27/10/2022
Bệnh viêm da cơ địa? Nguyên nhân, triệu chứng, dấu hiệu thường gặp
Viêm da cơ địa là bệnh da liễu mãn tính, có mối liên hệ mật thiết với yếu tố cơ địa và di truyền. Bệnh không chỉ gây tổn thương da mà còn phát sinh triệu chứng sưng viêm, nóng rát và ngứa ngáy. Do có tính chất cố thủ, dai dẳng và dễ tái phát nên không có biện pháp điều trị bệnh dứt điểm. Mục tiêu chính của việc điều trị là cải thiện thương tổn da, nâng cao chất lượng cuộc sống và dự phòng biến chứng.
Viêm da cơ địa là bệnh da liễu mãn tín
Bệnh viêm da cơ địa là gì?
Viêm da cơ địa còn được gọi là eczema thể địa hoặc chàm thể địa. Thuật ngữ này đề cập tổn thương da mãn tính, có xu hướng tái phát nhiều lần và liên quan mật thiết với yếu tố cơ địa (thể tạng).
Bệnh lý này thường khởi phát trong giai đoạn từ 0 – 6 tuổi (chiếm khoảng 90%) và chỉ có 10% trường hợp phát bệnh từ 6 tuổi trở lên. Trong đó, có khoảng 50% trường hợp mắc bệnh thuyên giảm hoàn toàn sau khi trưởng thành.
Viêm da cơ địa đặc trưng bởi tổn thương da dày sừng, khô ráp và ngứa ngáy từ âm ỉ đến dữ dội. Ở một số trường hợp, bệnh còn có thể đi kèm với hen suyễn, sốt cỏ khô hoặc viêm mũi dị ứng trong giai đoạn cấp tính.
Tương tự bệnh chàm và một số vấn đề da liễu mãn tính, viêm da cơ địa không thể chữa trị hoàn toàn. Các biện pháp điều trị và chăm sóc được áp dụng nhằm mục đích giảm nhẹ triệu chứng, cải thiện ngứa ngáy, hạn chế biến chứng và nâng cao đời sống của bệnh nhân.
Nguyên nhân gây bệnh & Yếu tố kích thích
Đến nay nguyên nhân gây bệnh viêm da cơ địa vẫn chưa được xác định. Tuy nhiên, nghiên cứu cho thấy bệnh lý này có liên quan đến yếu tố di truyền và cơ địa. Có đến 70% trường hợp mắc bệnh có người thân cận huyết mắc phải các bệnh lý liên quan đến cơ địa như bệnh chàm sốt cỏ khô, hen suyễn và viêm mũi dị ứng.
Nguyên nhân gây viêm da cơ địa
Ngoài ra, bệnh có thể bùng phát và tiến triển nặng nề khi có các yếu tố sau:
Dị ứng: Dị ứng do sử dụng thuốc, ăn thực phẩm, tiếp xúc với hóa chất, phấn hoa, lông động vật,… có thể kích thích hệ miễn dịch sản sinh IgE và gây bùng phát triệu chứng của viêm da cơ địa.
Nhiễm trùng cấp: Nhiễm trùng cấp tính (viêm họng, cảm lạnh, viêm amidan, viêm tai giữa,…) có thể khiến hệ miễn dịch suy giảm và làm tăng nguy cơ bùng phát bệnh.
Suy giảm miễn dịch: Suy giảm miễn dịch là yếu tố rủi ro khiến viêm da cơ địa và các bệnh viêm da mãn tính khởi phát và tiến triển nặng nề. Ở những đối tượng này, bệnh có thể đi kèm với chứng hen suyễn, sốt cỏ khô và viêm mũi dị ứng.
Yếu tố khác: Bên cạnh đó, viêm da cơ địa còn có thể khởi phát do một số yếu tố khác như rối loạn nội tiết, căng thẳng thần kinh, thay đổi thời tiết đột ngột,…
Triệu chứng của bệnh viêm da cơ địa
Viêm da cơ địa điển hình bởi tổn thương da khô ráp, dày sừng, nứt nẻ và ngứa ngáy. Tuy nhiên hình thái tổn thương của bệnh có thể khác nhau ở từng độ tuổi và giai đoạn phát triển.
1. Viêm da cơ địa tuổi nhũ nhi và sơ sinh
Thống kê từ Bệnh viện Da liễu Trung ương cho thấy, có khoảng 60% trường hợp mắc bệnh khởi phát ở trẻ từ 0 – 1 tuổi. Trong đó bệnh khởi phát chủ yếu trong giai đoạn từ 2 – 3 tháng tuổi với những biểu hiện sau:CAP ẢNH: Viêm da cơ địa tuổi nhũ nhi và sơ sinh thường gây tổn thương ở má, quanh miệng và trán
Xuất hiện vết ban da đỏ có hình móng ngựa ở má, quanh miệng, trán, thân mình, cổ hoặc vùng bẹn.
Bề mặt ban da có nhiều mụn nước nhỏ, mọc khu trú hoặc lan tỏa
Sau đó mụn nước vỡ, gây chảy dịch và trợt loét da
Da đóng vảy tiết, khô và có thể phát sinh nhiễm khuẩn thứ phát
Viêm da cơ địa ở giai đoạn này thường đi kèm với bệnh tiêu chảy và viêm tai giữa.
2. Viêm da cơ địa thời kỳ trẻ em
Viêm da cơ địa thời kỳ trẻ em xảy ra ở trẻ 2 – 12 tuổi. Trong giai đoạn này, bệnh thường đi kèm với tình trạng đục thủy tinh thể và viêm kết mạc dị ứng.
Triệu chứng điển hình của viêm da cơ địa thời kỳ trẻ em:
Tổn thương da khô ráp, nứt nẻ và gây ngứa ngáy
Thường xuất hiện ở vùng tỳ đè như mặt sau đầu gối, đầu gối, khuỷu tay, mu bàn tay,…
Có xuất hiện mảng lichen hóa dạng đĩa
3. Viêm da cơ địa thời kỳ trưởng thành
Viêm da cơ địa thời kỳ trưởng thành có thể đi kèm với chứng sốt cỏ khô và bệnh hen suyễn. Hình thái tổn thương của bệnh có sự khác biệt rõ rệt ở giai đoạn cấp và mãn tính.
Một số triệu chứng viêm da cơ địa
Triệu chứng của viêm da cơ địa ở người trưởng thành trong giai đoạn cấp tính, bao gồm:
Da xuất hiện ban đỏ bằng phẳng và không có giới hạn với những vùng da xung quanh
Bề mặt da xuất hiện mụn nước li ti (mụn nước nhỏ, nông khác với mụn nước sâu và dày cứng do bệnh tổ đỉa
Sau đó mụn nước vỡ, gây chảy dịch, phù nề da và xuất hiện vảy tiết
Thương tổn da gây ngứa, nóng rát và sưng đau
Xuất hiện bội nhiễm da nếu gãi cào lên vùng da thương tổn. Bội nhiễm đặc trưng bởi tổn thương da có vết trợt loét, mụn mủ, sưng nóng và đau nhức
Trong giai đoạn mãn tính, bệnh gây ra các triệu chứng như sau:
Tổn thương da có dấu hiệu lichen hóa (da thâm sạm, dày sừng, nứt nẻ và có ranh giới rõ ràng với những vùng da lân cận)
Thường gây ngứa ngáy âm ỉ đến dữ dội
Triệu chứng của viêm da cơ địa ở người trưởng thành thường xuyên hiện ở các vùng da tỳ đè và các nếp gấp như mu bàn tay, khuỷu tay, mặt trước khuỷu tay, đầu gối,…
Viêm da cơ địa có nguy hiểm không?
Viêm da cơ địa là bệnh da liễu mãn tính và có khả năng tái phát nhiều lần. Bệnh gây ngứa ngáy, sưng đau và nóng rát, ảnh hưởng không nhỏ đến tâm lý, giấc ngủ, hoạt động làm việc, học tập và sinh hoạt.
Tuy nhiên bệnh lý này có thể được kiểm soát nếu tích cực điều trị và thiết lập chế độ chăm sóc khoa học. Ngược lại nếu không can thiệp điều trị, bệnh có thể tiến triển nặng nề và gây ra các biến chứng như sau:
Viêm da thần kinh: Viêm da thần kinh là biến chứng thường gặp của viêm da cơ địa. Biến chứng này xảy ra do thói quen gãi cào lên vùng da bị ảnh hưởng, dẫn đến tình trạng dày sừng, thâm nhiễm và gây ngứa ngáy.
Viêm da cơ địa bội nhiễm: Ngoài ra, thói quen gãi cào lên da, vệ sinh da kém, lạm dụng thuốc bôi corticoid,… có thể tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập và gây bội nhiễm da. Bội nhiễm da không chỉ gây triệu chứng tại chỗ mà còn làm phát sinh một số triệu chứng toàn thân như sốt cao, đau nhức, sưng hạch bạch huyết,…
Tăng nguy cơ mắc các bệnh cơ địa: Viêm da cơ địa xảy ra do thể tạng nhạy cảm, dễ bị kích thích bởi các yếu tố nội sinh và ngoại sinh. Do đó nếu không điều trị và kiểm soát, bệnh có thể bùng phát mạnh, tiến triển dai dẳng, kích thích phản ứng quá mẫn của hệ miễn dịch và làm tăng nguy cơ mắc bệnh sốt cỏ khô, hen suyễn và viêm mũi dị ứng.
Biến chứng viêm da cơ địa thường gặp
Biến chứng viêm da cơ địa thường gặp
Các biện pháp điều trị viêm da cơ địa
Các biện pháp được chỉ định trong điều trị viêm da cơ địa nhằm mục đích giảm thương tổn da, ngăn ngừa bội nhiễm và dự phòng biến chứng. Bác sĩ sẽ cân nhắc về giai đoạn phát triển, độ tuổi, mức độ thương tổn và khả năng đáp ứng để chỉ định các phương pháp điều trị tương ứng.
1. Điều trị tại chỗ
Điều trị tại chỗ đối với bệnh viêm da cơ địa bao gồm sử dụng thuốc bôi và liệu pháp ánh sáng.
Các loại thuốc bôi được chỉ định, bao gồm:
Thuốc bôi nhằm dưỡng ẩm, giảm ngứa và cải thiện tình trạng dày sừng trên vùng da tổn thương
Thuốc bôi nhằm dưỡng ẩm, giảm ngứa và cải thiện tình trạng dày sừng trên vùng da tổn thương
Trong giai đoạn mới khởi phát, nên sử dụng các dung dịch như Yarish, Nitrat bạc 0.25%, nước muối sinh lý và Rivanol 1%,… để làm dịu da, sát trùng và giảm viêm. Ở giai đoạn này, tổn thương da thường có dấu hiệu chảy dịch nên tránh sử dụng thuốc mỡ hoặc thuốc điều trị dạng cream/ gel.
Khi tổn thương da ngưng chảy dịch và xuất hiện vảy tiết, nên sử dụng thuốc tím Metyl 1%, dung dịch Milian hoặc hồ nước để sát trùng, hỗ trợ giảm viêm và giúp tổn thương da nhanh khô.
Sau khi tổn thương da khô lại, có thể dùng thuốc bôi chứa corticoid và kháng sinh tại chỗ để giảm viêm, chống ngứa và ngăn ngừa bội nhiễm.
Đối với viêm da cơ địa trong giai đoạn mãn tính, bác sĩ thường chỉ định thuốc bôi chứa corticoid kết hợp với kháng sinh và axit salicylic để giảm dày sừng da, cải thiện viêm, ngứa ngáy và dự phòng nhiễm khuẩn.
Với những trường hợp đáp ứng kém với điều trị tại chỗ hoặc bệnh có xu hướng tái phát ngay sau quá trình điều trị, bác sĩ có thể chỉ định quang trị liệu.
Quang trị liệu (liệu pháp ánh sáng) sử dụng tia UVA hoặc UVB nhân tạo chiếu trực tiếp lên vùng da tổn thương nhằm giảm triệu chứng của bệnh viêm da cơ địa và một số bệnh viêm da khác.
Phần lớn các trường hợp bị viêm da cơ địa đều có đáp ứng tốt khi thực hiện phương pháp này. Tuy nhiên, quang trị liệu có thể làm tăng nguy cơ ung thư và thúc đẩy tốc độ lão hóa da nên chỉ được thực hiện trong những trường hợp cần thiết.
2. Điều trị toàn thân
Điều trị toàn thân đối với viêm da cơ địa bao gồm sử dụng thuốc và nâng cao thể trạng. Các biện pháp điều trị được áp dụng, bao gồm:
Thuốc uống được dùng để trị viêm da cơ địa bao gồm thuốc kháng histamine, kháng sinh, corticoid,...
Thuốc uống được dùng để trị viêm da cơ địa bao gồm thuốc kháng histamine, kháng sinh, corticoid,…
Sử dụng thuốc kháng histamine H1 nhằm giảm thương tổn da và cải thiện ngứa ngáy.
Trong trường hợp triệu chứng bùng phát mạnh và gây viêm nặng nề, bác sĩ có thể cân nhắc chỉ định corticoid đường uống trong thời gian ngắn. Loại thuốc này có thể gây ra nhiều tác dụng phụ nguy hiểm nên chỉ được sử dụng khi lợi ích đem lại cao hơn rủi ro tiềm tàng.
Nếu da xuất hiện bội nhiễm, kháng sinh (Erythromycin/ Tetracyclin) được chỉ định liên tục từ 7 – 10 ngày.
Bên cạnh đó, cần nâng cao thể trạng bằng cách dành thời gian nghỉ ngơi, ăn uống điều độ, hạn chế rượu bia, cà phê và tránh tiếp xúc với các yếu tố kích thích, chữa viêm da cơ địa tại nhà.
Các chuyên gia y tế và bác sĩ đầu ngành khuyến khích bạn đọc nên bổ sung những nhóm thực phẩm đa chức năng, đặc biệt là acid folic, omega 3, vitamin E và collagen. Đây là những sản phẩm tăng cường sức khỏe làn da, tham gia vào quá trình chống lão hóa, giảm thâm mụn và chăm sóc làn da từ bên trong.
3. Điều trị viêm da cơ địa bằng Y học cổ truyền
Theo Y học cổ truyền, bệnh viêm da cơ địa là một dạng viêm nhiễm mãn tính ngoài da do nhiều yếu tố như độc tà, phong, nhiệt, thấp gây ra. Bệnh thường xảy ra ở những bệnh nhân có chính khí suy yếu, mất cân bằng điều hòa trong cơ thể khiến những yếu tố ngoại tà dễ dàng xâm nhập, cản trở quá trình sinh dưỡng da, dẫn tới tích tụ độc tố và hình thành bệnh.
