02/12/2025
Tê bì chân tay – không đau mà vẫn khó chịu, không liệt mà lại thấy như tay chân không thuộc về mình. Cứ âm ỉ tê râm ran, châm chích, lạnh buốt hoặc nặng như đeo đá. Mà tê bì chân tay mỗi kiểu lại do một nguyên nhân khác nhau.
Trong Đông y, tay chân là “ngọn ngành” – còn khí huyết từ tạng phủ là “nguồn gốc”. Khi khí huyết thông suốt thì dù ngồi lâu hay ngủ lệch, chân tay cũng phục hồi nhanh. Nhưng khi tạng phủ suy – kinh mạch tắc – khí huyết hư, thì ngọn ngành kia sẽ lâm vào trạng thái “mất kết nối” – từ đó sinh ra tê bì, đau nhức, nặng trĩu.
Đây là 3 nguyên nhân bs Long thường gặp:
1. Tê bì do phong hàn
Trong Đông y nói: Phong – Hàn là hai tà khí dễ xâm nhập nhất.
Chúng đi theo da – lông mà vào, làm cho kinh lạc co lại, khí huyết không lưu thông, nên sinh tê buốt.
Biểu hiện thường gặp:
- Tê tay chân khi trời lạnh hoặc buổi sáng sớm
- Cảm giác buốt, châm chích như kiến bò
- Phải xoa nóng mới dễ chịu
- Người hay sợ lạnh, vai gáy cứng
2. Tê bì do huyết ứ
Huyết ứ nghĩa là máu không lưu thông trơn tru, bị tắc hoặc chậm. Dòng m.á.u đã không thông thì gân cơ thiếu nuôi dưỡng → tê nặng, tê sâu.
Biểu hiện:
- Tê kèm đau nhức
- Chỗ tê thường cố định một điểm, không lan rộng
- Có vết bầm tím lâu tan
- Đau tăng về đêm
3. Tê bì do tỳ hư
Tỳ chủ vận hóa – tức là chuyển tinh chất của thức ăn thành khí huyết. Tỳ hư → khí huyết sinh ra ít → tay chân thiếu nuôi dưỡng → dễ tê lạnh, mệt mỏi.
Biểu hiện:
- Tê kèm mỏi và nặng chân
- Đầy bụng, ăn kém, người hay suy
- Sáng dậy uể oải, chân tay “nhão”
Tê bì tay chân muốn giảm bền vững thì phải bắt đầu từ những thói quen rất nhỏ mỗi ngày – nuôi khí, ấm huyết, thông kinh lạc.
Bác sĩ Long xin nhắc cô chú anh chị 4 điều dưỡng sinh quan trọng nhất:
1. Giữ ấm – nhất là từ thắt lưng trở xuống
Chân lạnh thì khí huyết bị “co cửa”, tê bì khó tránh.
Tối nào cũng nên ngâm chân nước ấm 15–20 phút, cho thêm ít gừng hoặc muối – vừa ấm thận, vừa thông kinh.
2. Vận động nhẹ – đều – đúng chỗ
Không cần tập nặng.
Chỉ cần xoay cổ tay, cổ chân, co duỗi đầu gối, bóp nhẹ các đầu ngón… vài phút là khí huyết đã lưu thông.
Cơ thể giống cánh cửa – lâu không mở sẽ kẹt bản lề.
3. Hít thở sâu – làm ấm “đường khí” bên trong
Hơi thở Hoàng Đế hoặc thở bụng 5–7 phút trước khi ngủ giúp khí đi xuống, làm mềm thần kinh – tay chân đỡ tê khi nằm.
4. Ăn ấm – uống ấm – hạn chế đồ lạnh
Thực phẩm lạnh làm tỳ vị co lại, khí huyết khó sinh đủ → dễ tê mỏi.
Cô chú anh chị nên ưu tiên cháo nóng, canh ấm, gừng – nghệ – ý dĩ – hạt sen, vừa dễ tiêu vừa mạnh khí huyết.
Bs Long chỉ muốn cô chú anh chị hiểu rằng:
Cơ thể mình vốn rất thông minh. Nó tê – nó buốt – nó nhói… là để nhắc mình rằng bên trong đang lệch nhịp. Đông y chữa bệnh không phải chỉ để hết triệu chứng, mà là đưa cơ thể về đúng trật tự âm dương vốn có.
