03/10/2025
# TRƯỜNG HỢP LÂM SÀNG: BỆNH TRÀO NGƯỢC DẠ DÀY THỰC QUẢN (GERD) 🔥🥪
Trường hợp khám bệnh 🏥
Bệnh nhân nữ, 42 tuổi, đến khám với triệu chứng ợ nóng, cảm giác chua ở cổ họng và đau sau xương ức sau khi ăn khoảng 30-60 phút. Triệu chứng đã kéo dài 3 tháng, ngày càng tăng, đặc biệt sau khi ăn các bữa ăn nhiều dầu mỡ và khi nằm xuống ngay sau khi ăn. Bệnh nhân cũng than phiên về cảm giác khó chịu khi mặc quần áo chật ở vùng bụng và thỉnh thoảng có cảm giác khó nuốt. 😖
Bệnh nhân làm việc trong môi trường văn phòng với áp lực cao, thường xuyên ăn trễ và ăn nhanh. Cân nặng gần đây tăng khoảng 5kg trong 6 tháng qua. Không có tiền sử bệnh nặng, nhưng có thói quen uống cà phê buổi sáng và đôi khi uống rượu vào cuối tuần.
Chẩn đoán 🔍
Sau khi thăm khám lâm sàng và hỏi bệnh kỹ lưỡng, bác sĩ chẩn đoán bệnh nhân mắc Bệnh trào ngược dạ dày thực quản (GERD).
🔸 Nguyên nhân:
* Suy yếu cơ thắt thực quản dưới (LES)
* Tăng áp lực trong ổ bụng (thừa cân, mang thai, táo bón)
* Chậm làm rỗng dạ dày
* Thoát vị hoành
🔸 Tỉ lệ mắc bệnh:
* Khoảng 15-30% dân số Việt Nam từng trải qua triệu chứng GERD
* Phổ biến hơn ở người trưởng thành, nhưng có thể gặp ở mọi lứa tuổi
* Yếu tố nguy cơ: Thừa cân/béo phì, hút thuốc, ăn uống không điều độ, áp lực công việc
🔸 Phương pháp chẩn đoán:
* Chủ yếu dựa vào triệu chứng lâm sàng
* Trong một số trường hợp cần nội soi dạ dày thực quản để loại trừ các biến chứng như viêm loét, hẹp thực quản, thực quản Barrett
* pH-metry 24 giờ trong trường hợp khó chẩn đoán
Phương pháp điều trị 💊
Mục tiêu điều trị GERD là giảm triệu chứng, ngăn ngừa biến chứng, cải thiện chất lượng sống. Điều trị bao gồm cả can thiệp không dùng thuốc và dùng thuốc.
🔸 Can thiệp không dùng thuốc (rất quan trọng):
* Giảm cân nếu thừa cân/béo phì
* Nâng đầu giường khi ngủ lên 15-20cm
* Tránh nằm trong vòng 2-3 giờ sau khi ăn
* Ăn chậm, nhai kỹ, chia nhỏ bữa ăn
* Hạn chế thức ăn gây trào ngược: đồ béo, cay nóng, chocolate, cà phê, rượu bia, đồ uống có ga
* Ngừng hút thuốc lá
* Mặc quần áo rộng rãi, tránh thắt lưng chật
🔸 Điều trị bằng thuốc:
Phác đồ điều trị thường phân thành hai giai đoạn chính:
1. Giai đoạn khởi đầu (6-8 tuần): Kiểm soát triệu chứng tích cực
2. Giai đoạn duy trì: Ngăn tái phát và điều trị dài hạn nếu cần
Các thuốc điều trị GERD 💉
1️⃣ Thuốc ức chế bơm proton (PPI):
* Tên thuốc: Omeprazole (Losec), Esomeprazole (Nexium), Lansoprazole (Prevacid), Pantoprazole (Protonix), Rabeprazole (Aciphex)
* Cơ chế: Ức chế enzym H+/K+-ATPase (bơm proton) ở tế bào thành dạ dày, giảm tiết acid
* Liều dùng: Uống 30 phút trước bữa ăn sáng
- Omeprazole: 20-40mg/ngày
- Esomeprazole: 20-40mg/ngày
- Lansoprazole: 15-30mg/ngày
* Thời gian điều trị: 4-8 tuần cho đợt cấp, có thể kéo dài tùy tình trạng bệnh
* Hiệu quả: Giúp 80-90% bệnh nhân hết triệu chứng sau 4-8 tuần
2️⃣ Thuốc đối kháng thụ thể H2 (H2RAs):
* Tên thuốc: Ranitidine (Zantac), Famotidine (Pepcid), Cimetidine (Tagamet)
* Cơ chế: Ức chế thụ thể H2 trên tế bào thành dạ dày, giảm tiết acid
* Liều dùng:
- Ranitidine: 150mg x 2 lần/ngày hoặc 300mg lúc đi ngủ
- Famotidine: 20mg x 2 lần/ngày hoặc 40mg lúc đi ngủ
* Hiệu quả: Giảm tiết acid 60-70% so với PPI (giảm 90-95%)
* Thường dùng cho trường hợp nhẹ hoặc kết hợp với PPI
3️⃣ Thuốc trung hòa acid (Antacid):
* Tên thuốc: Aluminum hydroxide + Magnesium hydroxide (Maalox, Mylanta), Sodium bicarbonate
* Cơ chế: Trung hòa trực tiếp acid dạ dày
* Liều dùng: 10-30ml hoặc 1-2 viên, uống 1-3 giờ sau ăn và trước khi đi ngủ
* Hiệu quả: Tác dụng nhanh nhưng ngắn (30-60 phút), giảm triệu chứng tức thì
* Thường dùng khi có triệu chứng đột xuất
4️⃣ Thuốc tăng nhu động dạ dày (Prokinetic):
* Tên thuốc: Domperidone (Motilium), Metoclopramide (Primperan)
* Cơ chế: Tăng nhu động dạ dày, tăng sức căng cơ thắt thực quản dưới (LES)
* Liều dùng:
- Domperidone: 10mg x 3-4 lần/ngày, trước bữa ăn 15-30 phút
- Metoclopramide: 10mg x 3 lần/ngày, trước bữa ăn 30 phút
* Thời gian điều trị: Không nên dùng kéo dài (thường