30/10/2025
Nobel ödüllü Daniel Kahneman’ın ‘Hızlı ve Yavaş Düşünme’ kitabını incelediğimiz video serimizin ikincisini paylaşıyorum. 🧠 Bu kitap bilişsel davranış terapi’de kullandığımız pekçok taktığın arka planı ile ilgili de bize teorik zemin veriyor….
Zihnimizin Gizli Oyunları: Kararlarınız Gerçekten Size mi Ait?
Hiç düşündünüz mü, kararlarınızın çoğunda direksiyonda bir “otopilot” olduğunu? 🧐
Bu videoda, beynimizin bizi sürüklediği sistematik hataları, yani harika illüzyonları konuşuyoruz. Gelin, zihnimizin bize oynadığı 3 büyük tuzağa yakından bakalım:
1. Bağlam Tuzağı ⚖️
Hiçbir yargımız tek başına değildir! Kararımız, onu neyle kıyasladığımıza bağlı. Yunusları koruma fonuna ne kadar cömert davrandığımız, yanına tarım işçileri için bir fon seçeneği geldiğinde tamamen değişir. Sadece seçenekleri yan yana koymak bile kararımızı değiştirir.
2. Çerçeveleme Tuzağı 🖼️
Bir şeyin nasıl anlatıldığı, gerçeğin kendisinden daha güçlü olabilir. “200 kişi kurtulacak” (kazanç) dendiğinde riskten kaçınırız. “400 kişi ölecek” (kayıp) dendiğinde ise risk alan kumarbazlara dönüşürüz. Durum aynı, kelimeler farklı, kararımız 180 derece ters!
3. Hafızanın Oyunları 🎬
İçimizde iki benlik var: Anı yaşayan ve hikayeyi hatırlayan. Ve direksiyonda neredeyse hep “hatırlayan benlik” vardır. Onun da iki kuralı var: Sadece Zirve anı ve Son anı önemser, olayın ne kadar sürdüğünü (süreyi) tamamen ihmal eder. Bu yüzden, sonu bir tık daha iyi biten (ama toplamda daha uzun süren) acıyı bile “daha iyi” olarak hatırlarız.
Peki, Neden Sürekli Tuzağa Düşüyoruz?
Çünkü Odaklanma İllüzyonu yaşıyoruz. Kahneman’ın dediği gibi: “Hayattaki hiçbir şey, o an hakkında düşünürken sandığınız kadar önemli değildir.”
O an neye odaklanırsak, onun önemini fena halde abartırız ve bu da bizi yanlı kararlara sürükler.
💡 Bilgece Karar Vermenin İlk Adımı Nedir?
Farkındalık! Bir dahaki sefere önemli bir karar alırken kendinize şu iki soruyu sorun:
1. Şu an bir detayı gözümde fazla mı büyütüyorum?
2. Bu durumu bana başka kelimelerle anlatsalardı kararım yine aynı mı olurdu?
Bu basit sorular, otopilottan çıkıp direksiyona geçmenizi sağlayabilir.
