18/09/2025
SỐNG KHỎE CHO GAN: Hướng Dẫn Toàn Diện Từ A-Z Cách Chẩn Đoán & Theo Dõi Sức Khỏe Gan Từ Chuyên Gia! 🩺
Loạt bài "Dấu Hiệu Lặng Lẽ và Cách Phòng Ngừa Bệnh Gan" hôm nay sẽ đưa bạn vào hành trình khám phá cách thức các chuyên gia tiêu hóa - gan mật "giải mã" tình trạng sức khỏe lá gan của bạn, từ những phương pháp đơn giản đến kỹ thuật chẩn đoán tiên tiến nhất!
⚠️ Thống kê đáng báo động: Theo dữ liệu mới nhất từ Hội Gan Mật Việt Nam, hơn 80% ca bệnh gan được phát hiện ở giai đoạn muộn, khi khả năng điều trị hiệu quả đã giảm đáng kể. Lý do chính? Đa số người Việt không có thói quen kiểm tra sức khỏe gan định kỳ và chỉ đi khám khi đã xuất hiện các triệu chứng nghiêm trọng.
🔎 Quy trình chẩn đoán chuyên nghiệp: Làm thế nào các bác sĩ chuyên khoa gan mật đánh giá sức khỏe lá gan của bạn? Hãy cùng tìm hiểu quy trình 4 bước chuẩn quốc tế:
1️⃣ KHO BÁU TỪ TIỀN SỬ & KHÁM LÂM SÀNG
Trước khi tiến hành bất kỳ xét nghiệm hay thủ thuật nào, các bác sĩ giỏi luôn bắt đầu bằng việc khai thác kỹ lưỡng tiền sử và khám lâm sàng chi tiết. Đây là "chìa khóa vàng" giúp định hướng chẩn đoán chính xác!
Khai thác tiền sử:
• Thói quen sinh hoạt: Mức độ sử dụng rượu bia, thuốc lá, thói quen ăn uống, vận động
• Tiền sử dùng thuốc: Đặc biệt các loại thuốc có khả năng gây độc cho gan như paracetamol liều cao, một số kháng sinh, thuốc điều trị lao, thuốc điều trị ung thư...
• Tiếp xúc độc chất: Hóa chất công nghiệp, thuốc trừ sâu, nấm độc
• Tiền sử gia đình: Bệnh gan di truyền, ung thư gan, bệnh chuyển hóa
• Tiền sử cá nhân: Viêm gan virus, béo phì, đái tháo đường, rối loạn lipid máu
Khám lâm sàng - những dấu hiệu "tố cáo" bệnh gan:
• Quan sát tổng quát: Vàng da, vàng mắt, sao mạch, bàn tay son
• Khám bụng: Gan to, lách to, cổ trướng (bụng có dịch)
• Dấu hiệu khác: Phù chân, xuất huyết dưới da, rối loạn tâm thần kinh do gan
2️⃣ XÉT NGHIỆM MÁU - "MẬT KHẨU" GIẢI MÃ SỨC KHỎE GAN
Xét nghiệm máu là công cụ vô giá giúp đánh giá chức năng gan và mức độ tổn thương. Theo các chuyên gia hàng đầu, có 5 nhóm xét nghiệm quan trọng cần lưu ý:
1. Enzyme gan - "báo động sớm" tổn thương tế bào gan:
• ALT (SGPT): Chủ yếu có trong tế bào gan, tăng cao khi tế bào gan bị tổn thương
• AST (SGOT): Có trong gan, tim, cơ, thận... Tỷ lệ AST/ALT > 2 gợi ý tổn thương gan do rượu
• GGT: Tăng trong bệnh đường mật, sử dụng rượu, dùng thuốc kéo dài
• ALP: Tăng trong bệnh tắc mật, một số bệnh xương
2. Bilirubin - chỉ điểm vàng da:
• Bilirubin toàn phần: Tăng trong nhiều bệnh gan mật
• Bilirubin trực tiếp & gián tiếp: Tỷ lệ giữa hai loại này giúp phân biệt nguyên nhân vàng da do gan hay do tan máu
3. Protein máu - đánh giá khả năng tổng hợp của gan:
• Albumin: Giảm trong bệnh gan mạn tính, đặc biệt xơ gan
• Globulin: Tăng trong viêm gan mạn tính, xơ gan
• Tỷ lệ A/G: Đảo ngược trong bệnh gan mạn
4. Đông máu - thước đo chức năng gan:
• PT (Prothrombin Time): Kéo dài trong suy gan, thiếu vitamin K
• INR: Tăng trong bệnh gan nặng, là một trong những yếu tố tiên lượng quan trọng
5. Marker huyết thanh - phát hiện nguyên nhân:
• HBsAg, Anti-HCV: Phát hiện viêm gan virus B, C
• Ferritin, Transferrin: Đánh giá tình trạng sắt trong cơ thể
• ANA, AMA, ASMA: Phát hiện bệnh gan tự miễn
• AFP (Alpha-fetoprotein): Tăng trong ung thư tế bào gan
• Ceruloplasmin: Giảm trong bệnh Wilson
3️⃣ CHẨN ĐOÁN HÌNH ẢNH - "MẮT THẦN" NHÌN XEM GAN
Các kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh giúp bác sĩ "nhìn thấy" gan mà không cần phẫu thuật, đánh giá cấu trúc, kích thước, và phát hiện tổn thương:
1. Siêu âm gan - "vũ khí" tầm soát cơ bản:
• Phương pháp đơn giản, không xâm lấn, chi phí thấp
• Phát hiện gan to, gan nhỏ, nốt trong gan, sỏi mật, cổ trướng
• Hạn chế: khó đánh giá chi tiết tổn thương nhỏ, phụ thuộc kỹ thuật viên
2. Siêu âm Doppler màu:
• Đánh giá tuần hoàn cửa, tĩnh mạch gan, động mạch gan
• Phát hiện huyết khối tĩnh mạch cửa, tăng áp tĩnh mạch cửa
3. Siêu âm đàn hồi (Fibroscan):
• Đánh giá độ đàn hồi của gan - phản ánh mức độ xơ hóa
• Không xâm lấn, nhanh chóng, kết quả tức thì
• Ứng dụng: theo dõi tiến triển xơ gan, đáp ứng điều trị
4. CT scan (Chụp cắt lớp vi tính):
• Chi tiết hơn siêu âm, phát hiện tổn thương nhỏ hơn
• Đánh giá 3 pha gan giúp phân biệt các loại khối u
• Hạn chế: nhiễm xạ, chi phí cao hơn siêu âm
5. MRI gan:
• Độ phân giải mô mềm tốt nhất, không nhiễm xạ
• MRI đặc biệt (EOB-MRI) giúp phát hiện tổn thương nhỏ 2 đơn vị/ngày với nữ, >3 đơn vị/ngày với nam)
• Người béo phì, đái tháo đường type 2, rối loạn lipid máu
• Tiền sử gia đình có người mắc bệnh gan di truyền, ung thư gan
• Người đang dùng thuốc có khả năng gây độc cho gan
2. Lịch kiểm tra theo độ tuổi và yếu tố nguy cơ:
• Người không có yếu tố nguy cơ: Xét nghiệm chức năng gan mỗi 2-3 năm sau tuổi 40
• Người có 1-2 yếu tố nguy cơ: Xét nghiệm hàng năm + siêu âm gan mỗi 1-2 năm
• Người có >2 yếu tố nguy cơ: Xét nghiệm mỗi 6 tháng + siêu âm gan hàng năm + Fibroscan (nếu có điều kiện)
• Xơ gan đã chẩn đoán: Siêu âm + AFP mỗi 6 tháng để tầm soát ung thư gan
3. Chủ động tham vấn chuyên gia khi:
• Men gan tăng >2 lần giới hạn bình thường
• Có bất kỳ dấu hiệu vàng da, ngứa dai dẳng, mệt mỏi kéo dài không rõ nguyên nhân
• Bụng to dần, chân phù, dễ bầm tím
• Siêu âm phát hiện bất thường về kích thước, cấu trúc gan
4. Chế độ sống lành mạnh cho gan:
• Hạn chế tối đa rượu bia, thuốc lá
• Chế độ ăn giàu rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt
• Tập thể dục đều đặn 150 phút/tuần
• Duy trì cân nặng hợp lý
• Tiêm phòng viêm gan A, B
5. Hỗ trợ gan mỗi ngày:
Ngoài chế độ sống lành mạnh, bạn có thể hỗ trợ thêm cho lá gan bằng các sản phẩm chiết xuất từ thảo dược như HETIK. Với thành phần chính là silymarin từ cây kế sữa (milk thistle) kết hợp cùng các dược liệu quý như bồ công anh, atiso..., HETIK giúp:
• Bảo vệ tế bào gan khỏi tổn thương oxy hóa
• Hỗ trợ tái tạo tế bào gan mới
• Tăng cường chức năng giải độc
• Cải thiện quá trình chuyển hóa chất béo, giảm mỡ gan
🤔 Bạn đã bao lâu rồi chưa kiểm tra sức khỏe lá gan của mình? Hãy chia sẻ trong phần bình luận để nhắc nhở cộng đồng cùng quan tâm đến "nhà máy giải độc" quan trọng nhất cơ thể! Đồng thời, đừng quên tag những người thân yêu của bạn để họ cũng chủ động bảo vệ sức khỏe gan nhé!
-online