Az Tarot

05/11/2025

== KHI TỐT VỚI DỐT CÙNG MỘT VẦN ==
“Good is not universal — it’s contextual.” - Az

Đã bao giờ bạn thắc mắc “Tại sao mình sống tốt mà cứ gặp nhiều nỗi khổ thế này?”? Nếu có, đây sẽ là bài viết dành cho bạn. Chuyện sống tốt không đơn giản như bạn nghĩ đâu...

== I. TỐT VỚI THIÊN HẠ ==
Thử nhìn vài câu chuyện “tốt với thiên hạ” nhé?
• Nếu 1 ông già yêu trẻ con, và gọi 1 đứa trẻ con đang chơi ở ngoài phố vào để cho nó kẹo, ta sẽ có vài kịch bản như này:
- Đứa trẻ đó nếu đã được bố mẹ dạy dỗ về sự ghi nhận, sự tử tế, hoặc đã học được thế nào là “cho đi” sẽ có thể nghĩ “Ôi ông ấy thật là tốt bụng”. Đây là trường hợp lý tưởng.
- Nhưng nếu đứa trẻ đó lớn lên trong 1 gia đình mà mọi sự đều được trao đổi một cách sòng phẳng, ví dụ “Con quét nhà đi thì mới được ăn cơm” hay “Em dọn giường cho chị đi, chị sẽ cho em mượn Conan đọc”, có thể nó sẽ hỏi ông ấy “Thế cháu phải làm gì cho ông ạ?”
- Và trường hợp tệ hơn, nếu đứa trẻ đó đã có vài quá khứ tổn thương, đã được cuộc đời dạy rằng không nên tin ai cả (ví dụ nó từng bị bắt cóc hoặc quấy rối) thì tỷ lệ nó cho rằng ông già này là người xấu định làm gì nó là rất cao…
Như bạn thế, kể cả khi ông già làm 1 việc không có gì là tồi tệ, đang “cho đi”, thì khả năng ông già được đối phương nhìn nhận là người tốt cũng không phải là cao lắm….

• Thử nhìn vào 1 câu chuyện khác, một anh trai đang che ô đi ngoài đường, thấy 1 cô gái đã khá ướt đứng co ro gần đó. Anh ra che ô và hỏi thăm. Cô gái sẽ:
- Cô nào từng bị QR -> Ahhhhhhhhhhh cứuuuuuuu
- Cô nào vô tư đơn giản -> Oh tốt thật, cảm ơn anh!
- Cô nào cảnh giác -> Xin lỗi anh em có bạn trai rồiiiiiiiii!!!

Tóm lại, ở đây ta có các kịch bản mà kể cả khi ta muốn làm điều tốt đẹp, đạo đức và văn minh, nhưng phông nền kiến thức, trải nghiệm quá khứ của đối tượng sẽ có thể bóp méo hành vi của chúng ta. Khái niệm “tốt” như nhiều người vẫn tưởng là khách quan (objective) nhưng hóa ra lại là cực kỳ chủ quan (subjective).

== II. TỐT VỚI GIA ĐÌNH ==
Trong phạm vi chuyện gia đình, có 2 loại kịch bản cực phổ biến về khái niệm “người tốt”. Đấy là kịch bản “chịu đựng/tha thứ/hy sinh” và kịch bản “tôi chỉ muốn tốt cho bạn”.
• Ví dụ chuyện 1 cặp đôi mâu thuẫn. Ông chồng là người nóng tính, thô thiển, bạo lực và hay uống rượu. Bà vợ là người hiền lành, chịu đựng, luôn bụng bảo dạ “Cư xử tốt với anh ấy, rồi anh ấy sẽ thay đổi”. Đương nhiên kết quả là bà vợ chẳng bao giờ được chứng kiến sự thay đổi đó cả. 1 kịch bản tương tự cũng phổ biến là: khi bà vợ phát hiện ra ông chồng ngoại tình, bà vợ “vì con, vì gia đình…” nên không làm um lên, không ly hôn, chỉ chấp nhận và tha thứ cho chồng. Trong bụng bà vợ ôm kỳ vọng rằng anh ấy sẽ không làm thế nữa. Tuy nhiên kết quả thực tế là bà vợ sẽ có 1 chuỗi tháng năm dài dằng dặc sau đó luôn sống trong nghi ngờ, đau khổ và bất hạnh.

• Còn loại kịch bản thứ hai cũng cực phổ biến, ví như chuyện các bố các mẹ tạo ra kỷ luật thép, ép con cái học/làm/sinh hoạt theo ý mình và tưởng mình là bố mẹ tốt. Từ việc ép đứa trẻ học 8h 1 ngày, ép tụi lớp 12 vào trường ĐH mình muốn, cho tới chuyện mắng mỏ đứa con đã tốt nghiệp chỉ vì nó không chịu nối nghiệp mình mà bỏ đi làm họa sĩ hay nhạc sĩ gì đó…. Miệng các bố các mẹ đó luôn là câu “Bố mẹ chỉ muốn tốt cho con….”

• Chưa hết, nếu bỏ qua quan hệ lệch cấp (bố mẹ/con cái) mà nhìn vào mối quan hệ đồng cấp (trong chính các cặp đôi), ta cũng sẽ thấy sự tồn tại của những dồn ép theo phong cách “Em chỉ muốn tốt cho anh” hoặc ngược lại. Ví dụ những bà vợ quá gọn gàng (OCD chẳng hạn), luôn dồn ép chồng vào chuyện dọn dẹp, vì những lý do như “nhà sạch thì mát bát sạch ngon cơm”. Rồi các ông chồng luôn phàn nàn về sự than thở của các bà vợ “Sao em cứ ngồi than thở làm gì, anh đang giúp mà, em làm như này như này… là xong thôi?”? Đương nhiên mấy ông chồng này cũng chẳng hề ý thức được rằng tất cả những gì bà vợ muốn chỉ là.. mình ngồi im mà nghe đủ câu chuyện.
Vậy, liệu có ai thực sự “tốt” trong những câu chuyện này không? Câu trả lời có lẽ là không, bởi cái “tốt” ở đây đã bị bóp méo bởi sự áp đặt và kỳ vọng phi thực tế.

== III. PHÔNG NỀN CÁ NHÂN ==
Giải thích ngắn gọn thì mỗi người sẽ có mỗi phông văn hóa, nền tảng giáo dục và kiến thức khác nhau. Từ đó, họ sẽ giao tiếp, nghe hiểu và nhận thức theo những lối khác nhau. Phông nền này có thể biến động theo những lý do rất tự nhiên như theo tuổi tác, theo giới tính…. hoặc theo những lý do xã hội như thế hệ, địa vị….

Một người đàn ông bình thường, có tư duy thiên về logic và giải pháp (thường được xã hội quy cho là nhiều tính nam), sẽ tập trung vào giải quyết vấn đề thay vì than thở. Nên khi bà vợ có nhu cầu chia sẻ với anh chồng, tất cả những gì anh chồng thấy là: vợ mình lắm mồm, hay than thở, không quan tâm tới giải quyết vấn đề, và… thật phi logic.

Đương nhiên ngược lại cũng vậy. Một bà vợ càng nữ tính (kiểu truyền thống) sẽ chẳng thể đón nhận những phương án giải quyết vấn đề của chồng đưa ra khi mình đang than thở, cô sẽ chỉ thấy ông chồng mình là kẻ không biết lắng nghe và vô tâm mà thôi.

Một anh chồng nóng tính, bạo lực sẽ không thể coi chuyện chịu nhịn của bà vợ là việc “tốt” hay định nghĩa đó là “hy sịnh” được. Trong mắt anh ta, bà vợ chỉ đơn giản là một “kẻ yếu”.

Một người bố, người mẹ chèn ép con mình quá đà vào thứ mình gọi là “kỷ luật” sẽ bị đứa con dán cho cái tem “Vô tâm”, “Không yêu con cái”, “Không chia sẻ, không lắng nghe….”. Và đương nhiên khi đứa con thể hiện thái độ, ngay lập tức nó sẽ bị úp chụp là “Hư hỏng, vô kỷ luật, mắc dại….”

Nên khi đi ra ngoài gặp thiên hạ, trước khi định làm “việc tốt” với ai đó, hy vọng bạn đủ cẩn thận. Bởi bạn sẽ chẳng mấy khi nắm được chính xác phông nền văn hóa, kiến thức, trải nghiệm của cái người bạn đang muốn “đối xử tốt” là thế nào đâu.

☘️ Giải pháp ngắn gọn: Nếu muốn làm việc tốt, hãy làm theo lối khách quan (objective) như này – dựa trên đặc điểm của đối tượng (object) và định nghĩa của họ về cái sự “tốt”. Đừng chạy theo phông nền và định nghĩa “tốt” của chính bạn nhé.

== IV. TEMPERANCE ==
Khi hiểu được khái niệm phông nền cá nhân, ta sẽ thấy vì sao trong Tarot, lá Temperance lại quan trọng đến vậy. Đó là lá bài Ẩn chính được đánh số XIV, biểu đạt cho năng lực tìm hiểu, thích nghi và hòa nhập với môi trường của mỗi cá nhân. Một khi bạn có kỹ năng của lá này, bạn sẽ luôn giữ vững sự cân bằng tinh thần, không gặp nhiều khó khăn trong việc hiểu phông nền của các đối tượng, hiểu được rằng trong góc nhìn của họ bạn đang là ai – người tử tế lương thiện hay chỉ là kẻ phản diện. Từ đó, bạn sẽ hiểu được cách cư xử phù hợp nhất đối với từng đối tượng khác biệt.

Gốc gác của lá bài này là dựa trên khả năng kiểm soát cái tôi của bản thân để giữ mình luôn cân bằng. Càng tiết chế được cái tôi, đưa nó vào vùng kiểm soát, bạn sẽ càng dễ dàng đón nhận sự khác biệt của thế giới. Nhưng việc chấp nhận mệnh đề “Tôi có thể là kẻ xấu trong mắt người đó” thường là rất khó, nên việc học năng lực của lá bài này cũng sẽ khó khăn tương tự. Giống như việc bạn có thể ăn thịt tó mèo gà vịt lợn bò một cách ngon lành, nhưng ăn trước mặt một ai đó ăn chay trường và yêu động vật max level, chắc nhiều % là bạn sẽ “xấu” thôi…. Thế bạn đồng ý với họ hay không nào?
Câu trả lời lý tưởng: tôi tôn trọng quyền “thấy tôi xấu” của bạn, nhưng tôi thì không tự thấy thế.

Tuy nhiên Temperance chỉ là 1 lá bài về 1 nhóm năng lực chứ không phải thuốc thần kỳ gì cho cam. Nếu bạn đã trót rơi vào cảnh bị ám ảnh (phần dưới) thì việc học thêm lá này cũng không giải quyết được vấn đề đó giúp bạn. Trường hợp đó, có lẽ một combo bài khác: The Tower-XVI và The Star-XVII (mình từng viết trước đây) mới có thể giúp được bạn…

== V. SỰ ÁM ẢNH VỚI CÁI TỐT ==
Trong một thời gia dài lăn lộn với nghề, với cuộc đời, mình nhận ra rằng có rất rất nhiều người bị ám ảnh với khái niệm “tốt”. Và khi họ cứ “tốt” mãi theo cái lối mình đã nói trên kia, những kết quả họ nhận được hoàn toàn không giống như kỳ vọng. Và đây là lúc các bi kịch mới xảy ra:

- Họ vẫn tiếp tục tin rằng cần phải “tốt” theo cách đó, chẳng qua là tại mình nỗ lực chưa đủ. Thay đổi về lượng đủ chạm mốc thì mới dẫn tới sự thay đổi về chất đúng không? Họ tự an ủi mình như vậy, và bi kịch sẽ tiếp tục xảy ra tới lúc họ bạc đầu… Họ sẽ trở thành những ông bà già cáu kỉnh, thường xuyên mắng mỏ con cháu không tiết kiệm, không gọn gàng, không tử tế….. Và đương nhiên, tụi con cháu sẽ chỉ thấy hình ảnh những ông bà già lắm mồm và khó tính trong nhà mình mà thôi.

- Họ lung lay niềm tin vào khái niệm “tốt” trước giờ, nhưng họ không thể tìm được hoặc học được hiểu được những định nghĩa khác về sự “tốt”. Họ rơi vào cảnh lo lắng thường trực rằng kết quả xấu sẽ xảy ra với mình (mà chứng rối loạn lo âu là 1 hệ quả phổ biến). Niềm tin của họ về luật nhân quả cũng rối loạn theo. Hệ quả: họ trở nên chần chừ, không dám làm cái gì nữa, và tiếp theo sẽ là bị cảm giác vô dụng hành hạ…

- Hoặc họ trở thành những revengers, đi tìm cách trả thù đời vì đời đã cư xử tệ bạc với họ. Tôi tốt với đời không nổi, đã thế tôi sẽ sống tệ cho xem!! Kịch bản này ít gặp hơn nhưng vẫn tồn tại.

- Hoặc họ có thể trở thành nạn nhân của chứng trầm cảm. Họ buông bỏ dần sự quan tâm của mình tới thế giới, thu vào thế giới của sự ám ảnh trong lòng mình….

Điều chua chát nhất ở đây mình có thể nói: những chuyện bạn thấy là “tốt” đó, không phải thế đâu. Nó nặng thì chúng gần với từ “dốt” hơn, nói nhẹ thì là do sự ngây thơ hoặc thiếu hiểu biết về thế giới. Một cách nói khác: thủ phạm chỉ là sự cố chấp của bạn mà thôi. Hãy thử nghĩ lại xem, ai dạy bạn “tốt” như thế? Người đó sinh năm bao nhiêu? Họ có sống hạnh phúc không? Liệu có phải do bạn chỉ biết sống theo đúng một cái kiểu đó từ bé đến lớn, rồi bạn hợp thức hóa nó với tính từ “tốt” – bất chấp việc có nhiều người quanh bạn luôn phản đối?

== VI. MỘT VÀI HIỂU SAI (VÀ RẤT SAI) VỀ KHÁI NIỆM “TỐT” ==

- Sai: Mình cứ sống tốt là đủ, rồi cái tốt sẽ đến với mình!
- Đúng: Bạn có thể sống tốt với bản thân. Còn nếu muốn người khác cư xử với bạn theo cách mà bạn gọi là “tốt”, hãy cư xử với người ta theo cách mà người ta cho là “tốt” trước đi đã.

- Sai: Lòng tốt và sự tử tế của mình có thể thay đổi được người khác!
- Đúng: Lòng tốt và sự tử tế có thể thay đổi được người khác thật, nhưng chỉ là khi cái “người khác” đó cũng nhìn nhận đó là lòng tốt và sự tử tế. Còn chuyện bạn nhìn nó, có là gì đi chăng nữa thì thực ra… chả có tí cân nặng nào.

- Sai: Ai cũng có thể sống tốt.
- Đúng: “Có tài mà không có đức là người vô dụng, có đức mà không có tài thì làm việc gì cũng khó. – Bác Hồ”. Hoặc có thể hiểu rằng để có thể sống tốt 1 cách hiệu quả với thiên hạ, bạn hãy thật giống một siêu nhân thì mới ổn được.

- Sai: Sống tốt cho đời đơn giản :3
- Đúng: Nếu có thể sống theo cách mình nghĩ mà không quan tâm thiên hạ nghĩ gì thì đời đơn giản thật. Còn nếu muốn “sống tốt” theo cái cách mà bạn đang quen thì đời nó chả đơn giản tí nào đâu….

== VII. THẾ “ANH MUỐN EM SỐNG SAO”??? ==
Bạn sẽ cần nhớ vài điều sau để có thể tiếp tục sống tốt mà hạ được mức đau khổ xuống….
• Cái tốt bạn đang nghĩ, chưa chắc đã áp được vào người khác. Nếu bạn nghĩ rằng việc đưa ra giải pháp cho mọi vấn đề của vợ bạn là điều tốt thì chia buồn nhé, nó chỉ có tác dụng như việc vợ bạn đưa cho bạn mấy miếng Băng vệ sinh thôi.

• Bạn hoàn toàn có quyền áp dụng 100% mọi sự tốt đẹp (theo định nghĩa của bạn) lên bản thân bạn. Nhưng đừng áp nó lên người khác, trừ khi người đấy thừa nhận rằng họ đồng quan điểm với bạn. Trong một đĩa thịt gà, việc để lại cái đùi cho người khác có thể là điều tốt đẹp bạn đang cố gắng, nhưng xin đừng khó chịu nếu ai đó trực tiếp gắp miếng đùi để ăn…

• Trong trường hợp bạn chịu trách nhiệm trong việc giáo dục con cái, hãy cố gắng thử nhiều cách khác nhau thay vì cứng nhắc theo 1 kiểu “tốt” mà bạn vẫn làm trước giờ. Xin thề với bạn là bạn cũng không giỏi như thánh thần đâu, hãy cho con bạn một cơ hội vượt qua bạn theo lối “hậu sinh khả úy”, chứ lại cứ thấy nó làm cái gì khác mình là mắng nó làm sai, như thế bạn sẽ trở thành một ông bố/bà mẹ tồi đấy.

• Nếu trót bị ám ảnh với chữ tốt, bạn hãy bắt đầu với việc thu hẹp phạm vi “sống tốt” của mình. Hãy bắt đầu bằng việc áp dụng cho chính mình, trước khi muốn thay đổi người khác (vốn là việc rất khó). Nếu bạn thích sự gọn gàng, hãy đi thu dọn giường chiếu của mình thay vì cáu kỉnh con cái khi tụi nó không gấp chăn màn. Khi bạn đã chứng thực được những điều đã làm thực sự là “tốt” với bạn, bạn có thể tìm cách trao đổi và áp dụng nó với người giống bạn nhất, hoặc thân thiết và hiểu bạn nhất. Họ sẽ dễ dàng hơn trong việc ghi nhận bạn. Còn việc trốn vào 1 xó để khóc lóc sẽ không cải thiện được điều gì đâu.

• Và điều cuối cùng mình muốn dặn bạn: học (nghiên cứu) về (phông nền của) người khác là điều tối quan trọng trước khi bạn định làm gì người ta nhé. Chả bàn là tốt hay xấu… "Sống tốt" không phải là cuộc đua chứng minh bản thân đạo đức cao thượng. Đó là hành trình học cách thấu hiểu - hiểu mình, hiểu người, và hành động sao cho phù hợp với cả hai. Đừng để khái niệm "tốt" trở thành xiềng xích, mà hãy để nó trở thành chiếc la bàn giúp bạn điều hướng trong từng mối quan hệ, từng hoàn cảnh cụ thể.

Nếu bạn thích đọc quotes triết lý, chắc đây là câu liên quan nhất: ““Es gibt absolut keine moralischen Phänomene, sondern nur eine moralische Auslegung der Phänomene…” – Nietzsche
Tạm dịch: “Không có sự thật đạo đức tuyệt đối, chỉ có góc nhìn đạo đức mà thôi”.

Az – 05/11/2025
(P/S: cái meme thực ra ko phải Einstein nói đâu, khuyết danh đó. Còn cái bài Tower Star dành cho ai bị ám ảnh nặng quá thì bạn có thể đọc ở phần pin post nha)

22/10/2025

13/10/2025

Problem solving 101... Hy vọng các shoppers có thể giải quyết các vấn đề thực tế nhanh gọn như việc mở mấy cái thùng hàng này...

28/09/2025

“Children find everything in nothing, men find nothing in everything” – Hay là cái giá của sự trưởng thành…

(Thỉnh thoảng mình sẽ làm một vài cái “Tarot quotes” như thế này, các bạn hãy động viên mình đi :3)

Câu nói này là của Giacomo Leopardi (1798-1837) – một triết gia Ý. Sau này, trong cuốn “Cho tôi một vé đi tuổi thơ”, bác Nguyễn Nhật Ánh có viết lại câu tương tự “Trẻ con tìm thấy tất cả ở nơi chẳng có gì, còn người lớn chẳng tìm được gì trong tất cả”. Đây chính là triết lý của cặp bài The Fool – The World.

Ở tình trạng The Fool, những đứa trẻ còn rất trong sáng, ngây thơ, chân thành và tràn đầy trí tưởng tượng. Mang theo số thứ tự 0 – nothing - chẳng có gì cả, The Fool không tài sản, không trải nghiệm. Chỉ có tự do, chỉ có thế giới mở ra trước mặt The Fool những tiềm năng bất tận… Cành cây không phải cành cây nữa mà chính là thanh kiếm, ngôi nhà đang xây dở trở thành pháo đài, một sợi dây trở thành trò chơi để lũ trẻ quây quần với nhau vài tiếng… Nhìn qua thì là thiếu thốn, nhưng thực sự mọi thứ luôn là đủ với chúng.

Còn ở phiên bản The World, lũ trẻ Fool ngày ấy nay đã trở thành những người đàn ông phụ nữ trưởng thành. Họ biết hết chỗ làm chỗ chơi trên cái thế giới này, họ có everything - đủ tài nguyên để làm những điều họ muốn. Họ có thể có cả một biệt thự với bể bơi, đủ tiền mua súng mua kiếm thật, hoặc sắm cả một dàn máy tính và máy game siêu xịn trong nhà – nhưng họ không còn chơi nữa, tất cả phủ bụi. Họ đầy đủ để có thể làm gì cũng được, nhưng họ luôn cảm thấy thấy thiếu…

Không quá thường xuyên nhưng mình vẫn gặp những khách hàng kiểu “trẻ con” – theo nghĩa chưa từng làm điều gì xấu. Họ có 2 kiểu: có quan điểm đạo đức quá lý tưởng (kiểu ở mức cực đoan), hoặc họ chả quan tâm cái gì xấu vì đời họ nhẹ nhàng quá. Nhưng có là kiểu nào thì họ cũng thường có chung một vấn đề - cuộc sống chưa từng gặp cơn bão nào đủ lớn cả, nên cuối cùng đề kháng tự nhiên của họ với những cái xấu gần như là không có. => Khả năng họ ngã gục khi bị đời hắt nước vào mặt là khá cao, chỉ cần rời khỏi khu vực màu hồng thôi. Nên đôi lúc mình có gặp lại họ, lần này là với một nụ cười méo xệch khi cuối cùng một cơn bão nào đó đã tàn phá đời họ…

Còn ngược lại, đối với những người đã từng lăn lộn qua bão tố, tay từng nhúng chàm, từng mất mát, từng đau khổ hoặc thậm chí gây ra đau khổ… nhưng cuối cùng vẫn lựa chọn một quan điểm đạo đức tử tế và lương thiện – mình cảm thấy thực sự trân trọng họ. Đó là một việc khó, nhưng họ đã làm được, và họ có đủ đề kháng để bước trên bùn mà không bị bẩn người. Đấy cũng là phần định nghĩa của riêng mình về sự tử tế lương thiện: không phải là khi bạn chưa từng làm điều gì xấu, mà là khi bạn quyết định chọn những điều tốt đẹp để làm dù bạn thừa năng lực để làm những điều ích kỷ và lợi lộc hơn hẳn.

Đó là hai mặt cuộc đời, là cái giá của sự trưởng thành. Nhưng không đến nỗi tồi tệ rằng The World là hết bài, trưởng thành là hết vị. Trong lá The Fool, nhân vật chính đang bước vào thế giới mới (a new world). Còn trong lá The World, vòng tròn vinh quang đó mang hình số 0 – vừa đại diện cho sự đầy đủ trọn vẹn, nhưng cũng mở ra cho chúng ta một hành trình The Fool mới, nếu chúng ta lựa chọn đi tìm kiếm sự trong sáng ngây thơ thuở nào. Đây cũng là lý do làm mình luôn nỗ lực tìm kiếm, xây dựng lại sự tự do, chân thành và trong sáng của The Fool ngày xưa. Đương nhiên mình biết rằng nếu bây giờ mình làm điều đó thì nó cũng chỉ là một lựa chọn lý tính, mình không thể là một đứa trẻ con không biết gì nữa rồi.

Lớn rồi, già đầu rồi mà nhỉ :P

P/S: cách giữ tinh thần The Fool hay nhất chính là làm việc mà trẻ con hay làm – đi học. 5 giây quảng cáo lớp học Tarot mình đang mở đến đây là kết thúc. Have a nice dayyyyyy!

23/09/2025

🌟 DỊCH VỤ TAROT CỦA AZ 🌟
(Tarot chuyên nghiệp từ 2009 | Độ tuổi 4x với đủ trải nghiệm sống)

✨ Khác biệt:
• Tâm & tầm: Coi trọng cái tâm, và đủ tầm để thực hiện điều đó
• Trải nghiệm & Kiến thức: Hiểu Tarot, hiểu đời, đủ để hiểu bạn
• Nhiệt tình & Linh hoạt: Giao tiếp vui vẻ, thoải mái với mọi độ tuổi, mọi nghề nghiệp
• Bảo mật & Tôn trọng: Không đồn đại, không bóc phốt, chuyện của bạn chỉ 2 chúng ta biết.
• Hỗ trợ & Giải quyết vấn đề: Về mặt cảm xúc, bạn sẽ có một người lắng nghe và đồng hành, không phán xét. Về mặt thực tế, bạn sẽ luôn nhận được giải pháp cho vấn đề của mình

🎯 Dịch vụ & Giá cả minh bạch:
• Online (Google Meet, Zoom, Messenger...): 1M/giờ, hẹn riêng, giờ giấc và công cụ tự do
• Offline (Hà Nội): 600k/giờ - Hẹn riêng, giờ giấc tự do
• Email - Dành cho ai thích viết hơn nói: 500k/chủ đề
Không phát sinh chi phí - Chất lượng dịch vụ cao cấp, chuyên nghiệp

💝 Cam kết chất lượng:
“Mình không thể hứa tương lai như ý bạn, nhưng mình cam kết hoàn tiền nếu bạn không hài lòng với dịch vụ.”

📩 INBOX ĐỂ BIẾT THÊM CHI TIẾT VÀ ĐẶT LỊCH

Dù bạn chọn mình hay không, mình vẫn mong bạn có một cuộc sống tích cực và ý nghĩa ❤️

09/09/2025

== LỬA VÀ KHÓI ==
(Cảnh báo: nội dung hơi dài - 3.6k từ)

Câu nói “Không có lửa làm sao có khói” thì vừa nổi tiếng, vừa dễ hình dung. Chắc ai cũng có thể nhìn ra đây là ẩn dụ về quy luật nguyên nhân-kết quả. Nhưng hãy bắt đầu với 1 câu chuyện quen thuộc trước đã nhé.

== I. KHÔNG TINH TẾ THÌ SẼ Ế ==
- Anh ơi, em mặc bộ này nhìn có béo không?
- Uh anh thấy tròn quay ra rồi…
- ……..
Và thế là chúng ta có kịch bản quen thuộc: “Đằng sau 1 cô gái điên đầu là 1 chàng trai không hiểu mình sai ở đâu….”

Bây giờ ta thử chèn thêm 1 tí thông tin rằng chàng trai vừa rồi mới có 24 tuổi và đây là first love của anh ta. Với số kinh nghiệm về phụ nữ gần như bằng zero, ở nhà thì bố mẹ chiều, thứ mà anh ta đưa cho cô người yêu chính là sự thật – 1 câu trả lời hoàn toàn dựa trên bản năng lý tính của đàn ông (thấy sao nói vậy, vô tâm). Anh này chỉ tư duy cực đơn giản: Nhận được câu hỏi (Lửa); Nên mình trả lời (Khói);

Ở phía cô gái, đương nhiên câu trả lời thuần “sự thật” kia chính là 1 cục Lửa khác to bằng cái nhà, và Khói ở đây có thể là giận, là dỗi, là 1 tiếng im lặng gì đó…. Trong tư duy tiêu cực của 1 số cô, hành vi đó có thể được diễn đạt thành “Anh ấy chắc hẳn không yêu mình nên mới chê mình béo tròn quay thế kia. Có quan tâm gì đến cảm xúc của mình đâu, yêu đương gì kiểu đấy”. Cái kết luận này mình tạm dùng từ “Khói suy diễn”. Và đấy chính là cách cô gái hợp thức hóa hành vi giận dỗi của bản thân. Và sau khi tự thấy hành vi của mình là hợp lý rồi, cô gái sẽ quên 1 chuyện quan trọng: cái Khói suy diễn cô vừa thả ra thực chất chính là 1 cái Lửa mới tinh, và nó tiêu cực, thậm chí tiêu cực hơn câu nói vô tâm của cậu bạn trai.

Giờ giả định bạn là nữ, hoặc là 1 zai có level cao hơn cậu chàng vô tư ngây ngô kia, bạn có thể sẽ nhận ra vấn đề từ view cô gái là khác hẳn:
- Khi hỏi, chính là tôi đưa hint về kỳ vọng được khen (Lửa A – ngầm)
- Khi chàng trai không đáp ứng kỳ vọng (Không thấy cái khói tử tế đâu), lại còn chê mình (À đang châm cho mình cái Lửa B mới, thích chê à…).
- Khi cô gái cảm thấy chàng trai giống như cầm xô nước hất thẳng vào cái Lửa A kia…. Đương nhiên nó tắt phụt. Và cô dỗi! (Khói B – công khai luôn ko ngầm nữa)

Giờ ta thử nhìn khác tí nữa, có thể bạn sẽ thấy như sau:
- Cô gái có thể có chút mặc cảm về cân nặng (Lửa) => Đặt ra 1 câu hỏi định hướng để xóa mặc cảm, để được động viên, được vui vẻ (Khói). Nếu mình đưa Lửa, zai đưa đúng cái Khói đó (khen ngợi) -> teamwork thành công, tình yêu++
- Nhưng chàng trai do quá thiếu kinh nghiệm và kiến thức (Lửa) => Đưa ra câu trả lời hơi kém, không đúng ý, kỳ vọng của bạn gái (Khói lởm) => Bị bạn gái giận (Khói xịn)

Bây giờ đảo chiều chút, nếu bạn là đàn ông, đã trải qua vài lần bị cắm sừng và không có hảo cảm lắm với phái nữ, có thể bạn sẽ nhìn vấn đề theo kiểu tiêu cực là:
- Cô gái đặt ra câu hỏi không tốt, đã là câu hỏi đóng Yes/No lại còn mang tính định hướng (Lửa). Tôi ở ngoài nghe còn ngứa tai, nên ông bạn trai kia trả lời thế là chuẩn rồi, cô gái xứng đáng ăn đòn, được nghe cái sự thật đắng lòng (Khói). Đốt 1 đống lửa tiêu cực xong mong có khói tích cực ấy hả, mơ đi!

Hoặc có thể bạn công bằng hơn chút chút như này:
- Cô gái giao tiếp không lành mạnh (Lửa A), lại còn với sai người (chỉ nghĩ tới cái mình muốn, bỏ qua khía cạnh năng lực đồng đội – Lửa B) nên không nhận được thứ mình muốn (Khói A), đã vậy còn bị chê (Khói B)
- Chàng trai kém kinh nghiệm, kiến thức (Lửa A), lại giao tiếp thẳng + không tinh tế tâm lý (Lửa B) nên bị bạn gái giận (Khói)
Như vậy đấy, chắc các bạn sẽ thấy rằng chỉ có 1 tình huống đơn giản như thế mà các góc nhìn về nhân quả loạn hết cả cào cào. Thế đâu là đáp án đúng?

== II. SỰ THẬT ==
Mỗi 1 cách phân tích mình đã nói ở trên đều có thể đưa ta đến gần hơn với đáp án đúng, nhưng thực tế là chẳng có cái nào là đúng hẳn. Bởi đây là vấn đề xã hội chứ không phải logic toán học để phân định đúng sai dễ dàng. Các góc nhìn khác nhau trong xã hội đều có thể diễn ra song song, cái hợp tình, cái hợp lý, cái vô lý cái thì vô duyên…

Nhưng cái sự thật lớn nhất mình muốn nói ở mục này: trong các cuộc tranh luận, cãi vã, hờn dỗi, chiến đấu kiểu như ví dụ trên… chúng ta hầu hết đều nghĩ rằng mình đang là 1 chiến binh chiến đấu vì công bằng hay lẽ phải.
Trong khi thực tế thì chả phải thế đâu. Lý do?
- Bạn sẽ luôn thiên vị bản thân thôi (dù ít hay nhiều). Bạn luôn đủ khả năng giải thích việc “Tại sao tôi lại làm cái điều không tốt này” vì bạn nắm thừa thông tin về bản thân mà.
- Bạn có thể rơi vào cái bẫy “Mục tiêu tốt, phương thức tệ”. Ví dụ bạn có thể biết giận dỗi thực chất là 1 hình thức thao túng tâm lý nhẹ (phương thức tệ) nhưng bạn biện minh rằng mình chỉ muốn anh ấy hiểu mình hơn thôi mà (mục tiêu tốt)

- Bạn cũng rất dễ rơi vào bẫy của tâm lý nạn nhân nữa. Khi mọi sự diễn ra không như mong muốn, chúng ta đều nhìn thấy cực rõ trách nhiệm của đối phương trong nỗi buồn hoặc nỗi đau ta đang phải chịu. Và một khi đã là vậy, ta sẽ chả buồn nghĩ ta có trách nhiệm gì đối với nỗi buồn, nỗi đau của bên kia đâu. Bởi khi cảm xúc của bạn càng cao, độ “thông minh” của bạn sẽ càng thấp…

Cuối cùng, kể cả khi chúng ta đã nỗ lực để tỉnh táo tự vượt qua nỗi đau, cố gắng tư duy lý tính hơn, thì chúng ta vẫn chưa thể có được đáp án chính xác. Bởi những lúc như vậy, góc nhìn của chúng ta ít khi là tổng thể được, hầu hết chỉ hạn hẹp, ta nhìn vào những thứ liên quan trực tiếp tới cảm xúc tức thời mà thôi.
Nói sâu hơn về chuyện tổng thể, hãy cùng mình xét một khái niệm khá nổi tiếng ở dưới đây…

== III. CHUYỆN CON BƯỚM VÀ CƠN BÃO ==
Chắc hẳn bạn biết một thứ gọi là "Hiệu ứng cánh bướm". Hãy bỏ qua câu chuyện phổ biến về một con bướm vẫy cánh tạo ra một cơn bão ở đâu đó và cùng mình xét 1 ví dụ thực tế hơn về sinh thái:

• Hoàn cảnh ban đầu: Thế kỷ 16, thủy thủ Hà Lan lần đầu đặt chân lên quốc đảo Mauritius (Ấn Độ Dương). Họ nhìn thấy một loài chim to đùng, không biết bay, hiền lành đến mức có thể bắt bằng tay - chim dodo. Coi việc con người đến đảo này là chuyện "bướm đập cánh" đi, và sau đó cơn bão từ từ xuất hiện:

• Cả 1 hệ sinh thái bị ảnh hưởng từ từ trong vòng chưa đầy 100 năm:
- Thủy thủ đưa theo lợn, chó và cả lũ chuột không mời lên đảo. Những con vật này ăn trứng dodo (dodo đẻ trứng dưới đất, dễ bị tấn công). Còn các anh thủy thủ có chủ động ăn chim và trứng không thì… mình không biết…

- Dodo giảm dần về số lượng, tuyệt chủng hoàn toàn năm 1681.
- Khi dodo biến mất, cây Tambalacoque (còn gọi là cây dodo) gần như không thể tái sinh. Tại sao? Vì hạt cây này cần đi qua hệ tiêu hóa của dodo mới có thể nảy mầm được

- Rừng Tambalacoque suy thoái nghiêm trọng, kéo theo nhiều loài động thực vật khác cũng mất môi trường sống
- Hệ sinh thái đảo Mauritius thay đổi hoàn toàn, từ một thiên đường sinh thái thành một môi trường… không đâu vào đâu cả.

• Đến năm 1977, nhà điểu học/sinh vật học Stanley Temple mới hiểu ra mối liên hệ phức tạp này và cố gắng cứu cây Tambalacoque bằng cách... cho gà tây ăn hạt (thay thế vai trò của dodo). Ông đã thử thí nghiệm để 17 quả Tambalacoque cho gà tây ăn, sau đó 3 trường hợp đã nảy mầm thành công. Cách làm thay thế này đã phần nào cứu được cây Tambalacoque khỏi tuyệt chủng.

Quay lại với câu chuyện Lửa và Khói, chắc bạn cũng đồng ý rằng Hiệu ứng cánh bướm ở đây không nên được hiểu vắn tắt kiểu đầu cuối như sau:
- Con người đến đảo (Lửa)
- Nên dodo tuyệt chủng (Khói) hoặc hệ sinh thái đảo suy thoái (Khói).

Bởi hệ sinh thái ở đảo Mauritius là 1 hệ thống phức tạp, các loài phụ thuộc lẫn nhau theo những cách mà ngay cả các thủy thủ thời đó cũng không thể tưởng tượng được. Nếu bỏ đi sự phân tích toàn hệ thống thì chúng ta dù có thể vẫn nhìn thấy kết quả nhưng không thể giải thích được tại sao việc một loài chim tuyệt chủng lại có thể ảnh hưởng đến cả một khu rừng. Và như thế thì cũng không thể bảo rằng đó là luật nhân quả được.

Trong đời sống hiện đại, khi content chữa lành nhan nhản ở trên mạng, có khá khá người muốn thao túng tâm lý bạn bằng những khẳng định tích cực kiểu này: "Bạn biết hiệu ứng cánh bướm chứ? Những điều dù nhỏ đến mấy bạn làm đều có thể tạo ra 1 kết quả to lớn. Bạn luôn có ý nghĩa, đừng tự ti, hãy biết ơn bản thân…. Hãy đi ra ngoài hít thở và cùng chứng kiến vũ trụ thay đổi nhé"….

Nah, thực tế thì trong trường hợp bạn thường ngồi ru rú trong nhà và nếu bạn chẳng thuộc về cái hệ thống nào của vũ trụ thì việc vũ trụ thay đổi vì bạn là điều không tưởng. Họ sẽ chỉ nói đúng nếu bạn thực sự can thiệp vào rất nhiều điều trong thế giới bên ngoài. Nói cho vui 1 tí thì mỗi lần Putin hắt hơi là cả nhóm Zelensky giật mình, nhưng bạn với mình có ho cả ngày thì cũng chỉ gia đình chúng ta đưa chúng ta đi viện thôi….
Bởi từ khóa quan trọng nhất cần phải xét ở đây là: Hệ thống.

== IV. HỆ THỐNG NHÂN QUẢ ==
Như ở ví dụ trên về chim Dodo, chúng ta có mỗi chuỗi nhân quả nối vào nhau như những mắt xích trong một sợi xích. Bất kỳ một mắt xích nào bị hỏng thì sợi xích cũng sẽ hỏng, sẽ bị bung ra.
Khi chuyện hỏng hóc xuất hiện, chúng ta có xu hướng kết luận vội vã rằng tất cả trách nhiệm hỏng hóc là dồn lên đầu cái mắt xích bị yếu đó. Nhưng có rất nhiều nguyên nhân (Lửa) khác nhau để dẫn tới cái kết quả (Khói) đó.
Chẳng hạn nếu trên con tàu tới Mauritius, con người làm tốt công việc dọn dẹp vệ sinh ngăn nắp, không để chỗ cho bất cứ 1 con chuột nào chui rúc, có lẽ Dodo vẫn có thể còn tồn tại. Thế ta quy trách nhiệm cho những người dọn vệ sinh chăng?

Hoặc nếu truy về lý do con tàu đó tới Mauritius, ta quy trách nhiệm cho cái người đại diện cho tàu là ông thuyền trưởng? Hoa tiêu? Hay quy trách nhiệm cho người giao cho thuyền trưởng cái nhiệm vụ thám hiểm đó?
Nếu quay lại ví dụ ban đầu, chắc nhiều bạn sẽ thấy như này:
- Các bạn nam trẻ tuổi sẽ dễ dàng hiểu và bênh vực chàng trai
- Các bạn nữ sẽ dễ dàng hiểu và bênh vực cô gái
- Các nhà xã hội học, hoặc những người rành rẽ chuyện yêu đương sẽ quy trách nhiệm cho cả 2.
- Và thậm chí đi xa hơn nữa, người nghiên cứu tâm lý gia đình có thể kết luận rằng cách giáo dục của bố mẹ chàng trai và cô gái này đều là chưa đạt chuẩn…

Hệ sinh thái Mauritius là 1 hệ thống. Mối quan hệ giữa cặp đôi kia cũng là 1 hệ thống. Đó là 2 sợi xích dài, cho nên việc quy chụp bừa toàn bộ trách nhiệm cho 1 mắt xích bé tí sẽ chẳng mấy khi là kết luận chính xác. Việc “đổ tại” đó chỉ giúp cho chúng ta yên lòng mà thôi, tại nó cũng dễ làm nữa. Vì không mấy người thích cái cách nghĩ “Mình đang là thủ phạm”.

Khi bạn nhìn thấy cái mắt xích A nối vào cái B, bạn phản ứng dựa vào cái dây nối A-B mà thôi (trả lời vô duyên nên tôi giận). Nhưng nếu đối phương cũng như bạn, họ nhìn vào cái B, rồi phản ứng theo cái nối B-C (ví dụ: giận à, ờ thế chia tay đi, suốt ngày giận với chả dỗi). Cả 2 cách nghĩ này đều ngắn (theo cả 2 nghĩa). Đấy là kiểu các cụ gọi là oan oan tương báo đấy. Mâu thuẫn bị đẩy lên mức cao dần, và đến đoạn cuối thì chả ai còn nhớ được cái câu đầu tiên “Anh ơi em có béo không” nữa. Chỉ nhớ mỗi vụ “À nó dám chia tay mình, yêu đương gì….”.

Chúng ta càng nắm được nhiều thông tin về các phần tử của hệ thống, việc chúng ta xem xét và phân tích về nhân-quả càng chính xác hơn. Tuy nhiên không phải ai cũng là khoa học gia, không phải ai cũng biết rõ mình đang thuộc về bao nhiêu hệ thống, và không phải ai cũng nhận ra cái hệ thống mà mình đang thuộc về có cơ chế vận hành thế nào.
Có 1 chuyện buồn cười trong quá khứ mà mình muốn kể ở đây. Ngày xưa mình có thích một cô, nhưng đang trong lúc tán, chưa ăn thua gì thì mình phát hiện ra cô đó lại thích một ông bạn mình. => Mình rút lui, đôi đó yêu nhau tốt đẹp và cưới được nhau.

Lúc đi dự đám cưới, mình chắc mẩm trong đầu rằng “Ừ, không có mình thì còn lâu chúng nó mới cưới được nhau”. Nhưng khoảng vài năm sau, ngồi nói chuyện lại với đôi đó thì mình mới nhận ra, họ chưa bao giờ coi mình là lý do họ gặp nhau và yêu nhau cưới nhau cả, họ thậm chí cũng chả nhớ lắm về vai trò của mình lúc họ mới gặp nhau (dù lúc đó chàng mặc áo màu gì thì nàng vẫn nhớ).
Vì trong suy nghĩ của họ, bản thân họ và cảm xúc của họ, nỗ lực của họ mới là lý do. Họ là nam nữ chính trong câu chuyện happy ending đó, mình chỉ là nam phụ - kẻ mà nếu không có cũng không sao hết. Vắng mợ thì chợ vẫn đông.

Nên về sau, trong những sợi xích quan hệ xã hội phức tạp kiểu đó, mình không còn dễ dàng “nhận vơ” về mình cái gì nữa, dù nó là trách nhiệm hay công trạng. Một phần nho nhỏ thì được, còn là nguyên nhân chính thì chắc là chẳng phải đâu.
Cách tư duy đó làm cho mấy vụ tranh luận, cãi vã của mình trong các mối quan hệ song phương cũng giảm tương đối. Vì mình tỉnh táo và chậm rãi hơn trong việc đưa ra kết luận: trách nhiệm của ai đang là như thế nào. Không nên quy chụp rồi đổ nhanh chóng lên đầu ai hết, dù là đối phương hay bản thân mình.

Khi đọc Tarot, đôi khi mình nhận được mấy câu khen ngợi kiểu này: “Em thấy may mắn quá khi gặp anh. Em mà ko nhờ anh đọc cái lần đó thì chắc đời em nát rồi”. Mình thường trả lời: “Anh chỉ có trách nhiệm giúp đỡ em về mặt định hướng thôi, việc cần làm mà. Còn công lớn nhất phải là của em – người thực thi chứ, tự ăn mừng tí đi em…”
Và đang tiện Tarot, thôi nói nốt cái này…

== V. JUDGEMENT ==
Trong Tarot, có một lá miêu tả chính xác năng lực nhìn toàn bộ dây xích nhân quả này – Judgement - nằm ở thứ tự sát cuối bộ bài (thông thường càng gần đầu thì cangd dễ, càng gần cuối thì lá bài càng nói về chuyện khó, phức tạp). Thông thường các họa sĩ rất hay dùng câu chuyện về “Judgement day” trong tôn giáo để miêu tả ý nghĩa về luật nhân quả này. Các thiên thần sẽ dẫn dắt những linh hồn tốt đẹp, trong sáng lên thiên đường. Còn những linh hồn tồi tệ kiểu đấm gà đá chó thì sẽ bị ném xuống địa ngục để chịu sự đày đọa. Chắc không cần phải là người theo đạo bạn cũng biết câu chuyện này đúng không?

Trong lá bài đó, chúng ta có một hệ thống về tam giới cực lớn:
- Cõi trên (Chúa, các thiên thần, thiên đường…)
- Nhân giới, nơi con người sinh sống, tích lũy những điều tốt đẹp hoặc tồi tệ.
- Cõi dứi – địa ngục. Nơi Lucifer và các ác quỷ tung hoành, hàng ngày hàng giờ hành hạ những kẻ tồi tệ được đưa từ nhân giới xuống.
Mỗi một con mèo bạn đá hôm nay, mỗi lời nói hay hành vi gây tổn thương cho người khác… đều là 1 mắt xích dẫn bạn tới địa ngục về sau. Người VN thì hay dùng từ kiểu khác (hãy tích phúc đức đi chẳng hạn….), nhưng vẫn là miêu tả về cái hệ thống tương tự.

Khi bỏ qua vấn đề tôn giáo và hệ thống tam giới đó, Judgement trở thành 1 lá bài miêu tả về khả năng tự nhận thức của bạn, nhận thức về toàn bộ cái dây xích mà bạn đang ở trong đó. Ví dụ rút bài để hỏi về bạn trong mối quan hệ tình yêu mà có Judgement, có thể mình sẽ khen bạn đấy, bởi bạn đã đạt được 1 năng lực cấp cao trong Tarot – biết được vai trò của mình trong MQH, trách nhiệm và ảnh hưởng của bản thân trong MQH đó. Kết quả thì thường là bạn sẽ là một người chín chắn, điềm tĩnh, trưởng thành, ít bị cảm xúc chi phối…. Chứ còn như cái cặp đôi đang yêu nhau kia thì có vẻ là chả có ai có năng lực đấy đâu…
Tiếc là với câu chuyện bão hòa của Tarot ở VN bây giờ, bạn có thể sẽ bắt gặp 1 reader đọc lá Judgement là “Oh mình thấy bạn hay bị đánh giá…”
So sad!!!

== VI. KẾT ==

Nhân - quả là một chủ đề rất lớn. Những gì mình viết ở đây hôm nay chỉ là 1 phần nho nhỏ của nó mà thôi, nhưng hy vọng có thể giúp bạn ít nhiều tỉnh táo hơn trong việc quan sát bản thân. Mỗi một lần thấy khó khăn, thấy đau khổ, thấy tức giận, xin bạn hãy tạm xếp phần “Tôi là kẻ bị hại” qua 1 bên để tìm hiểu xem chúng ta đang ở trong hệ thống nào, có bao nhiêu phần tử nên được xét tới, và hệ thống đó thường vận hành ra sao…
Nếu bị cảm xúc hành hạ nhiều quá, hãy cân nhắc đi rửa mặt hay đi tắm trước khi nổi giận. Tự cách ly bản thân khỏi cái nguồn gây ra tức giận/đau khổ có thể cũng là 1 cách hay. Không nên phản ứng chỉ vì cảm xúc của bạn đang đòi hỏi điều đó. Bởi đó là một điều cực kỳ bản năng.

Trừ khi bạn thích sống bản năng :P Mình không ý kiến nữa nha!!

Bạn nào thích rèn luyện tư duy Lửa Khói và nhân quả, có thể thử comment phân tích câu chuyện vừa trendy tháng trước về anh xăm trổ với chị võ sĩ MMA choảng nhau dưới hầm gửi xe, comment cho mình đọc nhé :P Hoặc chuyện Trấn Thành than khóc nghệ sĩ Thành đàn bầu cũng được… Tùy gu của bạn