27/10/2025
Những vị thuốc nên dùng vào mùa thu giúp bảo vệ phổi
* Mùa thu với tiết trời hanh khô, se lạnh và khí hậu thay đổi thất thường dễ gây tổn thương phổi, dẫn đến các triệu chứng như ho, khàn tiếng, khô họng, cảm mạo.
* Theo y học cổ truyền, phổi (phế) có vai trò chủ khí, quản lý da lông, khai khiếu ra mũi. Khi phổi suy yếu, cơ thể dễ xuất hiện các chứng ho, hen, mũi khô, khàn tiếng và dễ bùng phát bệnh mạn tính như viêm phế quản hay bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD).
* Để bảo vệ phổi, cần chú ý giữ ấm cơ thể, điều chỉnh chế độ dinh dưỡng hợp lý và duy trì lối sống lành mạnh nhằm tăng cường sức đề kháng, phòng ngừa bệnh hô hấp trong mùa thu. Dưới đây là một số vị thuốc tiêu biểu giúp bổ phổi nên dùng vào mùa thu:
1. Tang bạch bì – Vị thuốc giúp thanh phế, giảm ho, lợi niệu
- Tang bạch bì là vỏ rễ cây dâu tằm, có vị ngọt, tính hàn; quy vào kinh Phế. Vị thuốc này có tác dụng tả nhiệt ở phổi, giảm ho, giảm khó thở và lợi tiểu tiện. Mùa thu, khí táo dễ gây ho, khó thở, hen suyễn. Tang bạch bì giúp thanh tả phế nhiệt, giảm ho khan, đặc biệt hiệu quả với đờm vàng đặc.
- Nghiên cứu hiện đại cho thấy tang bạch bì chứa flavonoid, stilbene có tác dụng chống viêm đường hô hấp, lợi tiểu và hạ huyết áp. Liều dùng: 6 – 12g khô/ngày.
- Cách dùng: Thường sắc phối hợp với hạnh nhân 8g, tiền hồ 12g để trị ho do phế nhiệt; cũng có thể phơi khô, tán bột, uống với nước ấm.
2. Ngọc trúc – Bổ âm, dưỡng phế, chống khô táo
- Ngọc trúc vị ngọt, tính bình; quy vào kinh Phế và Vị; công năng chính là dưỡng âm, sinh tân dịch và nhuận táo. Ngọc trúc thích hợp cho những người thường khô môi, miệng khát, họng khô rát, ho khan trong mùa thu.
- Ngọc trúc chứa polysaccharide cùng với các hợp chất steroid có tác dụng chống mệt mỏi, điều hòa miễn dịch và bảo vệ đường hô hấp. Vị thuốc này dưỡng phế nhưng không gây nặng bụng, nên có thể dùng lâu dài. Liều dùng: 10 – 15g/ngày.
- Cách dùng: Sắc nước uống hoặc hãm trà; có thể nấu cháo ngọc trúc (gạo tẻ 50g, ngọc trúc 12g, nấu nhừ) dùng buổi sáng hoặc tối.
3. Bách hợp – An thần, dưỡng phế, giảm ho
- Bách hợp có vị ngọt, hơi đắng, tính mát; quy vào kinh Tâm, Phế. Đông y ghi nhận công năng dưỡng âm, nhuận phế, thanh tâm, an thần của bách hợp. Đặc biệt vị thuốc này thích hợp cho người ho lâu ngày, ho khan ít đờm, khô miệng họng, kèm hồi hộp, mất ngủ.
- Nghiên cứu hiện đại cho thấy bách hợp giàu saponin và các chất nhầy, có tác dụng chống viêm, an thần, bảo vệ niêm mạc hô hấp và giảm ho. Liều dùng: 15 – 30g khô/ngày.
- Cách dùng: Chế biến thành món ăn như cháo bách hợp hạt sen, canh bách hợp ý dĩ vừa bồi bổ cơ thể vừa có tác dụng nhuận phế, giảm ho.