19/03/2023
Viêm da tiếp xúc dị ứng - Những thông tin bạn cần biết
Viêm da tiếp xúc dị ứng là phản ứng dị ứng của da đối với các dị nguyên trong môi trường khi tiếp xúc với da. Mặc dù các triệu chứng hầu hết không quá nguy hiểm nhưng gây nên nhiều khó chịu và phiền toái cho người mắc bệnh.
🔰 Nguyên nhân?
Có tới trên 3700 dị nguyên đã được xác định gây viêm da tiếp xúc dị ứng ở người. Trong đó, một số dị nguyên chính bao gồm:
mỹ phẩm, p-phenylenediamine - Hương liệu, chất bảo quản trong mỹ phẩm, p-phenylenediamine trong chất nhuộm tóc.
- Formaldehyde trong nhựa dán.
- Carbamix, thiramix, mercaptomix trong cao su,...
- Các sản phẩm từ than đá, thuốc bôi, hoá chất trừ sâu, nhựa cây, hoa, phấn hoa, quần áo,...
- Các kim loại như: đồng, thủy ngân, nickel, bạc, kẽm,...
🔰 Triệu chứng?
- Tổn thương cơ bản: phụ thuộc vào mức độ nặng, vị trí và thời gian bị bệnh, viêm da tiếp xúc dị ứng có thể cấp hoặc mạn tính.
----- Viêm da tiếp xúc dị ứng cấp tính là dát đỏ, ranh giới rõ, phù nề, trên mặt có mụn nước, sẩn, trường hợp phản ứng mạnh có bọng nước kết hợp lại với nhau thành mảng. Bọng nước vỡ để lại vết trợt tiết dịch và đóng vảy tiết.
----- Viêm da tiếp xúc dị ứng bán cấp là những mảng, dát đỏ nhẹ, kích thước nhỏ, trên có vảy da khô, đôi khi kèm theo những đốm màu đỏ nhỏ hoặc những sẩn chắc, hình tròn.
----- Khi tiến triển mạn tính thường có dày da, nếp da sâu thành những đường kẻ song song hoặc hình thoi, b**g vảy da cùng các sẩn vệ tinh, nhỏ, chắc, hình tròn, phẳng, những vết trầy xước, dát đỏ và nhiễm sắc tố.
- Triệu chứng cơ năng: ngứa nhiều, có thể có cảm giác nhức nhối và đau nếu bệnh nặng.
🔰 Chẩn đoán nguyên nhân?
Để phát hiện tác nhân gây bệnh người ta thường dùng một số test da sau:
- Test áp (Patch test): khi không biết dị nguyên nghi ngờ, áp các dị nguyên được chế sẵn lên vùng da lành, quan sát sau 48-96h, nếu xuất hiện dấu hiệu dị ứng ở vị trí nào thì dị nguyên đó là nguyên nhân gây bệnh.
- Test kích thích (provocative test): với các dị nguyên nghi ngờ, thường bôi dị nguyên nghi ngờ vào da ở mặt trong cẳng tay, ngày vài lần trong 7 ngày.
🔰 Phương pháp điều trị?
Việc lựa chọn phương pháp điều trị cần có sự chỉ định từ phía bác sĩ, phụ thuộc vào mức độ và giai đoạn của bệnh. Các phương pháp cần có sự phối hợp nhịp nhàng và tuân thủ điều trị từ phía người bệnh để đạt hiệu quả cao nhất. Một số phương pháp thường được lựa chọn bao gồm: dưỡng ẩm; sử dụng dung dịch Jarish trong trường hợp cấp tính; hồ nước và thuốc bôi có corticoid trong trường hợp bán cấp; có thể dùng tacrolimus thay thế corticoid để tránh tác dụng phụ của corticoid; kháng histamin;...
🔰 Cách chăm sóc?
Người mắc viêm da tiếp xúc dị ứng cần lưu ý về vấn đề chăm sóc:
- Thường xuyên bôi kem dưỡng ẩm nhất là sau khi làm việc để chống nứt, khô da, hồi phục hàng rào bảo vệ của da.
- Hạn chế dùng xà phòng, chất tẩy rửa.
- Tránh cào gãi, chà xát.
- Dùng găng tay thích hợp khi làm việc trong môi trường có dị nguyên nghi ngờ, tránh dị nguyên xâm nhập vào da.
🔰 Các tác dụng phụ không mong muốn trong điều trị?
Người mắc bệnh cần lưu ý trong trường hợp gặp phải tác dụng phụ trong quá trình điều trị khi dùng thuốc có chứa các thành phần sau:
- Corticoid tại chỗ: dùng loại mạnh hoặc trong thời gian dài có thể gây teo da, giãn mạch, trứng cá, rậm lông, tăng nguy cơ nhiễm khuẩn và nhiễm nấm tại chỗ. Cách hạn chế tác dụng phụ này đó là: dùng trong thời gian ngắn, nếu cần phải dùng kéo dài thì dùng từng đợt cách quãng theo hướng dẫn của bác sĩ.
- Corticoid toàn thân: có thể gây ra tác dụng không mong muốn toàn thân như: hội chứng Cushing do thuốc, rối loạn chuyển hóa, suy tuyến thượng thận, tăng nhãn áp. Do đó không nên dùng corticoid toàn thân kéo dài
- Tacrolimus: ít tác dụng không mong muốn hơn corticoid, thường gặp nhất là kích ứng tại chỗ: ban đỏ, phù nề, ngứa. Để hạn chế tác dụng này cần: bôi mỏng, bôi cách quãng, sau đó nếu không bị kích ứng có thể bôi tăng số lượng và số lần lên. Nếu phản ứng kích ứng quá mạnh cần ngừng thuốc.
