11/04/2021
LÃO HÓA VÀ BỆNH TẬT Ở NGƯỜI CAO TUỔI
Người cao tuổi (hay còn gọi là người lớn tuổi, người già) theo định nghĩa của Liên Hiệp Quốc là những người có độ tuổi từ 60 tuổi trở lên. Khoa học ngày càng phát triển, y học ngày càng tiến bộ, đời sống của con người dần được cải thiện về chất lượng nên tuổi thọ cũng tăng theo.
Lão hóa là quá trình tất yếu của cơ thể sống, là một tiến trình tự nhiên và xảy ra liên tục. Hiện tượng này tăng dần theo thời gian. Cơ thể chúng ta đạt đỉnh cao về thể chất và chức năng các cơ quan ở tuổi 35, sau đó suy giảm dần. Những thay đổi về cấu trúc và chức năng của các cơ quan trong cơ thể sẽ dẫn đến sự thay đổi hình dạng bên ngoài. Lão hóa có thể đến sớm hay muộn tùy thuộc vào cơ thể từng người.
Quá trình lão hóa của người già xảy ra ở 5 mức: mức phân tử, tế bào, tổ chức, cơ quan, hệ thống và toàn cơ thể. Đặc tính chung nhất của quá trình này là các bộ phận trong cơ thể già không cùng một lúc và với tốc độ khác nhau: có bộ phận già trước, có bộ phận già sau, có bộ phận già nhanh, có bộ phận già chậm. Ví dụ một người có thể bị đục thủy tinh thể nhưng tim vẫn hoạt động hoàn hảo. Hơn nữa, người này có thể già chậm so với người ít tuổi hơn. Quá trình lão hóa của cơ thể làm cho người cao tuổi có những đặc điễm như sau:
- Giảm khả năng thích nghi: người già dễ bị tổn thương khi thời tiết quá lạnh hay quá nóng vì cơ thể họ không thể điều chỉnh nhiệt độ một cách có hiệu quả.
- Mất khả năng đối phó: thương tích hay bệnh tật chỉ làm giảm chất lượng sống ở người trẻ tuổi nhưng có thể làm cho người già trở nên tàn phế và sống lệ thuộc vào người khác.
Khi đến tuổi già có sự biến đổi về cấu trúc và chức năng của các cơ quan trong cơ thể. Sức khỏe lẫn tinh thần đều có xu hướng giảm dần theo thời gian. Về thể xác trong giai đoạn này cơ thể bắt đầu có những thay đổi theo chiều hướng đi xuống:
- Diện mạo thay đổi: Tóc bạc, da mồi, có thêm nhiều nếp nhăn. Da trở nên khô và thô hơn. Trên cơ thể, đầu và mặt xuất hiện mụn cơm nhiều hơn. Ở tuổi già có những nếp nhăn là do lớp mỡ ở dưới lớp da mất đi cũng như do da không còn tính chất đàn hồi. Các mạch máu mỏng vỡ ra, tạo thành các chất xanh đen nhỏ dưới da
- Bộ răng yếu làm cho người cao tuổi ngại dùng các thức ăn cứng, khô, dai dù thức ăn này giàu vitamin, đạm và chất khoáng. Người cao tuổi thường chọn các thức ăn mềm
- Các cơ quan cảm giác: Cảm giác - nghe nhìn, nếm và khứu giác cùng với tuổi tác ngày càng cao thường bắt đầu hoạt động kém hiệu quả.
- Các tế bào thần kinh chết dần, mất đi một số thụ thể đảm nhận việc tiếp nhận tín hiệu, nên não người già phản ứng và thực hiện một công việc có phần nào chậm hơn, giảm khả năng nhớ các từ, chuyện mới xảy ra, hoặc khả năng học điều mới cũng giảm.
- Thủy tinh thể trở nên chai cứng, giảm khả năng điều tiết nên không thể nhìn gần. Đồng tử đục và nhỏ lại nên khó thích nghi với ánh sáng mờ, mắt dể bị khô vì ít tiết nước mắt.
- Mạch máu trở nên xơ cứng nên dễ bị bệnh tăng huyết áp; co bóp cơ tim yếu đi nên người già mau mệt khi vận động thể lực. Sự điều chỉnh huyết áp kém nên dễ bị hạ huyết áp và chóng mặt khi thay đổi tư thế.
- Phổi giảm tính đàn hồi và sức chịu đựng cũng giảm nên ảnh hưởng đến khả năng việc trao đổi khí oxy, ho khạc và hít thở sâu, bảo vệ phổi kém.
- Nước bọt và các men tiêu hóa tiết ra giảm, dạ dày teo nhỏ, nhu động ruột giảm nên ăn khó tiêu, hấp thụ chất dinh dưỡng kém và dễ bị bón.
- Gan nhỏ lại, các men của gan giảm nên gan không còn làm tốt vai trò đào thải thuốc và các chất khác ra khỏi cơ thể.
- Hai thận cũng nhỏ lại do số lượng cầu thận giảm nên chức năng lọc máu và tái hấp thụ ở thận giảm và khả năng thải chất cặn bã trong máu cũng giảm.
- Khả năng chứa lượng nước tiểu tối đa của bàng quang giảm nên đi tiểu nhiều lần. Cơ bàng quang yếu nên không thể tống hết nước tiểu ra ngoài, do đó sau khi đi tiểu vẫn còn sót ít nước tiểu. Các cơ vòng của đường tiểu không thể co thắt chặt làm rỉ giọt nước tiểu, do đó người già khó nín tiểu.
- Đàn ông bị phì đại tiền liệt tuyến có thể chèn ép gây tiểu khó. Nồng độ testosterone trong máu giảm từ từ, nên số lượng tinh trùng giảm, rối loạn cương và hứng thú tình dục cũng giảm.
- Phụ nữ sau mãn kinh các hocmon sinh dục giảm rõ rệt, nên buồng trứng và tử cung teo lại, âm đạo trở nên mỏng, khô và kém đàn hồi, dẫn đến viêm teo âm đạo. Tuyến vú bớt săn chắc và có nhiều xơ nên xệ xuống, nên việc phát hiện khối u ở vú khó hơn.
- Giảm tiết melatonin làm cho người cao tuổi thường buồn ngủ sớm và thức giấc lúc sáng sớm. Giảm tiết kích thích tố tăng trưởng, nên người già khó ngủ và phải mất thời gian lâu mới đi vào giấc ngủ, ngủ không sâu, không ngon giấc, không đầy giấc và thường thức giấc nhiều lần.
- Kích thích tố tăng trưởng giảm dẫn đến teo cơ và giảm dần tính mềm dẻo, sức mạnh của cơ và trở nên mềm nhão. Ở người già, nếu không vận động, khối lượng và sức mạnh của cơ teo đi nhanh chóng.
- Xương người già trở nên xốp và dễ gãy do cơ thể ít hấp thụ được calci từ thức ăn. Các đĩa đệm giữa các đốt sống cũng ít dịch dần và mỏng hơn làm cho cột sống ngắn lại, người thấp hơn và dáng khòm.
- Hệ miễn dịch giảm nên khả năng chống lại nhiễm khuẩn kém. Giảm phản ứng viêm, triệu chứng dị ứng và chậm lành vết thương.
