25/07/2025
🧠 Cùng Khoa Đột quỵ tìm hiểu về sự kỳ diệu của não bộ chúng ta (Phần 2)
Ở phần trước, chúng ta đã khám phá các vùng chính của não bộ như đại não, tiểu não và thân não. Trong phần này, hãy cùng đi sâu vào các vùng chức năng cụ thể của đại não – nơi diễn ra mọi hoạt động tinh thần, cảm xúc và vận động.
📌 “Bản đồ tư duy” – Những vùng chức năng đặc biệt trong đại não
1. Thùy trán (Frontal Lobes)
• Đóng vai trò trung tâm điều hành.
• Kiểm soát suy nghĩ logic, khả năng phán đoán, ra quyết định và điều tiết cảm xúc.
• Đây cũng là vùng kiểm soát hành vi xã hội và tính cách của mỗi người.
➡️ Khi thùy trán bị tổn thương (như trong đột quỵ), người bệnh có thể thay đổi hành vi, dễ bị kích động hoặc thiếu kiểm soát cảm xúc.
2. Vùng vận động (Motor Cortex)
• Nằm ngay phía sau thùy trán.
• Điều khiển chuyển động có chủ đích của các cơ thể.
• Mỗi vùng của vỏ vận động liên kết với một phần cụ thể của cơ thể theo bản đồ “hình người thần kinh” (homunculus).
3. Thùy đỉnh (Parietal Lobes)
• Phụ trách cảm giác về xúc giác, nhiệt độ, đau và vị trí cơ thể trong không gian.
• Hỗ trợ phối hợp tay mắt và các kỹ năng không gian.
➡️ Tổn thương thùy đỉnh có thể khiến bệnh nhân không cảm nhận được tay hoặc chân ở bên đối diện, dù vẫn còn nguyên vẹn.
4. Vùng cảm giác thân thể (Somatosensory Cortex)
• Nằm liền sau vùng vận động.
• Nhận và xử lý tín hiệu cảm giác từ da, cơ và khớp.
• Giúp bạn cảm nhận một cái chạm nhẹ, độ nóng lạnh, hay áp lực.
5. Thùy chẩm (Occipital Lobes)
• Trung tâm xử lý hình ảnh.
• Tổn thương vùng này gây mờ mắt, mù vùng nhìn hoặc khó nhận biết vật thể.
6. Thùy thái dương (Temporal Lobes)
• Phụ trách trí nhớ, cảm xúc và khả năng hiểu ngôn ngữ.
• Nơi chứa hồi hải mã (hippocampus) – vùng quan trọng để hình thành ký ức.
➡️ Đột quỵ tại đây có thể khiến người bệnh mất trí nhớ tạm thời, quên từ ngữ hoặc gặp khó khăn trong việc hiểu lời nói.
📍Sự kỳ diệu nằm ở sự phối hợp
Mặc dù mỗi vùng có chức năng riêng, nhưng tất cả đều làm việc phối hợp nhịp nhàng. Đó chính là lý do vì sao tổn thương tại một vùng dù nhỏ cũng có thể ảnh hưởng rất lớn đến toàn bộ cuộc sống người bệnh.
🔍 Bên trong não – The Inner Brain: Ẩn sâu bên dưới các thùy não là những cấu trúc đóng vai trò “giao diện” giữa tủy sống và vỏ não – nơi điều khiển cảm xúc, trí nhớ, và hoạt động vận động một cách tự động, không cần ý thức.
🌟 Hypothalamus (Vùng dưới đồi): Nhỏ như hạt ngọc trai, vùng này kiểm soát nhiều chức năng sống: từ điều hòa nhiệt độ cơ thể, nhịp tim, huyết áp, đến giấc ngủ và cảm xúc. Hypothalamus cũng “báo thức” bạn mỗi sáng và kích hoạt adrenaline khi căng thẳng.
📍 Thalamus: Là “trung tâm chuyển tiếp thông tin”, giúp truyền tín hiệu giữa tủy sống và đại não. Nó hoạt động như một trạm phân loại dữ liệu thần kinh.
🧠 Hippocampus (Hồi hải mã): Là “kho lưu trữ trí nhớ” của não. Nó mã hóa ký ức và gửi về vỏ não để lưu trữ dài hạn. Hồi hải mã đặc biệt quan trọng trong học tập và định hướng không gian.
🔄 Basal ganglia (Hạch nền): Mặc dù không xuất hiện trong hình, các hạch nền bao quanh vùng đồi thị và có vai trò quan trọng trong việc khởi động và điều phối các chuyển động. Trong bệnh Parkinson, các hạch nền bị tổn thương dẫn đến run, cứng cơ và dáng đi bất thường.
🌿 Việc hiểu rõ từng vùng chức năng trong não không chỉ giúp chúng ta đánh giá đúng tình trạng tổn thương sau đột quỵ mà còn góp phần vào quá trình phục hồi hiệu quả, toàn diện hơn.
📌 Hãy chờ đón Phần 3 vào tuần sau: Chúng ta sẽ tiếp tục tìm hiểu về tế bào thần kinh và cách mà tín hiệu thần kinh được truyền đi qua các khớp nối – cơ sở của mọi cảm giác, vận động và trí nhớ.
📚 Nguồn tham khảo:
National Institute of Neurological Disorders and Stroke (NINDS)