17/11/2020
Những lưu ý khi tiêm vacxin phòng ngừa viêm gan B
Xét nghiệm trước khi tiêm ngừa viêm gan B
Theo số liệu thống kê của Bộ Y tế, có từ 8 – 25% dân số mắc viêm gan siêu vi B. Con số trên nói lên mối quan tâm của cộng đồng với bệnh lý này. Hiện nay, theo chiến lược của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) và chỉ đạo của Bộ Y tế, nước ta chỉ mới phổ cập tiêm ngừa viêm gan siêu vi B cho trẻ sơ sinh trong 24 giờ. Người lớn hoàn toàn nên chích ngừa nếu chưa bị nhiễm siêu vi viêm gan B. Tiêm phòng viêm gan siêu vi B được coi là biện pháp an toàn nhất để phòng bệnh.
Một điểm cần lưu ý, trước khi tiêm ngừa cần phải xét nghiệm máu xem mình đã bị nhiễm bệnh chưa, cơ thể có kháng thể hay chưa. Xét nghiệm tối thiểu trước khi tiêm phòng là HbsAg và antiHBs. Kết quả như sau:
-HBsAG (-) , antiHBs (+) Đã bị nhiễm nhưng đã khỏi bệnh và cơ thể đã tạo kháng thể bảo vệ nên không cần tiêm ngừa
-HBsAG (-) , antiHBs (-) Có thể hoàn toàn chưa bị nhiễm thì nên chích ngừa
-HBsAG (+), antiHBs (+) Cơ thể đang bị nhiễm mà chưa được bảo vệ cũng không cần phải chủng ngừa, mà tùy theo tình trạng cụ thể của bệnh nhân mà chuyên gia quyết định hỗ trợ cải thiện hay theo dõi.
Cần ghi nhớ lịch tiêm ngừa
Để hiệu quả phòng bệnh được cao nhất, cần phải tuân thủ đúng lịch chích ngừa. Hiện nay, đa số các trường hợp, người ta áp dụng lịch chủng ngừa: 0-1-6. Cụ thể:
-Mũi 1: sau khi có kết quả xét nghiệm đủ điều kiện chích ngừa
-Mũi 2: Sau khi tiêm mũi 1 một tháng
-Mũi 3: sau khi tiêm mũi 1 sáu tháng
Cần phải tiêm đúng và đủ 3 mũi theo lịch để tạo được kháng thể bảo vệ lâu dài. Theo thời gian, lượng kháng thể girm dần, liều vacxin nhắc lại giúp tái sản xuất lượng kháng thể mà trước đó được tạo ra sau mũi tiêm ngừa đầu tiên. Bên cạnh tiêm ngừa viêm gan B, bạn có biện pháp để bảo vệ gan bằng các giúp gan làm tốt vai trò khử độc, chuyển hóa và dự trữ.
Tiêm lại khi nồng độ kháng thể xuống thấp
Tiêm phòng viêm gan B là biện pháp hỗ trợ phòng bệnh nhưng không thể đạt hiệu quả 100%. Vậy nên vẫn có trường hợp mắc viêm gan B khi đã tiêm phòng. Cụ thể, khi có đủ kháng thể bảo vệ sau khi tiêm ngừa 3 mũi vắc xin, cơ thể sẽ được bảo vệ trong thời gian lâu dài, khả năng tạo được kháng thể > 90%. Một số trường hợp kháng thể giảm xuống dưới mức bảo vệ ( ở một số người chạy thận nhân tạo, truyền máu thường xuyên, mắc bệnh lý khác). Những trường hợp này, chuyên gia chỉ định kiểm tra kháng thể và tiêm nhắc vaccine giúp tăng nồng độ kháng thể trong cơ thể.
Các đối tượng cần chích ngừa viêm gan B
Theo các cuộc điều tra cho thấy, những người tiếp xúc hoặc có nguy cơ tiếp xúc với mầm bệnh nên được chích ngừa viêm gan B để tránh bị lây nhiễm. Đó là:
– Những người khỏe mạnh sống chung hoặc có quan hệ tình dục thường xuyên với người bệnh viêm gan B
Tất cả trẻ sơ sinh, bao gồm:
-Trẻ sơ sinh có mẹ dương tính với HbsAg . Khi đó việc tiêm đồng thời kháng thể chống lại viêm gan Bvà vaccine được chỉ ra rằng có hiệu quả 95% trong việc ngăn chặn lây truyền HBV từ mẹ sang con. Việc tiêm này cần được thực hiện ngay sau khi sinh cho đến hết đợt tiêm.
-Những trẻ đã không được chích ngừa viêm gan B ngay từ lúc mới sinh mà tuổi dưới 18 cũng nên được chích ngừa. Trả em bị nhiễm viêm gan B từ bé rất dễ bị suy gan ở tuổi trưởng thành.
– Những người chỉ dương tính với anti-HBc và những người sống ở vùng dịch lưu hành cũng nên được chích ngừa viêm gan B đầy đủ.
– Những người chích ma túy.
– Các Nhân viên y tế, tiếp xúc khoa tiêm truyền hay tiếp xúc với máu bệnh nhân, nha khoa…
– Hơn nữa, kết quả điều tra hàng năm ở những bệnh nhân lọc máu cho thấy do miễn dịch suy giảm nhanh chóng, nên những bệnh nhân này có nguy cơ cao bị phơi nhiễm với HBV cũng nên được chích ngừa viêm gan B.
Lịch chích ngừa viêm gan B
Đối với trẻ sơ sinh, lịch chích ngừa phải tiêm đủ 4 mũi:
-Mũi 1: Sơ sinh
-Mũi 2: tròn 2 tháng (tiêm vào mũi 6:1)
-Mũi 3: tròn 3 tháng (tiêm vào mũi 6:1)
-Mũi 4: tròn 18 tháng (tiêm vào mũi 6:1)
Đặc biệt, mũi tiêm đầu tiên phải được tiêm trong vòng 24h. Việc tiêm vắc xin thực hiện càng sớm thì hiệu quả càng cao, với mũi tiêm trong 24 giờ có khả năng phòng được 85-90% các trường hợp lây truyền từ mẹ sang con. Hiệu quả phòng ngừa sẽ giảm dần theo từng ngày từ 50-57% và không đạt được nếu tiêm sau 7 ngày.
Trường hợp mẹ có xét nghiệm HBsAg âm tính, trên lý thuyết là không mắc viêm gan B, tuy nhiên vẫn tiêm vắc xin ngay sau sinh vì một số lý do sau:
-Xét nghiệm âm tính giả trong khi mẹ vẫn đang nhiễm vi rút viêm gan B; chưa kể chất lượng xét nghiệm, ghi chép nhầm, báo cáo nhầm.
-Mẹ đang nhiễm ở thời kỳ cửa sổ (30 – 60 ngày) nên không phát hiện được qua xét nghiệm.
-Một số trường hợp chủng đột biến vi rút viêm gan B nên có thể lẩn tránh hệ thống miễn dịch và không phát hiện được qua xét nghiệm máu.
-Mẹ xét nghiệm HBsAg âm tính nhưng đứa trẻ có thể bị phơi nhiễm viêm gan B trong phòng sinh từ một sản phụ khác hoặc nhân viên y tế, từ người thân khác đang mắc viêm gan B.
Đối với người lớn:
Hiện nay, người ta áp dụng lịch tiêm phòng: 0-1-6, nghĩa là 2 mũi tiêm đầu cách nhau một tháng để tạo miễn dịch cơ bản ban đầu, mũi thứ ba tiêm nhắc lại sau sáu tháng tính từ mũi đầu tiên. Một số trường hợp đặc biệt cần kích thích hệ đáp ứng miễn dịch nhanh thì tiêm theo lộ trình 0-1-2-12, nghĩa là 3 mũi đầu cách nhau một tháng để tạo miễn dịch cơ bản, mũi còn lại tiêm vào tháng thứ mười hai.Tuy nhiên, chỉ với hai mũi đầu có thể tạo kháng thể chống lại bệnh trong khoảng 5-10 năm tùy cơ địa từng người. Nếu lỡ quên ngày chích mũi thứ ba thì vẫn có thể chích lại sau đó, không cần chích lại từ đầu.
Trước khi chích vacxin ngừa viêm gan siêu B bạn cần thực hiện hai xét nghiệm HBsAg và antiHBs để biết mình đã có kháng thể hay không. Nếu mắc bệnh, có nghĩa là dương tính với HBsAg, chích ngừa sẽ không hiệu quả. Nếu antiHBs dương tính nghĩa là bạn đã có kháng thể siêu vi viêm gan B, không cần phải tiêm phòng nữa. Nếu kết quả đều âm tính với hai xét nghiệm trên, nghĩa là bạn chưa bị bệnh và cần được tiêm phòng dể tránh bị lây nhiễm.
Tác dụng phụ khi tiêm vắc-xin viêm gan B
Cũng giống nhiều loại vắc xin khác, khi tiêm vắc xin phòng viêm gan B có thể gây ra một số tác dụng phụ là đau ở chỗ tiêm. Ngoài ra, một số tác dụng phụ nhẹ khác kéo dài trong một vài ngày như:
-Sưng đỏ hoặc ngứa tại chỗ tiêm
-Đau đầu, chóng mặt
-Mệt mỏi, hay cáu kỉnh
-Viêm họng, chảy nước mũi hoặc nghẹt mũi
-Sốt nhẹ
-Buồn nôn
Tác dụng phụ khác hiếm khi xảy ra, tuy nhiên khi có các triệu chứng dưới đây cần gặp bác sĩ ngay lập tức:
-Ớn lạnh, lú lẫn
-Đau lưng, mắt mờ hoặc thay đổi tầm nhìn
-Táo bón, tiêu chảy
-Khó thở hoặc nuốt
-Ngất xỉu, chóng mặt khi thay đổi tư thế
-Ngứa đặc biệt ở chân tay
-Đau khớp
-Ăn uống không ngon
-Buồn nôn, nôn
-Đỏ da, đặc biệt là ở tai, mặt, cổ hoặc cánh tay
-Phát ban da
-Buồn ngủ hoặc khó ngủ
-Cứng hoặc đau ở cổ hoặc vai
-Co thắt dạ dày hoặc đau bụng
-Đổ mồ hôi
-Sưng mắt hoặc bên trong mũi
-Mệt mỏi bất thường hoặc yếu cơ
-Giảm cân
Cơ sở tiêm chủng duy nhất trực thuộc bệnh viện bạch mai luôn có sẵn vaccine để phục vụ quý vị
