24/10/2025
“ เอาใจมาพัก.. กับศิลปะบำบัด ”
พอเห็นคำว่า “บำบัด” มันก็รู้สึกน่ากลัวแปลกๆ เหมือนกำลังจะไปเข้าศูนย์รักษาระยะยาวอะไรสักอย่าง นั่นอาจจะเป็นเพราะแนวคิดของคนไทยที่สะสมกันมา และภาษาที่ใช้กันก็ยังเป็นภาษาเดิม ความหมายเหมือนเดิม แต่นั่นไม่ใช่เรื่องผิดครับ มันแค่เริ่มจะเก่าแล้วเท่านั้น ตอนนี้วิทยาการพัฒนาไปอย่างรวดเร็ว แนวคิดต่างๆก็มีเปลี่ยนไปจากของเดิม ต่อไปอาจจะมีการปรับภาษา หรือ ความหมายของภาษาเพื่อให้เข้าใจในทางที่เหมาะสมกับปัจจุบันมากขึ้น หรือพูดง่ายๆว่าต่อไปเราก็จะใช้คำว่า “บำบัด” เหมือนเดิมเนี่ยแหละ แต่เราจะเข้าใจว่ามันไม่ใช่อะไรที่น่ากลัวอย่างที่เคยคิด หรือถ้าตอนนี้ใครมีคำอื่นๆมาแนะนำก็ช่วยคอมเมนท์ไว้ได้เลยนะครับ จักขอบพระคุณเป็นอย่างสูง
เอาล่ะครับ... ไม่ว่าจะถูกตีความแบบไหน แต่ผมว่า “ศิลปะบำบัด” เนี่ย มันเป็นสิ่งที่เหมาะกับคนไทยมากเลยนะ มองแบบกว้างๆ คนไทย (และคนเอเชียอีกบางประเทศ) เติบโตมากับการไม่ได้แสดงออกทางคำพูดมากนัก รวมไปถึงทางอารมณ์ หรือสีหน้า ที่บางทีเราก็ต้องเก็บเอาไว้ข้างใน หรือหาหน้ากากมาใส่ทับไว้ แรกๆก็ไม่เป็นไรหรอก เพราะเราถูกฝึกกันมาแบบนี้ แต่ท่าจะไม่ดี ถ้าเราต้องสะสมอัดอั้นเรื่องต่างๆไว้อย่างไม่มีทางออกนานเกินไป
ซึ่งศิลปะบำบัดนั้นสามารถเป็นเครื่องมือที่จะช่วยระบาย และแสดงออกถึงสิ่งที่ไม่สามารถบอกออกมาเป็นคำพูดได้ รวมไปถึงการแสดงออกถึงอารมณ์ความรู้สึก ที่เรารู้ตัวแต่ไม่ได้แสดงมันออกมา หรืออาจจะเป็นสิ่งที่เราไม่รู้ตัวมาก่อนเลยก็ได้ สิ่งเหล่านั้นจะค่อยๆถูกกะเทาะออกมาผ่านทางตัวศิลปะ โดยก้าวข้ามอุปสรรคทางด้านภาษาหรือความสามารถทางการแสดงออกของเราไปได้
สิ่งที่ศิลปะบำบัดสามารถช่วยได้ (ด้วยการทำอย่างมีกระบวนการและต่อเนื่อง) คือ
- การจัดการอารมณ์
- สร้างการตระหนักรู้ในตนเอง
- สร้างความภูมิใจในตนเอง
- ทักษะการสื่อสาร
- ทักษะการเข้าสังคม
- ระบุความขัดแย้งและความกังวลใจ
และอื่นๆ
รูปแบบของศิลปะบำบัดมีหลากหลาย ตัวอย่างเช่น
- ระบายสีน้ำ
- ปั้นดิน
- ดนตรีบำบัด
- ร้องเพลง
- งานเขียน
- แสดงละคร
และอีกมากมาย
กระบวนการของการทำศิลปะบำบัดอย่างคร่าวๆ มีดังนี้
1. การทำความคุ้นเคยกันระหว่างผู้นำกิจกรรมและผู้เข้าร่วม และรวมไปถึงสถานที่ด้วย
2. การสำรวจเข้าไปในจิตใจ ค้นหาสิ่งที่ต้องการได้รับการบำบัด
3. การนำสารภายในออกมาแสดงภายนอกผ่านสื่อศิลปะ สร้างความชัดเจนในการสื่อความหมาย
4. ตีความ วิเคราะห์ และพูดคุยเกี่ยวกับสิ่งนั้น (หากผู้เข้าร่วมต้องการพูดหรือเล่า)
5. ผู้เข้าร่วมจะเป็นผู้ให้คำตอบกับตัวเองว่าผลลัพธ์ที่ได้นั้นคืออะไร มีประโยชน์ และนำไปพัฒนาต่อได้อย่างไร ด้วยการแนะนำอย่างไม่ตัดสินของผู้นำกิจกรรม
และนี่ก็คือการทำงานของศิลปะบำบัด ที่ไม่ว่าคุณจะอยู่ในสภาวะที่แค่เครียดจากเรื่องทั่วไปในชีวิตประจำวัน หรือ มีความกังวลที่ต่อเนื่องมาจากเหตุการณ์ในอดีต ก็สามารถเริ่มต้นเปิดใจให้กับศาสตร์แขนงนี้ได้ เพราะศิลปะบำบัดนั้นเป็นได้ทั้งตัวเสริมของการรักษาอื่นๆ เป็นได้ทั้งการรักษาทางเลือกในตัวของมันเอง หรือ อาจแค่กิจกรรมที่ให้คุณเอาใจมาพักผ่อนก็เป็นได้เช่นกัน!
#มัชฌิมอร์
Picture credit: https://www.facebook.com/realistcomics/photos/a.272467856132339/1164554743590308/?type=3&theater
