27/10/2025
Boztekin Academy – GIDA TAKVİYELERİ REHBERİ
Bilimsel Faydalar, Mekanizmalar ve Dikkat Edilmesi Gerekenler
Omega-3 (EPA / DHA)
Faydaları: Trigliserid düşürür, kalp-damar riskini azaltabilir, depresyonu hafifletebilir.
Mekanizma: Hücre zarında iltihap yapıcı eikosanoidleri azaltır.
Dikkat: Kan sulandırıcılarla birlikte yüksek dozda alınmamalıdır.
Spirulina
Faydaları: Antioksidan, kolesterol-trigliserid düşürücü, enerji artırıcı.
Mekanizma: Fikosiyanin pigmentiyle serbest radikal temizliği.
Dikkat: Otoimmün hastalıklarda ve fenilketonüride önerilmez.
Selenyum
Faydaları: Bağışıklık, tiroid ve antioksidan savunmayı destekler.
Mekanizma: Glutatyon peroksidaz enziminin kofaktörüdür.
Dikkat: Fazla doz toksiktir; saç dökülmesi, nörolojik sorun yapabilir.
Bromelain
Faydaları: Ödem ve sinüzit semptomlarını hafifletebilir.
Mekanizma: Proteolitik enzim olarak iltihabı baskılar.
Dikkat: Kan sulandırıcılarla birlikte kanama riski vardır.
İyot
Faydaları: Tiroid hormon üretimi için zorunludur.
Mekanizma: Tiroksin (T4) ve Triiyodotironin (T3) sentezinde görev alır.
Dikkat: Tiroid hastalarında fazla alımı zararlıdır.
Metilkobalamin (B12)
Faydaları: Sinir fonksiyonunu destekler, nöropatiyi hafifletir.
Mekanizma: Miyelin sentezinde ve homosistein metabolizmasında görev alır.
Dikkat: Genelde güvenlidir; aşırı doz gereksizdir.
Çinko
Faydaları: Bağışıklık, yara iyileşmesi, cilt ve saç sağlığına katkı sağlar.
Mekanizma: DNA sentezi ve hücre bölünmesinde kofaktör.
Dikkat: Uzun süre yüksek dozda bakır eksikliğine neden olabilir.
Okaliptüs
Faydaları: Solunumu rahatlatır, öksürüğü hafifletir.
Mekanizma: Okaliptol bileşeni mukusu azaltır.
Dikkat: Astımlı ve çocuklarda dikkatli kullanılmalıdır.
Beta Glukan
Faydaları: Bağışıklığı güçlendirir, yorgunluğu azaltabilir.
Mekanizma: Makrofaj ve NK hücre aktivasyonunu artırır.
Dikkat: Otoimmün hastalıklarda bağışıklığı fazla uyarabilir.
Ekinezya
Faydaları: Soğuk algınlığı süresini kısaltabilir.
Mekanizma: Fenolik bileşenlerle antiviral etki.
Dikkat: Otoimmün hastalarda önerilmez; 8 haftadan uzun kullanılmamalıdır.
Akgünlük (Boswellia serrata)
Faydaları: Eklem ağrısı ve iltihap azaltmada destek sağlar.
Mekanizma: LOX enzimini baskılayarak iltihap giderir.
Dikkat: Kan sulandırıcılarla dikkatli olunmalıdır.
Folik Asit (B9)
Faydaları: Gebelikte nöral tüp defektlerini önler, kansızlığı giderir.
Mekanizma: DNA sentezinde ve hücre bölünmesinde görev alır.
Dikkat: B12 eksikliğini maskeleyebilir; yüksek doz gereksizdir.
Reishi Mantarı (Ganoderma lucidum)
Faydaları: Bağışıklık ve metabolik desteği artırır.
Mekanizma: Beta glukan ve triterpen içerikleri inflamasyonu azaltır.
Dikkat: Kan sulandırıcılarla birlikte alınmamalıdır.
Enginar
Faydaları: Karaciğer sağlığı, kolesterol düşürme, sindirim kolaylaştırma.
Mekanizma: Safra akışını artırır, lipid sentezini azaltır.
Dikkat: Safra taşı olanlarda kullanılmamalıdır.
Hayıt (Vitex agnus-castus)
Faydaları: PMS semptomlarını azaltabilir, adet döngüsünü düzenler.
Mekanizma: Dopaminerjik etkiyle prolaktini düşürür.
Dikkat: Gebelikte ve hormon tedavisinde kullanılmamalıdır.
Saw Palmetto
Faydaları: Prostat büyümesi semptomlarını azaltabilir.
Mekanizma: 5-alfa redüktaz enzimini baskılar.
Dikkat: PSA test sonuçlarını etkileyebilir.
Moringa
Faydaları: Antioksidan, kolesterol ve kan şekeri düzenleyici potansiyel.
Mekanizma: Polifenollerle anti-iltihap etkisi.
Dikkat: Gebelikte önerilmez; şeker/tansiyon ilaçlarıyla dikkatli olunmalıdır.
Astragalus
Faydaları: Bağışıklık desteği ve yorgunluk azaltıcı etkiler.
Mekanizma: Polisakkaritler üzerinden immün sistem aktivasyonu.
Dikkat: Organ nakli sonrası veya immün baskılayıcı ilaçlarla kullanılmamalıdır.
Kedi Pençesi
Faydaları: Romatizma ve iltihapta destekleyici olabilir.
Mekanizma: TNF-α ve diğer iltihap belirteçlerini baskılar.
Dikkat: Kan sulandırıcılarla alınmamalıdır; otoimmün hastalarda dikkatli kullanılmalıdır.
Kara Mürver
Faydaları: Grip benzeri enfeksiyonlarda semptom süresini azaltabilir.
Mekanizma: Antosiyaninler antiviral etkiler gösterir.
Dikkat: Çiğ meyve toksiktir; sadece standart kapsül formu güvenlidir.
Magnezyum
Faydaları: Kas kramplarını önler, migren ve uykusuzluğu azaltabilir.
Mekanizma: Kas-sinir iletiminde ve enerji üretiminde görev alır.
Dikkat: Böbrek yetmezliği olanlarda toksik olabilir.
Kurkumin
Faydaları: İltihap azaltır, eklem ağrısını hafifletir, antioksidan sağlar.
Mekanizma: NF-κB ve COX-2 yolaklarını baskılar.
Dikkat: Safra taşı veya reflü varsa dikkat edilmelidir.
Kekik
Faydaları: Antimikrobiyal ve balgam söktürücü etki gösterir.
Mekanizma: Timol ve karvakrol bileşenleriyle mikrop öldürür.
Dikkat: Uçucu yağ formu yüksek dozda çarpıntı yapabilir.
Söğüt Kabuğu
Faydaları: Doğal ağrı kesici ve ateş düşürücü etki sağlar.
Mekanizma: Salisin içeriği prostaglandin sentezini baskılar.
Dikkat: Aspirin alerjisi, ülser veya kan sulandırıcı ilaçlarda kullanılmamalıdır.
Yaban Mersini (Bilberry)
Faydaları: Göz sağlığı, damar esnekliği, antioksidan koruma.
Mekanizma: Antosiyaninler göz damar yapısını güçlendirir.
Dikkat: Kan sulandırıcı ve diyabet ilaçlarıyla etkileşim gösterebilir.
Blueberry (Mavi Yaban Mersini)
Faydaları: Hafıza, bilişsel işlev ve kalp-damar sağlığı için antioksidan destek.
Mekanizma: Polifenoller beyin ve damar oksidatif stresini azaltır.
Dikkat: Kan şekeri ve kan sulandırıcı ilaçlarla birlikte dikkatli kullanılmalıdır.
Alıç Ekstresi (Crataegus)
Faydaları: Kalp-damar sağlığını destekler, tansiyonu dengeleyebilir.
Mekanizma: Flavonoidler damar genişlemesini destekler.
Dikkat: Kalp ilacı veya tansiyon ilacı kullananlar dikkatli olmalıdır.
🌿 GENEL UYARILAR VE KULLANIM İLKELERİ
• Takviyeler ilaç değildir; gereksiz veya aşırı kullanım zararlı olabilir.
• Aynı anda çoklu takviye almak etkileşim riskini artırır.
• Kronik ilaç (tansiyon, tiroid, şeker, antidepresan, kan sulandırıcı) kullananlar doktor onayı almalıdır.
• Gebelik, emzirme, tiroid, safra ve böbrek hastalıklarında özellikle dikkat edilmelidir.
• “Doğal” olan her zaman zararsız değildir; doz, kaynak ve kalite farkı önemlidir.
• Bilimsel olarak güçlü kanıt: Omega-3, Folik Asit, Çinko, İyot, B12, Magnezyum.
• Orta kanıt: Akgünlük, Kurkumin, Saw Palmetto, Hayıt, Beta Glukan, Enginar.
• Zayıf kanıt: Spirulina, Reishi, Moringa, Astragalus, Kedi Pençesi, Kara Mürver, Okaliptüs, Kekik vb.
🩺 Not: Bu rehber bilgilendirme amaçlıdır. Tanı veya tedavi yerine geçmez. Takviye kullanımı öncesinde hekiminize veya diyetisyeninize danışmanız önerilir.
✒️
Erol Boztekin
Aile Terapisti & İlişki Koçu
