31/10/2025
🚶♀️ ปวดส้นเท้า ตอนก้าวลงจากเตียงตอนเช้า…ระวัง “โรครองช้ำ” (Plantar Fasciitis)
“หมอคะ ตอนเช้าพอลุกจากเตียง ก้าวเท้าแรกนี่เจ็บจี๊ดเลยค่ะ เหมือนมีเข็มจิ้มที่ส้นเท้า ต้องค่อย ๆ เดินถึงจะดีขึ้น แต่พอตอนเย็นหลังยืนนาน ๆ ก็กลับมาเจ็บอีก”
นี่คือเสียงจาก “คุณมยุรี” อายุ 52 ปี ที่คิดว่าปวดแค่เมื่อยเท้าธรรมดา แต่จริง ๆ แล้วอาการนี้เป็นลักษณะเฉพาะของ โรครองช้ำ (Plantar Fasciitis) ซึ่งเป็นหนึ่งในสาเหตุที่พบบ่อยที่สุดของ “อาการปวดส้นเท้า” ในคนวัยทำงานและผู้สูงอายุครับ
💡 โรครองช้ำคืออะไร?
ใต้ฝ่าเท้าของเรามีพังผืดแผ่นหนา ๆ ชื่อว่า Plantar fascia ทำหน้าที่เหมือน “เชือกดึง” ที่คอยพยุงอุ้งเท้าและรับแรงกระแทกทุกครั้งที่เดินหรือวิ่ง
เมื่อเราใช้งานเท้ามากเกินไป เช่น เดิน ยืนนาน หรือใส่รองเท้าที่ไม่พอดี พังผืดนี้จะเกิดการ อักเสบและฉีกขาดเล็ก ๆ โดยเฉพาะตรงบริเวณที่พังผืดเกาะกับกระดูกส้นเท้า ส่งผลให้ปวดจี๊ดทุกครั้งที่ลงน้ำหนัก โดยเฉพาะในตอนเช้าที่กล้ามเนื้อและพังผืดยังตึงอยู่
🔎 อาการของโรครองช้ำ
- ปวดบริเวณ ส้นเท้าด้านใน (ใกล้โค้งฝ่าเท้า)
- ปวดมากตอน “ก้าวแรกหลังตื่นนอน” หรือ “หลังนั่งนานแล้วลุกขึ้น”
- หลังจากเดินไปสักพักจะดีขึ้น แต่กลับมาเจ็บอีกถ้ายืนนานหรือเดินนาน
- ปวดเหมือนมีของแข็งหรือหินเล็ก ๆ อยู่ใต้ส้นเท้า
- บางคนปวดมากจนเดินลงน้ำหนักไม่ได้
🧠 สาเหตุและปัจจัยเสี่ยง
1. ยืนนาน เดินเยอะ หรือออกกำลังที่ลงน้ำหนักเท้าซ้ำ ๆ เช่น วิ่ง เดินเร็ว แอโรบิก
2. ใส่รองเท้าที่ไม่พอดี โดยเฉพาะรองเท้าพื้นแข็ง หรือรองเท้าส้นสูง
3. เท้าแบน (Flat foot) หรือ อุ้งเท้าสูงผิดปกติ ทำให้แรงกระจายไม่สม่ำเสมอ
4. น้ำหนักตัวมากเกินไป เพิ่มแรงกดต่อพังผืดใต้เท้า
5. อายุ 40 ปีขึ้นไป เพราะพังผืดเริ่มเสื่อมและยืดหยุ่นน้อยลง
🔍 การตรวจวินิจฉัย
แพทย์สามารถวินิจฉัยได้จากการซักประวัติและตรวจร่างกาย โดยจะกดตรงส้นเท้าด้านใน ถ้ามีอาการเจ็บจุดเดียวชัดเจน มักเข้าได้กับโรครองช้ำ
บางกรณีแพทย์อาจแนะนำให้ทำ อัลตราซาวด์ (Ultrasound) เพื่อดูความหนาของพังผืด หรือดูว่ามีการอักเสบจริงหรือไม่ หากสงสัยว่ามีกระดูกงอก (Heel spur) อาจใช้ เอกซเรย์เท้า (Foot X-ray) เพื่อยืนยันผล
💊 แนวทางการรักษา
หมออยากบอกว่า โรครองช้ำส่วนใหญ่รักษาได้โดยไม่ต้องผ่าตัดครับ แต่อาจต้องใช้เวลาและความต่อเนื่องในการดูแล
1. การดูแลด้วยตนเอง
- พักเท้า: ลดกิจกรรมที่ต้องยืนนานหรือเดินเยอะ
- ประคบเย็น: วันละ 2–3 ครั้ง ครั้งละ 10–15 นาที โดยเฉพาะหลังใช้งานเท้า
- ยืดกล้ามเนื้อ: โดยเฉพาะกล้ามเนื้อน่องและพังผืดใต้เท้า (หมอแนะนำท่าในหัวข้อถัดไป)
- ใส่รองเท้าที่ซัพพอร์ตอุ้งเท้า: พื้นนุ่ม มีแผ่นรองส้นเท้าช่วยกระจายแรง
- ควบคุมน้ำหนัก: เพื่อลดแรงกดต่อพังผืด
2. การใช้ยา
แพทย์อาจให้ยาแก้อักเสบ (NSAIDs) เพื่อลดปวดและลดการอักเสบชั่วคราว
3. การทำกายภาพบำบัด
การทำ อัลตราซาวด์บำบัด (Therapeutic Ultrasound), Shockwave Therapy (ESWT) หรือ เลเซอร์รักษาอาการอักเสบ ช่วยกระตุ้นการซ่อมแซมเนื้อเยื่อและลดอาการปวดได้ดี โดยเฉพาะในผู้ที่เป็นเรื้อรัง
4. การฉีดยาเฉพาะจุด
ในรายที่ปวดมากและรักษาวิธีอื่นไม่ดีขึ้น แพทย์อาจพิจารณา ฉีดยาสเตียรอยด์เฉพาะจุด ภายใต้เครื่อง Ultrasound เพื่อความแม่นยำ แต่ต้องอยู่ในดุลยพินิจของแพทย์ เพราะถ้าฉีดบ่อยเกินไปอาจทำให้พังผืดอ่อนแรงได้
5. การผ่าตัด (เฉพาะกรณีเรื้อรัง)
หากรักษาเกิน 6–12 เดือนแล้วยังไม่ดีขึ้น อาจพิจารณา ผ่าตัดคลายพังผืด (Plantar fascia release) ซึ่งปัจจุบันทำผ่านแผลเล็กและฟื้นตัวเร็วมาก
🧘♀️ ท่ายืดกล้ามเนื้อที่ช่วยลดอาการปวด
หมออยากให้ฝึกท่าเหล่านี้ทุกวัน จะช่วยได้มากโดยไม่ต้องพึ่งยา
1. ท่ายืดน่อง (Calf stretch): พิงกำแพง ก้าวขาข้างที่เจ็บไปข้างหลัง ค้างไว้ 20–30 วินาที ทำซ้ำ 3 รอบ
2. ท่ายืดพังผืดใต้เท้า: นั่งบนเก้าอี้ ใช้มือดึงปลายเท้าข้างที่เจ็บเข้าหาตัว ค้างไว้ 30 วินาที ทำวันละ 3 รอบ
3. กลิ้งขวดน้ำเย็นใต้ฝ่าเท้า: ใช้ขวดน้ำแช่เย็นวางใต้เท้า กลิ้งไปมา 5–10 นาที ช่วยลดปวดและอักเสบได้ดีมาก
💪 การฟื้นตัวและการพยากรณ์โรค
โดยทั่วไป ผู้ป่วยกว่า 90% จะดีขึ้นภายใน 3–6 เดือน หากดูแลและทำกายภาพอย่างต่อเนื่อง โรคนี้ไม่อันตราย แต่ถ้าปล่อยไว้นานจนเป็นเรื้อรัง อาจทำให้พังผืดหนาและเจ็บเรื้อรังแม้เดินปกติ
⚠️ ภาวะแทรกซ้อนที่ควรระวัง
- ปวดเรื้อรังจนเดินไม่สะดวก
- กล้ามเนื้อน่องตึงมากผิดปกติ
- กระดูกงอกบริเวณส้นเท้า (Heel spur)
หากปวดมากจนเดินไม่ได้ หรือปวดนานเกิน 3 เดือน ควรพบแพทย์เฉพาะทางกระดูกและข้อเพื่อตรวจเพิ่มเติมครับ
🩺 หมออยากฝากไว้
อาการ “ปวดส้นเท้า” โดยเฉพาะตอนตื่นเช้า ไม่ใช่เรื่องเล็ก และไม่ควรปล่อยไว้จนปวดเรื้อรัง โรครองช้ำรักษาได้แน่นอน ถ้าเริ่มดูแลให้ถูกตั้งแต่ต้น การยืดกล้ามเนื้อทุกวัน ใส่รองเท้าที่เหมาะสม และลดการลงน้ำหนักมากเกินไป จะช่วยให้อาการหายได้โดยไม่ต้องผ่าตัดครับ
บทความนี้ให้ข้อมูลทั่วไป หากอาการไม่ดีขึ้นควรปรึกษาแพทย์
สามารถปรึกษาปัญหากระดูกและข้อ หรืออาการปวด ได้ที่
ผศ.นพ.ธนินนิตย์ ลีรพันธ์ (หมอเก่ง)
ผู้เชี่ยวชาญโรคกระดูกและข้อ
สอบถามปัญหาโรคกระดูกและข้อ ปวดหลัง ปวดคอ ปวดเข่า ปวดไหล่ กระดูกพรุน ได้ครับ
📱 Line ID: โทร 081-5303666
#ปวดส้นเท้า #รองช้ำ #หมอเก่งกระดูกและข้อ #ปวดเท้า