17/02/2023
Tổng quan về bệnh viêm xoang
I. Bệnh viêm xoang là gì?
Bệnh viêm xoang là tình trạng viêm hoặc sưng tấy của các niêm mạc tại hốc xoang. Khi các hốc xoang bị tắc nghẽn hoặc bị lấp đầy bởi dịch nhầy, các mầm bệnh (vi khuẩn, virus, nấm) sẽ sinh sôi, phát triển và gây ra hiện tượng viêm xoang.
Viêm xoang có thể xuất hiện ở nhiều vị trí hốc xoang khác nhau như:
– Viêm xoang trán
– Viêm xoang sàng
– Viêm xoang bướm
– Viêm xoang hàm
Viêm xoang cũng được phân loại theo nhiều thể khác nhau:
– Chớm viêm xoang:
+ Trong y học cổ truyền, giai đoạn đầu viêm mũi xoang, trong dân gian là chớm viêm xoang hoặc tỵ lậu, tỵ trĩ, nặng hơn là tỵ uyên. Bên cạnh các dấu hiệu chảy nước mũi, hắt hơi, đau đầu, còn kèm theo các triệu chứng về mạch phù khẩn, lưỡi rêu trắng.
+ Theo Y học hiện đại: Giai đoạn đầu viêm mũi xoang là những biểu hiện đầu tiên khi mũi, xoang bị tấn công từ: virus, nấm, bụi bẩn, phấn hoa… Ở giai đoạn khởi phát, người bệnh thường có những triệu chứng là nhức đầu, chảy mũi triền miên, hắt hơi liên tục kèm nghẹt mũi, khó thở…
– Viêm xoang cấp tính: có các biểu hiện giống như đợt cảm lạnh, với các triệu chứng như: sổ mũi, nghẹt mũi, đau vùng mặt không hết từ 10 đến 14 ngày. Một đợt viêm xoang cấp tính điển hình thường kéo dài 4 tuần hoặc ít hơn.
– Viêm xoang mãn tính là một trong những triệu chứng chính của viêm xoang, viêm xoang mãn tính thường là do viêm xoang kéo dài 8 tuần hoặc lâu hơn.
II. Nguyên nhân bệnh viêm xoang
Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến bệnh viêm xoang, tuy nhiên dưới đây sẽ là những nguyên nhân chính dẫn tới căn bệnh viêm xoang này:
1. Viêm Xoang do cơ địa dị ứng với một chất nào đó, thường là hóa chất, thức ăn biến chất, làm cho niêm mạc mũi phù nề, gây bít tắc lỗ thông xoang và nhiễm trùng.
2. Viêm xoang khởi phát sau đợt cảm cúm, cảm lạnh kéo dài từ 7-10 ngày do virus, với các triệu chứng nhức đầu, chảy mũi triền miên.
3. Hệ thống vận chuyển các chất nhầy trong xoang ra ngoài hoạt động kém dẫn tới ứ đọng chất nhầy là môi trường thuận lợi để vi khuẩn, cũng như một số loại nấm phát triển dẫn tới viêm xoang.
4. Sức đề kháng kém, cơ thể không đủ sức đề kháng chống lại vi khuẩn, suy giảm hệ miễn dịch, suy yếu niêm mạc đường hô hấp gây ra viêm xoang.
5. Viêm xoang do tuyến nhầy của viêm mạc xoang hoạt động quá nhiều.
6. Viêm xoang do cản trở luồng không khí ra và vào dẫn lưu khỏi xoang khiến chất dịch thoát ra không kịp, làm cho lỗ thông phù nhỏ thêm, lỗ thông xoang gần như bị tắc nghẽn.
7. Do viêm mũi sau nhiễm siêu vi (cúm, sởi…), bị bội nhiễm, viêm mũi dị ứng kéo dài hoặc do tình trạng vẹo vách ngăn. Có trường hợp viêm xoang là hậu quả của sâu răng, nhiễm trùng răng hàm trên.
8. Viêm xoang sau chấn thương có tổn thương niêm mạc xoang.
III. Triệu chứng cơ bản của viêm xoang
Bệnh viêm xoang lúc nhẹ thường khó phát hiện vì nó chỉ có một triệu chứng biểu hiện hoặc không có triệu chứng nào nên nhiều người sẽ nhầm lẫn với viêm mũi dị ứng hay nhiễm siêu vi, nó có thể gây ra một trong các triệu chứng như đau nhức, nghẹt mũi, chảy dịch, điếc mũi. Bệnh viêm xoang nặng rất dễ phát hiện vì nó cùng một lúc biểu hiện 4 triệu chứng cơ bản của bệnh viêm xoang bao gồm:
– Chớm viêm xoang:
+ Trong y học cổ truyền, giai đoạn đầu viêm mũi xoang, trong dân gian là chớm viêm xoang hoặc tỵ lậu, tỵ trĩ, nặng hơn là tỵ uyên. Bên cạnh các dấu hiệu chảy nước mũi, hắt hơi, đau đầu, còn kèm theo các triệu chứng về mạch phù khẩn, lưỡi rêu trắng.
+ Theo Y học hiện đại: Giai đoạn đầu viêm mũi xoang là những biểu hiện đầu tiên khi mũi, xoang bị tấn công từ: virus, nấm, bụi bẩn, phấn hoa… Ở giai đoạn khởi phát, người bệnh thường có những triệu chứng là nhức đầu, chảy mũi triền miên, hắt hơi liên tục kèm nghẹt mũi, khó thở…
– Viêm xoang cấp tính: có các biểu hiện giống như đợt cảm lạnh, với các triệu chứng như: sổ mũi, nghẹt mũi, đau vùng mặt không hết từ 10 đến 14 ngày. Một đợt viêm xoang cấp tính điển hình thường kéo dài 4 tuần hoặc ít hơn.
– Viêm xoang mãn tính là một trong những triệu chứng chính của viêm xoang, viêm xoang mãn tính thường là do viêm xoang kéo dài 8 tuần hoặc lâu hơn.
1.Triệu chứng đau nhức
Vị trí đau nhức cũng tùy thuộc vào vị trí hốc xoang bị viêm:
– Viêm xoang hàm: Gây đau nhức vùng má;
– Viêm xoang trán: Gây đau nhức giữa hai lông mày, thường là vào một giờ cố định là 10 giờ sáng;
– Viêm xoang sàng trước: Gây đau nhức giữa hai mắt;
– Viêm xoang sàng sau, xoang bướm: Gây đau nhức sâu, đau nhức vùng gáy.
2.Triệu chứng nghẹt mũi
Đây là triệu chứng biểu hiện khiến nhiều bệnh nhân viêm xoang lầm tưởng mình bị mắc bệnh viêm mũi dị ứng, bệnh nhân có thể nghẹt 1 bên hoặc 2 bên mũi tùy theo thể trạng viêm nhiễm và các yếu tố tác động khác.
3. Triệu chứng chảy dịch
Hiện tượng bị chảy dịch tùy thuộc vào vị trí xoang bị viêm mà dịch nhầy có thể chảy ra phía mũi hoặc xuống họng. Triệu chứng chảy dịch làm cho người bệnh có cảm giác luôn phải khụt khịt mũi hoặc cảm giác lờ đờ ở cổ họng luôn muốn khạc nhổ.
Tùy theo mức độ bệnh nặng hay nhẹ, bệnh mới bị hay bị lâu năm, dịch nhầy sẽ có màu trắng đục, màu vàng nhạt hoặc màu xanh, có mùi hôi rất khó chịu, đặc biệt đối với những bệnh nhân viêm xoang hàm do răng thì mủ chảy vào mũi thì mùi càng khó chịu hơn.
4.Triệu chứng điếc mũi
Hiện tượng điếc mũi do bị viêm xoang nặng, phù nề nhiều nên mùi không thể đến được dây thần kinh khứu giác làm bệnh nhân bị mất khứu giác tạm thời.
5.Các triệu chứng khác
Ngoài các triệu chứng cơ bản trên thì bệnh nhân viêm xoang còn có các triệu chứng khác như:
– Đau đầu.
– Sốt nhẹ hoặc sốt cao.
– Có cảm giác chóng mặt, choáng váng khi nghiêng về phía trước.
– Vùng quanh mắt đau nhức từng cơn và theo nhịp mạch đập của cơ thể.
– Trường hợp viêm xoang do răng số 5,6,7 hàm trên sẽ thấy bị áp xe quanh răng.
– Khi bệnh nhân hắt xì hơi mạnh gây đau nhức, có khi có cả tia máu.
– Cảm giác ăn không ngon, ngủ không yên giấc, không thể tập trung suy nghĩ và làm việc được.
– Nhiều bệnh nhân còn bị mờ mắt do viêm thị thần kinh hậu nhãn cầu.
IV. Biến chứng bệnh viêm xoang
Bệnh viêm xoang với những triệu chứng như hắt hơi, sổ mũi, đau nhức và nghẹt mũi không những gây ra sự khó chịu đối với người bệnh mà còn gây ra những biến chứng nguy hiểm khác. Người bị bệnh viêm xoang ngoài biến chứng về thần kinh bao gồm áp xe dưới màng cứng, ngoài màng cứng, viêm màng não, áp xe não thì biến chứng ở mắt, tai và đường hô hấp…cũng để lại hậu quả nặng nề làm mù lòa, điếc, viêm đường thanh quản, thậm chí tử vong.
1.Biến chứng viêm xoang ở mắt
Người bệnh bị suy giảm thị lực hoặc bị mù đột ngột mà khám chuyên khoa mắt, soi đáy mắt không tìm thấy nguyên nhân là do bị viêm xoang ở các vị trí như: xoang sàng sau, xoang trán, xoang sàng cấp và xoang bướm. Nguyên nhân bị giảm thị lực là do cấu trúc của mắt được bao quanh 3 mặt bởi các hốc xoang nên khi bị viêm nhiễm ở mũi xoang, vi trùng có thể lan vào ổ mắt dẫn đến bệnh nhân có thể mắc các bệnh như: sưng mí mắt, phù nề màng tiếp hợp, lồi nhãn cầu, đau nhức mắt….nếu nặng có thể dẫn tới mù lòa.
2.Biến chứng viêm xoang ở đường hô hấp
Khi bị viêm xoang người bệnh sẽ bị nghẹt, tắc mũi nên người bệnh luôn phải thở bằng miệng. Không khí đi qua họng sẽ không được làm sạch và ấm như khi đi qua mũi gây ảnh hưởng trực tiếp đến hệ thống hô hấp làm người bệnh dễ mắc bệnh viêm họng, viêm phế quản. Nếu tình trạng bệnh nhân để lâu và nặng hơn còn có thể dẫn đến viêm họng mãn tính đi kèm các triệu chứng đỏ, ngứa, có đờm và mủ. Mặt khác, vì chảy mũi, dịch mủ trực tiếp chảy xuống họng gây các bệnh về viêm đường hô hấp.
3. Biến chứng viêm xoang ở tai
Bệnh viêm xoang làm mủ chảy từ hốc xoang mũi sau xuống vòm họng đọng lại ở lỗ vòi tai hoặc khi khịt, khạc mủ qua lỗ vòi tai lên hòm tai gây nên bệnh viêm tai giữa.
Tai giữa đóng vai trò đặc biệt quan trọng trong cơ chế sinh lý nghe, nhất là hệ thống màng nhĩ – xương con. Bất kỳ một trục trặc nhỏ nào trong hệ thống này đều gây nên gián đoạn sự dẫn truyền sóng âm vào tai trong và dẫn đến nghe kém hoặc có thể bị điếc.
V. Cách phòng tránh bệnh viêm xoang
Để việc phòng ngừa bệnh viêm xoang một cách hiệu quả, người bị bệnh viêm xoang cần lưu ý tới các tác nhân gây ra bệnh viêm xoang như các tác nhân từ môi trường hay trong sinh hoạt hàng ngày:
Cách phòng bệnh viêm xoang từ tác nhân môi trường
Không khí bị ô nhiễm cũng là một trong những yếu tố làm tăng khả năng tái phát bệnh viêm xoang gây kích thích có hại cho xoang mũi. Theo thống kê mới nhất, ở các thành phố lớn, các khu công nghiệp tỉ lệ ô nhiễm môi trường càng cao thì người bị mắc bệnh viêm xoang ngày càng gia tăng.
Vì vậy, người bệnh cần phải tránh hoặc hạn chế tiếp xúc với các tác nhân ô nhiễm như khói thuốc lá, khói bụi, các chất hóa học và các dị nguyên gây dị ứng khác bằng cách đeo khẩu trang khi làm việc hoặc di chuyển. Đặc biệt, người bệnh cần loại bỏ những dị nguyên xâm nhập vào mũi bằng cách vệ sinh mũi hàng ngày với nước muối sinh lý.
Cách phòng bệnh viêm xoang từ các tác nhân sinh hoạt
Người bị viêm xoang cần có một chế độ ăn khoa học, cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng cho cơ thể như nước, rau xanh và trái cây. Uống nhiều nước sẽ làm miên dịch loãng hơn giúp sự dẫn lưu của mũi xoang tốt hơn, tránh được sự ứ đọng bụi bẩn và vi khuẩn. Còn trái cây và rau xanh lại cung cấp cho cơ thể nhiều chất chống oxy hóa và vitamin, giúp hệ miễn dịch của cơ thể khỏe mạnh.
Ngoài ra, người bệnh nên tránh các thực phẩm hoặc đồ uống như bia, rượu, thuốc lá, đồ lạnh, đồ cay, đồ nóng….Các thực phẩm này làm mềm niên mạc mũi gây phù nề khiến bệnh viêm xoang dễ tái phát trở lại.
