26/07/2025
STROKE MIMIC- GIẢ ĐỘT QUỴ
Rất may mắn, các bác sĩ và điều dưỡng của Khoa Cấp Cứu và Hồi Sức Tích Cực - Bệnh Viện Đại Học Y Hà Nội được tham gia chương trình "Tập huấn về điều trị và chăm sóc đột quỵ" do những chuyên gia của Tổ chức đột quỵ thế giới - WSO, tổ chức tại bệnh viện Bạch Mai. Ngay từ buổi tập huấn đầu tiên, những bài giảng đã rất thiết thực trong thực hành lâm sàng. Việc tiếp cận, phân loại bệnh nhân đột quỵ cấp cần nhanh chóng nhưng phải bài bản và được đào tạo chuyên nghiệp.
Những ca lâm sàng minh họa trong bài giảng Stroke mimic của Giáo sư Silaja vô cùng thú vị. Và ngay gần đây, Khoa Cấp Cứu và Hồi Sức Tích Cực - Bệnh Viện Đại Học Y Hà Nội cũng có một trường hợp lâm sàng tương tự. Bệnh nhân nữ 75 tuổi, được bệnh viện tuyến dưới chuyển đến Bệnh viện Đại học Y Hà Nội - Cơ Sở Hoàng Mai với chẩn đoán nhồi máu não cấp giờ thứ 6. Bệnh nhân có tiền sử đái tháo đường, stent mạch vành cách 5 năm, điều trị thuốc viên hàng ngày. Người nhà phát hiện bệnh nhân chậm chạp, nói khó, yếu nhẹ nửa người phải và đưa bệnh nhân vào bệnh viện Tỉnh. Tại đây, bệnh nhân nghi ngờ bị đột quỵ não cấp và nhanh chóng được chụp cắt lớp vi tính sọ não. Hình ảnh CLVT sọ não có tổn thương nhồi máu ổ khuyết nhân bèo trái. Bệnh nhân được chẩn đoán nhồi máu não cấp, bác sĩ nhanh chóng điều trị bằng thuốc kháng tiểu cầu, và sau đó bệnh nhân được chuyển đến Bệnh viện Đại học Y Hà Nội - Cơ Sở Hoàng Mai theo nguyên vọng của gia đình.
Khi bệnh nhân đến viện, điều dưỡng tiếp đón ở khu vực phân loại nhanh chóng động quy trình Fast track Stroke của Đơn vị Đột quỵ- Bệnh viện Đại học Y Hà nội. Điều dưỡng chủ động lấy máu, đặt đường truyền lớn và không quên thử đường máu mao mạch, ghi điện tim cho bệnh nhân. Và thật bất ngờ, kết quả đường máu mao mạch của bệnh nhân là 1.7 mmol/l. Bệnh nhân ngay lập tức được chẩn đoán Hạ đường huyết và xử trí bằng truyền glucose tĩnh mạch, và các triệu chứng hoàn toàn phục hồi sau truyền glucsose. Chúng tôi có hồi cứu lại thì bệnh nhân đã được làm xét nghiệm máu tại tuyến dưới với kết quả glucose chỉ 2.6 mmol/l kèm theo suy thận cấp creatinin 204 mmol/l. Tuy nhiên bác sĩ chỉ chú ý đến kết quả chụp CLVT sọ não mà bỏ qua mất chẩn đoán Hạ đường huyết, vì vậy bệnh nhân hoàn toàn không được truyền Glucose cho đến khi vào Khoa Cấp Cứu và Hồi Sức Tích Cực - Bệnh Viện Đại Học Y Hà Nội.
Tại khoa Cấp cứu, chúng tôi gặp không hiếm bệnh nhân bị hạ đường huyết vào viện với những triệu chứng tương tự đột quỵ não cấp (rối loạn ý thức, thất ngôn, liệt nửa người). Tình trạng này thường diễn ra ở bệnh nhân đái tháo đường đang được điều trị thuốc viên. Yếu tố làm tăng nguy cơ Hạ đường huyết ở nhóm bệnh nhân này là khi bệnh nhân mới thay đổi loại thuốc, liều thuốc hoặc các tình trạng bệnh lý cấp tính làm thận giảm khả năng thanh thải thuốc (ví dụ như suy thận cấp ở bệnh nhân kể trên). Một điều rất quan trọng cần chú ý là tình trạng hạ đường huyết có thể kéo dài lên tới 24-28 giờ, vì vậy bệnh nhân cần phải duy trì truyền glucose liên tục và theo dõi sát chỉ số glucose máu mỗi giờ.
Theo khuyến cáo của AHA (Hội Tim mạch Mỹ), cấp cứu bệnh nhân nghi ngờ đột quỵ não cấp cần vô cùng khẩn trương, vì thời gian là não. Tất cả các thăm dò cận lâm sàng đều không được làm trì hoãn quy trình tiêu sợi huyết (khi có chỉ định) chỉ trừ một xét nghiệm duy nhất cần có kết quả - đó là Glucose máu. Một xét nghiệm có thể thực hiện được nhanh chóng tại nhà hoặc bất kỳ cơ sở y tế nào, nhưng có thể giúp chúng ta thay đổi hoàn toàn cách tiếp cận và tránh những hậu quả đáng tiếc cho bệnh nhân. Không chỉ đối với bệnh nhân nghi ngờ đột quỵ não, hai thăm dò cận lâm sàng điều dưỡng có thể nhanh chóng chủ động thực hiện ngay khi tiếp nhận bệnh nhân ban đầu tại khoa cấp cứu đó là : xét nghiệm đường máu mao mạch và điện tâm đồ; trong những tình huống như: bệnh nhân lớn tuổi, đau ngực, đau thượng vị, sốc, rối loạn ý thức.
