01/09/2025
Giữa nhiều loại thảo dược quen thuộc trong Đông y, hương nhu là cái tên gắn liền với các bài thuốc giải cảm, làm đẹp tóc và hỗ trợ cải thiện sức khỏe đường hô hấp. Không chỉ là nguyên liệu quen thuộc trong các nồi nước xông dân gian, hương nhu còn xuất hiện trong nhiều sản phẩm chăm sóc tóc và tinh dầu thiên nhiên hiện nay. Tuy vậy, không phải ai cũng hiểu rõ công dụng và cách sử dụng loại cây này sao cho đúng và hiệu quả.
Hương nhu, còn có tên gọi khác là é rừng, é lá lớn, húng quế rừng, thuộc họ Hoa môi (Lamiaceae), tên khoa học là Ocimum gratissimum L. Cây thân thảo sống một năm, cao khoảng 1–2m, thân vuông, phân nhiều nhánh, có lông mịn. Lá mọc đối, hình bầu dục, mép có răng cưa nhẹ, khi vò tỏa ra mùi thơm dễ chịu do chứa nhiều tinh dầu. Hoa nhỏ, màu trắng hoặc tím nhạt, mọc thành cụm ở ngọn. Dựa vào màu sắc và mùi hương, người ta chia hương nhu thành hai loại: hương nhu trắng (mùi nhẹ, thường dùng để xông giải cảm) và hương nhu tía (mùi nồng, chuyên dùng để gội đầu).
Trong Đông y, hương nhu có vị cay, tính ấm, quy vào kinh phế và tỳ, có tác dụng phát hãn (làm ra mồ hôi), giải cảm, sát khuẩn nhẹ, kháng viêm, làm thông mũi và giảm ho nhẹ do cảm lạnh. Ngoài ra, đây cũng là loại thảo dược được đánh giá cao trong việc làm sạch da đầu, trị gàu, kích thích mọc tóc, đồng thời có thể sử dụng để ngâm chân tay giúp giảm mồ hôi và khử mùi hôi.
Một số cách dùng phổ biến trong dân gian bao gồm: xông giải cảm bằng cách nấu hương nhu tươi với sả, vỏ bưởi để xông toàn thân; gội đầu với hương nhu và bồ kết nướng giúp tóc chắc khỏe, giảm rụng; xông mặt với hương nhu, bạc hà, tía tô giúp thông mũi, trị cảm cúm nhẹ; hoặc dùng nước nấu từ hương nhu để ngâm tay chân vào buổi tối, làm dịu thần kinh và giảm mùi hôi.
Dù là dược liệu lành tính, người dùng vẫn nên thận trọng khi sử dụng hương nhu. Không nên xông mặt hoặc toàn thân quá nhiều lần trong tuần, đặc biệt là với người có cơ địa nhạy cảm. Trẻ nhỏ dưới 2 tuổi không nên xông bằng lá hương nhu do nguy cơ kích ứng đường hô hấp. Phụ nữ mang thai cũng cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng. Với các sản phẩm gội đầu từ hương nhu, nên tráng sạch bằng nước mát sau cùng để tránh tinh dầu lưu lại gây khô tóc.
Hương nhu là một vị thuốc dân gian quý, không chỉ giúp giải cảm hiệu quả mà còn hỗ trợ chăm sóc tóc và sức khỏe tổng thể một cách tự nhiên. Tuy nhiên, để phát huy tối đa lợi ích và đảm bảo an toàn, người dùng nên hiểu rõ cách sử dụng và có thể tham khảo chuyên gia y học cổ truyền khi cần thiết.
