selminder.com/knowledge-hub/self-awareness/การอยู่กับปัจจุบัน/
ผู้เขียน: Armer Khanachang
─────
#การเรียนรู้ทางอารมณ์และสังคม
#วันละความรู้สึก
→ ถ้ายัง Aware ตัวเองไม่ได้ ☘️
จะ Manage ตัวเองได้อย่างไร!?
