03/12/2025
“Hep önce onların ne istediğini düşünüyorum… Kendimi geri plana atmak alışkanlık oldu. Karşımdaki mutluysa, ben de öyle olmalıyım diye düşünüyorum.”
Bu hal, Jeffrey Young’ın şema terapisi modelinde kendi ihtiyaçlarını feda etme (self-sacrifice) şeması olarak tanımlanır.
🧠 Kendi ihtiyaçlarını feda etme şeması, genellikle çocuklukta başkalarının ihtiyaçlarının öncelikli olduğu ortamda büyüyen kişilerde gelişir.
Çocuk, “benim isteklerim kalabilir, önce onların mutlu olması lazım” mesajını alır.
Zamanla bu tutum, yetişkinlikte ilişkilerin doğal bir parçası gibi hissedilir.
Bağlanma kuramına göre bu, “uyumlu bağlanma” eğiliminin aşırıya kaçmış halidir; kendilik değeri, başkalarının memnuniyetine bağlanmıştır.
🌿 Bu şema ile yaşayan biri;
“Hayır” demekte zorlanır.
Kendi ihtiyaçlarını dile getirince suçluluk hisseder.
Çoğu zaman kendi sınırlarının farkında değildir.
İlişkide dengeden çok “veren taraf” olur.
✨ Şema terapide bu kalıbın farkına varmak, ihtiyaç ve değer kavramını yeniden tanımlamanın ilk adımıdır.
Young’a göre, dengeli ilişki “karşılıklı”dır; sürekli veren taraf olmak, sevginin sürdürülebilirliğini bile olumsuz etkileyebilir.
💡 “Öncelik hep başkalarının mutluluğu olduğunda, kendi mutluluğuna yabancılaşmak kaçınılmaz olur.”
