02/07/2014
Đại cương về viêm mũi dị ứng :
1. Viêm mũi dị ứng là gì ?
♦ Dị ứng là một phản ứng của cơ thể chống lại những chất lạ xâm nhập, đặc biệt là qua đường hô hấp. Khi đó cơ thể tạo ra các kháng thể để chống lại các kháng nguyên, phản ứng giữa kháng nguyên và kháng thể tạo ra chất histamin – đây là một chất gây ra bệnh viêm mũi dị ứng.
♦ Viêm mũi dị ứng là một bệnh lý khá phổ biến trong cộng đồng, theo thống kê của tổ chức y tế thế giới, bệnh viêm mũi dị ứng và hen suyễn đã tăng gấp đôi trong hơn 20 năm.
♦ Sự biến đối của khí hậu, tình trạng ô nhiễm môi trường ngày càng gia tăng, mật độ dân cư ngày càng đông đúc… làm số người bị viêm mũi dị ứng càng gia tăng.
♦ Bệnh viêm mũi dị ứng đã và đang được rất nhiều nước trên thế giới quan tâm vì được xem như là một trong những bệnh gây tốn kém nhất cho xã hội cả về thời gian điều trị, mức độ ảnh hưởng tới sức lao động, cũng như tiền của.
2. Nguyên nhân
Các yếu tố gây dị ứng như bụi nhà, thực phẩm (trứng, sữa, các loại hải sản…), thuốc, phấn hoa, sự thay đổi các yếu tố của môi trường: độ ẩm, nhiệt độ… tinh thần căng thẳng, nội tiết tố, vi khuẩn, vi rút… dị ứng tùy thuộc từng cá thể tuy nhiên bản chất của cơ địa đến nay vẫn chưa thật sáng tỏ.
Một số nghiên cứu khác cho thấy rằng, khi tiếp xúc với dị nguyên người ta có thể mẫn cảm dần dần do đó mọi người đều có thể bị dị ứng. Tình trạng mẫn cảm phụ thuộc liều lượng và thời gian tiếp xúc với dị nguyên.
Người bị bệnh viêm mũi dị ứng có thể sống một thời gian dài mà không có biểu hiện nào của bệnh trong khi đó các xét nghiệm lại chứng tỏ tình trạng dị ứng của cơ thể như nghiệm ứng da, hoặc nghiệm ứng đặc hiệu khác vẫn dương tính. Thế cân bằng này không ổn định và bệnh dị ứng sẽ xuất hiện khi có một số yếu tố thuận lợi: tiếp xúc quá lâu với các tác nguyên gây dị ứng, tinh thần căng thẳng, stress, yếu tố nội tiết (phụ nữ thời kỳ kinh nguyệt, tiền mãn kinh, thuốc tránh thai).
3. Phân loại: viêm mũi dị ứng được chia làm ba loại:
♦ Viêm mũi dị ứng theo mùa: bệnh thường phát theo mùa, như mua hoa nở rất dễ hít phải các loại bào tử nấm hay phấn hoa trong không khí.
♦ Viêm mũi dị ứng quanh năm: bệnh không xuất hiện theo mùa, thời tiết hay các nguyên nhân khác mà xuất hiện quanh năm. Thường là do bệnh nhân dị ứng với mạt bụi nhà
♦ Viêm mũi do nghề nghiệp: các nghề nghiệp mà thường xuyên tiếp xúc khói bụi ô nhiễm… hay các hóa chất có thể dây dị ứng. (thợ sơn, thợ mộc, nhân viên vệ sinh môi trường,...)
4. Điều trị
• Điều trị đặc hiệu: bằng phương pháp giải mẫn cảm nếu tìm được nguyên nhân gây dị ứng. Giải mẫn cảm đặc hiệu tức là đưa nguyên nhân gây dị ứng vào cơ thể với liều nhỏ và tăng dần để tạo kháng thể bao vây thay đổi cách đáp ứng của cơ thể với yếu tố dị nguyên với liều dị nguyên tăng dần, cách quãng (nồng độ từ 0,1% - 1%).
• Điều trị phẫu thuật:
Đa phần người bị bệnh viêm mũi dị ứng không cần thuật mà chỉ cần dùng thuốc, tùy nhiên nếu có các hiện tượng sau thì cần phải phẫu thuật:
+ Viêm mũi dị ứng có polip, thoái hóa cuống mũi.
+ Một số yếu tố thuận lợi về cấu trúc giải phẫu như lệch vách ngăn, g*i vách ngăn.
• Điều trị bằng thuốc : khẩu trang y tế, nước muối sinh lý, kháng histamin đường uống, kháng leukotrien, corticoid xịt,....
Sử dụng các thuốc chữa viêm mũi dị ứng tại chỗ thế nào cho đúng là một yếu tố giúp điều trị viêm mũi dị ứng có kết quả, đồng thời tránh bệnh lý mới là viêm xoang mũi do thuốc.
Các thuốc chống viêm thường được dùng có chứa coricoid dạng nhỏ như: polydexa, collydexa…và được chỉ định dùng 3-5 ngày.
Các thuốc chống viêm steroid dạng xịt được sử dụng kéo dài nhưng phải có sự theo dõi của bác sỹ, và điều chỉnh liều lượng theo diễn biến của bệnh, tránh tình trạng lờn thuốc do điều trị không đúng liệu trình và gặp phải tác dụng phụ của thuốc.
Thuốc dùng để điều trị tại chỗ trong các bệnh viêm mũi dị ứng quanh năm và viêm mũi dị ứng theo mùa. Điều trị polyp mũi, dự phòng tái phát. Thuốc này nếu không dùng đúng cách cũng sẽ dẫn đến những biến chứng nguy hiểm như: teo vỏ thượng thận, cơ thể bị ứ đọng nước, huyết áp và đường huyết tăng… Một số trường hợp còn bị rối loạn kinh nguyệt hay chảy máu mũi.
5. Cách phòng chống
Thay đổi môi trường sống nhưng phương pháp này thường rất khó thực hiện.
Tránh các tác nhân gây dị ứng và nâng cao đề kháng giúp tránh được bệnh viêm mũi dị ứng
Loại trừ các yếu tố gây dị ứng bằng cách giữ nhà cửa luôn thoáng mát, sạch sẽ, giặt giũ ga trải giường, chăn, áo gối… thường xuyên. Tránh sử dụng bếp than tổ ong bừa bãi, nuôi súc vật trong nhà… Khi tiếp xúc với các chất kích thích (bụi khói, khói thuốc lá, chất sát trùng tại các hồ bơi…) phải có khẩu trang hoặc các phương tiện bảo hộ lao động. Nâng cao sức đề kháng tự nhiên, giảm sự nhạy cảm của cơ thể bằng các yếu tố vi khoáng chất, khí hậu liệu pháp, tắm suối nước nóng, châm cứu, tập thể dục thường xuyên…
