18/11/2025
BAŞKASINA YARDIM ETME DAVRANIŞI NEDEN DEĞİŞTİ?
Dr. Olcay Güner
Son yıllarda dikkat çekici bir değişim var: İnsanlar hâlâ yardım ediyor… ama farklı bir biçimde, farklı bir psikolojik zeminden.
🔹 1. Sürekli Yorgun Bir Zihin
Pandemi, ekonomik baskılar, belirsizlikler… Hepimiz zihinsel olarak daha yorgunuz.
Yorgun zihin → daralmış empati.
Enerjimiz azaldıkça başkasına yardım etme kapasitemiz de düşüyor; çünkü beyin önce “ben güvende miyim?” diye bakıyor.
🔹 2. Dijital Yardımın Yükselişi
Eskiden yardım “yan yana durmakla” yapılırdı. Şimdi ise:
• Bir gönderiyi paylaşmak
• Bir kampanyaya online bağış yapmak
• Bir story’ye destek emojisi koymak
Hepsi yardımın yeni ve hızlı versiyonları.
Fiziksel çaba azaldı, sembolik yardım arttı.
🔹 3. Sürekli Kıyas, Sürekli Baskı
Sosyal medyada herkes “iyilik yaparken bile” görünür.
Bu da yardım davranışını ikiye böldü:
Gerçek niyetle yapılan yardım ve onay almak için yapılan yardım.
İnsanlar artık “yardım ettiğim bilinsin mi, bilinmesin mi?” ikileminde.
🔹 4. Güven Eşiğinin Düşmesi
Dolandırıcılıklar, manipülatif bağış kampanyaları, sığınmacı tartışmaları, politik kutuplaşma…
Tüm bunlar insanların içinden gelen yardımı bile frenliyor.
Beyin şöyle çalışıyor:
“Emin değilsem, durayım.”
🔹 5. Mikro-İyilikler Çağı
Artık büyük jestlerden çok küçük jestler değer kazandı:
• Kapıyı tutmak
• Bir mesaj göndermek
• Birinin iş yükünü hafifletmek
• Sadece dinlemek
Bunlar görünmez ama psikolojik etkisi çok yüksek iyilikler.
🔹 6. Yardımın Yönü Değişti:
“Başkasına koşmadan önce kendimi toparlamalıyım.”
Bu, bencillik değil sağlıklı bir koruma.
Çünkü tükenmiş bir insanın empati kapasitesi daralır; kişi önce kendi oksijen maskesini takmak ister.
Yardım davranışı kaybolmadı, sadece dönüştü.
Daha temkinli, daha seçici, daha zihinsel.
Ve belki de en önemlisi:
Artık yardım etmeyi değil, doğru kişiye yardım etmeyi önemsiyoruz.