20/04/2017
İDRARDA AĞIR METAL TARAMALARI BİR ALDATMACA MI?
31 May 2016Ağır metal, ağır metal testleri, cıva, DMSA, hekim, kurşun, nezih, nezih hekim Yazar: Nezih Hekim
Nezih Hekim |Mayıs 30, 2016
“DMSA verdik, idrarınızda ağır metal düzeyleri artmış, sizde ağır metal zehirlenmesi var”. “Çocuğunuzun idrarında DMSA sonrası ağır metaller düzeyleri yüksek, çocuğunuz otistik olabilir”, “otizm mi var, hemen DMSA verip ağır metal bakalım”……….. İnsanları korkutup cebindeki paraları ve ruhsal sağlıklarını çalanların sayısı birçok gelişmiş ülkede artmaya başladı. Allah’tan bizim ülkemizde ya yok, ya çok az, ya da ben bilmiyorum. Ama gene de bu yazılanları bilmenizde ciddi bir yarar olacağına inanıyorum.
Yukarıdaki rapor, Amerika Birleşik Devletleri’nde özel bir laboratuvarda verilen, son derece olağan ve hatta oldukça iyi düzenlenmiş, açıklayıcı bir rapor. Her şey yerli yerinde gibi. Hastanın idrarında birçok ağır metalin yanı sıra kurşun, cıva gibi halkın çok iyi bildiği ağır metal analizleri de yapılmış. Sonuç sütunun yanında da ağır metal zehirlenmesi olmayan ve vücuttan ağır metallerin atılması için DMSA, Pen*silamin …. gibi atılımı uyarıcı kimyasal maddelerin (şelatların) verilmediği, sağlıklı bireyler için, belirlenmiş normal sınırlar yazılmış. Pekiii, bunda ne var? Bunda hiç bir şey yok.
Doğru.
Ancak şimdi raporu okumaya devam ediyoruz ve raporun altındaki açıklamaya bakıyoruz.
Burada hastaya ağır metallerin atılması için DMSA gibi bir uyarıcının (şelatın) verildiği ve bu idrarın DMSA uyarısı altında toplatıldığı yazıyor.
Hatırlayın, raporda verilen normal aralıklar, DMSA ya da ağır metal atılmasına yol açan herhangi bir maddenin verilmediği sağlıklı insanlara ait normal aralıklardı. Oysa, verilen test sonuçları şelatlar da denilen, hastaya ağır metal atılmasına yol açan uyaranların (provakatörlerin) verilmesinden sonra elde edilmiş test sonuçları.
Eğer laboratuvar DMSA gibi ajanlarla provake edilmiş (uyarılmış) insanlara ait normalleri kullanmış olsaydı, yukarıdaki raporda belirtilen sonuçlar muhtemelen normal çıkacaktı. Ancak laboratuar, uyaran verilmiş bireylere ait sonuçların yanına uyaran verilmemiş bireyler için beklenen normal aralıkları yazınca sonuçlar da aldatıcı bir şekilde yüksekmiş gibi görünmeye başlıyor. Bu yolla da testi yaptıran herkes “eyvah, bende ağır metal zehirlenmesi varmış” diyorlar
Bu testi isteyen birçok hekim gerçekte ne olup bittiğini bilemediği için gayet dürüst bir kararla hastasına ağır perhizler, diyetler, Ayurvedik tedaviler, detoks uygulamaları, ya da Pen*silamin, EDTA tedavileri gibi gerekmeyen uygulamaları yapmaya başlayacaktır. Büyük bir olasılıkla, laboratuar, hekimin bu testi talep ettikçe, kazanmaya başlayacağını ve böylelikle bu testi daha sık isteyeceğini tasarlamakta.
Haa, hasta bunları öğrenir de laboratuarı mahkemeye vermeye karar verirse, laboratuar onun da çaresini düşünmüş. Yukarıdaki raporun altındaki kutuya “verdiğimiz normal aralık sağlıklı ve uyarı yapılmadan elde edilen normal aralıklardır” diye yazmış. Ama raporda ve grafikte verilen sonuçlar uyarı sonrası sonuçlar olup, kıyaslayıcı (referans) normal sınırlar uyarı yapılmamış bireylere ait normal sınırlar olduğu için, rapor, korkutucu değerde artmış ağır metal zehirlenmesine ait bir rapor haline geliyor.
Oyun çok ince tasarlanmış.
Şunu da eklemek gerekir ki, uyarı sonrası idrar, 24 saat yerine 6 saat toplatılmış. Bu uyarı sonrası kanda ve dokularda belirli bir düzeyde her zaman bulunabilecek metallerin böbrekten atılımının başlayıp maksimuma çıktığı sürelerin seçilmesi anlamına gelmektedir. Tabii bu seçim sayesinde de sonuçlar olabildiğince yüksek çıkabilmektedir. Oysa doğrusu, bu testlerin standart 24 saatlik idrarda yapılmasıydı.
İyi ve titizlikle hazırlanmış bu aldatmaca yöntemi ile test yaptıran herkese, “sizin vücudunuzda arsenik, ……. kurşun, cıva….. birikmiş” denebilir.
Sizce bu işin sonunda, kim kaybeder, kim kazanır?
Hasta bu şekilde basit bir manipülasyonla aldatıldığı için, parasını ve ruhsal sağlığını kaybeder.
Hekim, hastasının gerçekten aşırı bir ağır metal maruziyeti ile karşı karşıya kaldığını sandığı için hastasını gerekmeyen tedavilere yönlendirerek itibarını kaybeder.
Hekim, “vay canına, biz neleri atlamışız” deyip sıklıkla bu testi istemeye başlayınca da laboratuar kazanmaya başlar.
Laboratuar herkeste üç aşağı beş yukarı yüksek çıktığı zannedilecek bu testi, tamamlayıcı tıp, şelasyon ve detoks yapan yerlere pazarlayınca, birden bire kendine yeni bir pazar yaratmış olacağı için bir kez daha kazanmaya başlayacaktır.
Gerçeği birkaç basit birkaç bilimsel örnekle anlatmaya çalışacağız.
Allain ve arkadaşları 1991 yılında, İngiliz Klinik Farmakoloji Dergisinde DMSA ya da bu türden ağır metal atılımını uyaran bir madde vererek normal, sağlıklı bireylerde ağır element atılımının ne kadar artabileceğini araştırdılar.
Allain P and others. Effects of an EDTA infusion on the urinary elimination of several elements in healthy subjects. British Journal of Clinical Pharmacology 31:347349, 1991.
Allain ve arkadaşları kurşun maruziyeti olmayan on sağlıklı insan alıyor ve onlara 1 saat boyunca disodyum EDTA infüzyonu yapıyor. Bu süre sonunda deneklerin hepsinde kurşun ortalama 6 misli artıyor.
Cıva maruziyeti olan işçilerde yapılan bir başka deneyde (Frumkin H., 2001), işçilerin idrarlarında ortalama 4.3 μg/g cıva atılırken, DMSA verilmiş işçilerde cıva atılımı 7.8 μg/g’a yükselmiş.
Frumkin H. Diagnostic chelation challenge with DMSA: A biomarker of longterm Mercury exposure? Environmental Health Perspectives 109:167–171, 2001.
2004 yılında İrlanda’lı bilim adamları, hiç bir şikayeti olmayan sağlıklı bireylere DMSA vererek idrarda cıva artışına bakmışlar. DMSA verdikten sonra bu sağlıklı bireylerin idrar cıva düzeylerinde 6 misli bir artış olduğunu göstermişler.
Archbold GPR and others. Dimercaptosuccinic acid loading test for assessing mercury burden in healthy individuals. Annals of Clinical Biochemistry 41:233236, 2004.
Ruha ve arkadaşlarının (2009) çalışmasına göre; balık tüketmeyen sağlıklı bireylerde (n=7) DMSA verilmeden önceki idrar cıva değerleri, 0.17-1.58 ug/g creat. iken, DMSA verildikten sonra 0.81-4.78 ug/g creat. düzeylerine artmış. Haftada 1-2 kez balık yiyen sağlıklı bireylerde (n=8) ise DMSA verilmeden önceki idrar cıva değerleri, 0.12-2.2 ug/g creat. iken, DMSA verildikten sonra 0.57-28.56 ug/g creat. düzeylerine artmış. Haftada 3 kez veya daha fazla balık yiyen sağlıklı bireylerde (n=7) de DMSA verilmeden önceki idrar cıva değerleri, 0.62-1.9 ug/g creat. iken, DMSA verildikten sonra 2.55-32.63 ug/g creat. düzeylerine artmış. Bu üç grubun kan cıva değerlerine bakıldığında da: balık tüketmeyen sağlıklı bireylerde (n=7) DMSA verilmeden önceki kan cıva değerleri, 0-1.3 ug/L iken, DMSA verildikten sonra da 0.35-1.4 ug/L olarak kalmış. Haftada 1-2 kez balık yiyen sağlıklı bireylerde (n=8) DMSA verilmeden önceki kan cıva değerleri, 1.1-15 ug/L iken, DMSA verildikten sonra 1.1-14 ug/L düzeylerinde kalmış. Haftada 3 kez veya daha fazla balık yiyen sağlıklı bireylerde de (n=7) DMSA verilmeden önceki kan cıva değerleri, 3.1-20 ug/L iken, DMSA verildikten sonra da değişmemiş ve 2.7-18 ug/L düzeylerinde kalmış.
Anne-Michelle Ruha et als. Urine Mercury Excretion Following meso-Dimercaptosuccinic Acid Challenge in Fish Eaters. Arch Pathol Lab Med—Vol 133, January 2009, 87-92
Ruha ve arkadaşlarının (2009) bu çalışmasının yorumu şöyle: evet sıklıkla balık yiyen bireylerin bazılarında kan cıva düzeyleri yemeyenlere oranla artmıştır. Bu doğrudur. Ruha ve ark. sıklıkla balık tüketen bireylerin bazılarında saptadıkları maksimum cıva düzeyleri 20 ug/L’dir. Bu değer toplumda beklenilen ortalama değer olan, 10 ug/L’nin üzerindedir. Doğaldır ki, bu değer, zehirlenmeyi gösteren toksik eşik değerlerin (50 ug/L) altındadır.
Evet, DMSA gibi ağır metal atılımını uyarıcı şelatlar, ağır metalleri biyolojik sıvılardan toplayarak idrara verir. Bunun sonucunda da ağır metallerin idrar düzeyleri geçici olarak kısa bir süre için artar. Bunlar eksiksiz doğrudur. Ancak bu yol ağır metal zehirlenmesini göstermek için yeterli bir tanısal yöntem değildir. Bunun nedeni de şudur; Ruha grubunun çalışmasında da görüldüğü gibi, kontrol için çalışmaya dahil edilen ve balık dahi yemeyen sağlıklı bireylerde DMSA verilmeden önceki idrar cıva değerleri 0.17-1.58 ug/g creat. aralığında iken, DMSA verildikten sonra 0.81-4.78 ug/g creat. aralığına yükselmiştir. Yani DMSA verildikten sonra idrarda ağır metallerin yükselmesi herkeste görülebilecek birşeydir.
Pen*silamin, EDTA, DMSA gibi şelatlarla elde edilen bu geçici artış, bu tür atılımı uyarıcı maddeler verilmeyen bireylere ait normallerle kıyaslanınca da, kurşun ve cıva örneğinde olduğu gibi, hastaya ve hekime,“ vay canına meğerse ağır metal zehirlenmesi varmış”, “ az kalsın atlıyormuşuz” dedirtir. Ancak bu yaklaşım bir aldatmacadan öte birşey değildir.
İrlandalı Archbold, Ruha ve arkadaşları ve daha birçok bilim adamının çalışmaları DMSA gibi atılımı uyaran şelatlarla yapılan test sonuçlarının güvenirliliğinin de tartışmalı olduğunu ortaya koymuştur. Bir başka deyişle, sağlıklı bir bireye “gel sana DMSA verelim, bakalım ağır metal zehirlenmen var mı” demek çok düşündürücüdür. Ağır metal zehirlenmelerinde çoğunlukla ciddi bir öykü vardır. Çalıştığı iş yeri, mesleği, deniz ürünlerini yeme sıklığı, mikro-fırın tamiratı sırasında olabilecek kırılmalar gibi iş kazaları, evde kullanılan cıva buharlı lambaların ya da cıvalı termometrenin kırılması gibi ev kazaları, kurşun boyalı kaplardan yiyip içme….vbg. Anemi, dişlerdeki lekelenmeler, böbrek bozuklukları,….gibi klinik şikayetler…..Uyarı yapılmadan elde edilen 24 saatlık artmış idrardaki ağır metal değerleri…….Kurşun için kan kurşun düzeylerindeki artış, ALAD aktivitesindeki azalma, idrarda ALA düzeylerinin artması…..
SONUÇ
Laboratuarlar kendi şartlarında, kendi yöntemleri ile uyarı yapmadan elde ettikleri normal değerleri, uyarı yaptıktan sonra elde ettikleri test sonuçları ile kıyaslayamazlar. Bu elma ile armutu kıyaslamak gibi birşeydir. İdrada ağır metal düzeylerine mutlaka uyarı sonrası bakılacaksa, laboratuvarlar sağlıklı bireylere uyarı yaptıktan sonra elde edecekleri kendi referans değerleri ile, bu hastaların sonuçlarını kıyaslamalıdır. Bunu yapamıyorlarsa ellerinde sadece uyarı yapılmadan elde edilen normal değerler varsa, laboratuvar da sadece hastanın uyarı yapılmamış idrar sonuçlarını elindeki bu normal değerler ile kıyaslayabilir.
Laboratuarlar bunlara uyduğu sürece idrarda ağır metal tayinleri bir aldatmaca değil, gerektiği durumlarda son derece faydalı bilgiler veren önemli klinik bir testtir.
Şelatlarla uyarı yapılmasını hekim mutlaka istemişse, laboratuar uyarı sonucunda elde ettiği sonuçları raporuna yazar, ancak elde ettiği bu sonuçların sağına herhangi bir normal değer yazmaz. Bir başka deyişle elde ettiği sonuçları sadece ve sadece rapor eder ve sonuçların yorumunu kesinlikle hekime bırakır.
Yazar Hakkında
Prof.Dr.Nezih Hekim PhD, FRSM, Klinik Biyokimya Uzmanı
İstanbul KEMERBURGAZ Üniversitesi Tıp Fakültesi, Biyokimya Ana Bilim Dalı Başkanı. Devamı
http://bilimvebilimadami.com/agir-metal-taramalari-bir-aldatmaca-mi/
