![[Điểm báo] ĐƠN GIẢN HÓA GHI HÌNH HỆ TĨNH MẠCH BỤNG TRƯỚC TIM THAITác giả: S. Yagel, S. M. Cohen, D. V. ValskyTóm tắt:🍀 ...](https://img3.findhealthclinics.com/481/974/122115120614819745.jpg)
08/04/2025
[Điểm báo]
ĐƠN GIẢN HÓA GHI HÌNH HỆ TĨNH MẠCH BỤNG TRƯỚC TIM THAI
Tác giả: S. Yagel, S. M. Cohen, D. V. Valsky
Tóm tắt:
🍀 Các tĩnh mạch (TM) trước tim thai gồm một hệ thống các mạch máu phức tạp vận chuyển máu giàu oxy từ bánh nhau qua TM rốn tới thai đang phát triển. Hiểu các đặc điểm độc nhất của tuần hoàn thai và những khác biệt của nó với hệ thống sau sinh có thể giúp nhà siêu âm xác định giải phẫu cả bình thường và bất thường (hình 1). Hệ TM trước tim có thể là thách thức trong ghi hình, một phần vì những khác biệt này và một phần vì các biến thể giải phẫu ở từng người. Mục đích của bài viết này là trình bày tiếp cận của chúng tôi để ghi hình hệ TM trước sinh thai dựa trên 3 mặt phẳng ghi hình liên tiếp
🍀 Ở thai, TM rốn vận chuyển máu giàu oxy và dinh dưỡng từ bánh nhau tới TM cửa trái, ống tĩnh mạch (DV) chuyển hướng máu này khỏi hệ cửa đến TM chủ dưới (IVC) và hướng về tim phải. TM cửa phải nhận dòng máu từ 2 mạch máu: chủ yếu từ TM cửa trái và cũng như từ TM cửa chính (hình 1a). Hướng của dòng máu trong TM cửa trái thai ngược với ở người trưởng thành (hình 1b). Hệ thống thông nối liên quan TM cửa trái nằm giữa DV và chỗ nối TM cửa chính với TM cửa phải, được biết đến như vùng giáp ranh của tuần hoàn thai. Vùng giáp ranh này đã cho thấy là 1 cổng đo nhạy với các thay đổi huyết động ở thai. Thể tích lớn hơn và thành phần oxy cao hơn của dòng máu qua thùy trái gan so với thùy phải có thể góp phần vào kích thước tương đối lớn của thùy trái so với thùy phải trong giai đoạn thai. Không lâu sau sinh, TM rốn và DV teo đi, theo thứ tự tạo thành dây chằng tròn và dây chằng tĩnh mạch và tương quan kích thước của các thùy gan bị đảo ngược.
🍀 Dù hầu hết các bất thường của hệ tĩnh mạch thai là hiếm gặp, và một số bất thường đơn độc, như tồn tại TM rốn phải, có thể là vô hại, số khác có thể có các biến chứng nghiêm trọng. Ví dụ: bất sản DV hoặc bất thường phát triển hệ cửa có thể có tiên lượng tử vong. Thực tế, dường như một số dị dạng hệ tĩnh mạch không hiếm gặp như suy nghĩ trước đây, và sẽ được chẩn đoán trước sinh nhiều hơn nếu người làm hiểu rõ biểu hiện siêu âm (SA) và các bất thường kèm theo của chúng.
🍀 Chẩn đoán các bất thường của các hệ thống TM chính, noãn hoàng hoặc rốn nên đưa đến khảo sát kỹ lưỡng các phần khác của hệ tim mạch. Khi nghi ngờ 1 khiếm khuyết tim, khảo sát hệ tĩnh mạch là thiết yếu để xác định hay loại trừ các tổn thương có thể kèm theo. Khảo sát Doppler xung hệ tĩnh mạch có thể là 1 công cụ nhạy trong quản lý sản khoa của giới hạn tăng trưởng hoặc các suy thai khác, và có thể giúp đo lường tác động của mọi bất thường lên hệ thống
🍀 Khảo sát hệ TM trước tim thai nên bao gồm: đường đi của TM rốn, DV, các TM cửa trái và phải và xoang cửa, TM lách, các TM gan và IVC, để xác nhận giải phẫu bình thường và loại trừ các bất thường
🍀 Gần đây, chúng tôi đã mô tả 1 tiếp cận có hệ thống để khảo sát hệ tĩnh mạch thai, dựa trên ghi hình 2D Doppler màu bụng thai ở 3 mặt phẳng: 2 ngang và 1 dọc (hình 2).
📍 Mặt phẳng đầu tiên, thấp nhất (mặt phẳng A, hình 2a) là mặt phẳng ngang qua bụng thai từ phía mặt bụng hoặc phía bên ở mức xoang cửa. Trên mặt phẳng này thấy TM rốn, TM cửa trái, xoang cửa, TM cửa phải-trước, TM cửa phải-sau, TM cửa chính và TM và ĐM lách (được đề cập ở đây vì luôn thấy được nó dọc theo TM lách). Hình thái của các mạch máu này có thể hơi thay đổi tùy theo từng cá thể; nghiêng đầu dò đôi chút để thu được TM cửa chính có thể giúp định hướng hình ảnh.
📍 Đầu dò sau đó được di chuyển về phía đầu để thu được mặt phẳng ngang từ phía mặt bụng hoặc hơi phía bên (mặt phẳng B, hình 2b) trên đó thấy hình ảnh đinh ba, tức là các TM gan phải, giữa và trái, nơi chúng dẫn lưu về IVC, cũng như chính IVC.
📍 Mặt phẳng thứ 3 (mặt phẳng C, hình 2c) thu được bằng cách xoay đầu dò hướng về (nhưng không cần đạt đến) mặt phẳng dọc trước-sau, để ghi hình TM rốn, TM cửa trái, DV, IVC và TM gan trái, nơi chúng thấy được cùng nhau gần với nhĩ phải; người làm có thể cần điều chỉnh xoay và nghiêng đầu dò một vài độ để thấy được tất cả các mạch máu quan tâm. Mặt phẳng này tương ứng với mặt phẳng đứng dọc DV kinh điển được đề xuất bởi Kiserud và cộng sự.
🍀 Có thể gặp các bất thường ở bất kỳ tĩnh mạch nào của hệ TM trước tim. Chúng tôi trình bày 6 trường hợp (hình 3) cho thấy từng biểu hiện bất thường của mặt phẳng cụ thể đưa đến chẩn đoán
📍 Hình 3a và 3b cho thấy 2 bất thường được chẩn đoán trên mặt phẳng A: 1 trường hợp bất sản hoàn toàn hệ TM cửa, thấy vắng mặt tập hợp các mạch máu thường gặp, ngoại trừ di tích của hệ (hình 3a, →) và 1 trường hợp dãn xoang cửa (hình 3b); so sánh với mặt cắt bình thường ở hình 2a.
📍 Hình 3c và 3d cho thấy thông nối bất thường từ hệ cửa tới các TM gan, được chẩn đoán trên mặt phẳng B: 1 trường hợp với 2 thông nối tới các TM gan trái và giữa (hình 3c) và 1 trường hợp thông nối cửa-gan trái, với TM cửa trái chảy vào TM gan trái chạy vào TM gan trái (hình 3d); so sánh với hình đinh ba bình thường của các TM gan ở hình 2b.
📍 Hình 3e và 3f cho thấy các trường hợp bất sản DV, được chẩn đoán trên mặt phẳng C: 1 với thông nối cửa-gan phải, với máu được thông nối trực tiếp từ TM cửa trái tới TM gan phải (hình 3f); so sánh với mặt cắt bình thường ở hình 2c.
📍 Kiểu sóng Doppler xung của các TM trước tim thai phản ánh chu chuyển tim. Dạng 3 đỉnh điển hình của chúng phản ánh pha tâm thu thất (s), pha tâm trương thụ động (d) và pha tâm trương chủ động (a). Máu DV chảy về suốt chu chuyển tim, khác với dòng chảy trong IVC và các TM gan, và nhờ đó đảm bảo cung cấp máu chất lượng cao, hằng định tới tim. Vị trí lấy mẫu Doppler được trình bày ở hình 2c và các kiểu sóng bình thường của các mạch máu thường được khảo sát nhất được trình bày ở hình 4
👉 Tóm lại, chúng tôi cung cấp ở đây 1 tiếp cận đơn giản để đánh giá hệ tĩnh mạch trước tim thai. Quan sát các mặt phẳng này có thể cần đôi chút sự khéo léo của người làm, nhưng việc ghi hình các mặt phẳng này dễ dàng trở nên quen thuộc. Ngoài ra, khảo sát Doppler các tĩnh mạch thành phần cung cấp thông tin quan trọng về sức khỏe của thai bị giới hạn tăng trưởng hoặc các tổn thương tim khác
Nguồn: https://doi.org/10.1002/uog.19053
Lược dịch: BS. Hà Duy Bình
Hiệu đính: BS. Hà Tố Nguyên
Nguồn: Chi Hội Siêu Âm Việt Nam
