12/16/2025
๒๖. จิตสถาปนา ธรรมสถาปนา
บารมีและปรัมปราคติ ข่าวสารข้ามศตวรรษ (๒)
ในท่ามกลางกระแสการพัฒนามีความงมงายเกิดขึ้นหรือเปล่า ความงมงายนั้นถูกเสริมให้แกร่งขึ้นโดยกามคุณ กามคุณในที่นี้หมายถึงการปรนเปรอเนื้อหนังของมนุษย์ การพัฒนาเพื่อความสะดวกสบาย จริง ๆ แล้วเป็นการพะนอมนุษย์ พะนอตัวเอง การพัฒนาในความหมายนี้เป็นปัญหาที่หนัก
ทุกศาสนาสอนให้สำรวม สำหรับพระพุทธเจ้าแล้วยิ่งสอนให้ระวังตา ระวังหู ระวังจมูก เพราะเป็นแดนต่อที่จะนำมาซึ่งอารมณ์ใคร่ อารมณ์ปรารถนา
ในการเติบโต สิ่งที่เป็นอุปสรรคก็เติบโตด้วย ถ้างั้นความหมายของการพัฒนา เราจะค้นหาความหมายตามนิยามเดิมไม่ได้แล้ว เหมือนกับเนื้องอก เรากินอาหารบำรุงไปขณะนี้ เนื้องอกก็กินอาหารที่เราบำรุงไปด้วย ในที่สุดก็กลายเป็นว่าเราเจริญแต่ถดถอย คือเจริญแบบพูดภาษาชาวบ้านว่า “ฟ่าม” เหมือนแตงโม ใหญ่ขึ้น แต่ข้างในไม่มีอะไรเลย เนื้อฟ่าม
ในการต่อสู้กันทั้งฝ่ายอนุรักษ์ทั้งฝ่ายก้าวหน้าก็ว่ากันไป แล้วเราหวังว่าจะเกิดเป็นกระบวนการพัฒนาขึ้น แต่แล้วสามสี่หมื่นปีได้พิสูจน์แล้วว่ามนุษย์ไม่ได้ก้าวไปถึงไหนเลย ยังโหดร้าย ยังเหี้ยมโหด ยังไม่มีความสุขกับการดำรงอยู่ ความสุขดูเหมือนเป็นอะไรชั่วแล่น และยิ่งทุกวันนี้ความสุขอาจจะกลายเป็นความบ้าคลั่งไปแล้วก็ได้
“จิตสถาปนา ธรรมสถาปนา" เป็นผลงานรวบรวมมาจากบทความ คำสนทนาและยกร่างธรรมบรรยายของท่านเขมานันทะที่แสดงไว้ระหว่างพ.ศ. ๒๕๓๔ - ๒๕๔๑ พิมพ์ครั้งแรก พ.ค. ๒๕๔๗ โดย สนพ.อมรินทร์