01/11/2025
TUYẾN GIÁP - NHẤT ĐỊNH ĐỌC BÀI NÀY, ĐỂ HIỂU, ĐỂ CHĂM SÓC TỐT HƠN
TUYẾN GIÁP - NHẤT ĐỊNH ĐỌC BÀI NÀY, ĐỂ HIỂU, ĐỂ CHĂM SÓC TỐT HƠN
Tuyến giáp nằm ngay trước cổ, nhỏ bé như cánh bướm, nhưng lại gánh trên vai một trách nhiệm nặng nề: điều hòa gần như toàn bộ quá trình chuyển hóa, năng lượng, sự sống trong cơ thể. Người xưa dạy: “Thượng quản thần minh, trung quản khí huyết, hạ quản âm dương”. Tuyến giáp chính là trung tâm – cái “ngã ba nội tiết” nơi giao thoa giữa não, tim phổi, thận, buồng trứng. Nó nhỏ vậy thôi nhưng chính là cánh cửa của sinh lực.
Vậy mà, hiện nay bệnh lý tuyến giáp ngày càng nhiều, đặc biệt ở phụ nữ. Vì sao?
Bởi chị em mình, ngoài thiên chức gia đình, còn gánh trách nhiệm xã hội, áp lực kinh tế, áp lực tinh thần. Trong y học cổ truyền, đó là khi tâm can lao lực, tỳ thận tổn hao, thì “chính khí hư, tà khí thừa cơ nhập”. Còn trong y học hiện đại, đó là khi hệ nội tiết buộc phải ưu tiên sản xuất estrogen để điều hòa nguyệt san, khiến tuyến giáp phải gánh thêm phần việc điều tiết chuyển hóa. Thế nên phụ nữ mắc bệnh tuyến giáp nhiều gấp 4 lần nam giới, không phải ngẫu nhiên.
Vì sao tuyến giáp dễ tổn thương?
- Vì nó nằm ở vị trí “cửa ngõ”, dễ chịu tác động từ môi trường (khí độc, thức ăn, nước uống).
- Vì nó nằm ngay trung tâm của trục nội tiết, vừa phải “lắng nghe” não bộ, vừa phải “điều hòa” buồng trứng, thận, tử cung.
- Và vì nó chính là nơi phản chiếu của thân – tâm. Khi tinh thần căng thẳng, khí uất, can hỏa bốc lên, tỳ thận suy, thì giáp không thể yên.
Vậy, dưỡng tuyến giáp thế nào?
1. Khơi thông con đường nội tiết
Trong dưỡng sinh có câu: “Thông bất thống, thống bất thông”. Nghĩa là khi dòng chảy khí huyết thông, bệnh tự tan. Đừng để tuyến giáp gánh hết. Hãy dưỡng từng trung khu nội tiết:
- Ngủ sâu, ít căng thẳng → não được nuôi.
- Xoa bóp ngực, thở sâu → khí phế thông.
- Uống đủ nước, giữ gan mật sạch → lọc độc.
- Giữ ấm thận, tránh lao lực → gốc rễ vững vàng.
- Dưỡng tử cung, ngâm mông → điều hòa huyết hải.
2. Đào thải độc tố
Trong Đông y, các u, nang, xơ chính là “đàm ứ” tích tụ, độc chưa thoát. Hãy dùng thảo dược giúp tiêu viêm, hành ứ, giải độc – như hoa đu đủ đực, trinh nữ hoàng cung. Có người khi mới dùng trà, phân có mùi nặng, hơi lỏng – đó chính là cơ thể đang gột rửa rác rưởi ra ngoài.
3. Dinh dưỡng thuận tự nhiên
- I-ốt từ rong, tảo biển quê mình – rong nho Ninh Thuận, rong xà lách Lý Sơn – quý không kém gì hàng ngoại.
- Canxi không chỉ dành cho xương, mà còn là “chìa khóa” giúp tuyến giáp điều hòa chuyển hóa.
- Ăn thanh đạm, ít dầu mỡ, cay nóng – để tỳ vị nhẹ nhàng.
4. Tinh thần là gốc rễ
Người nhiều lo âu, uất hận thì giáp càng yếu. Người giữ tâm bình lặng, thuận tự nhiên, thì giáp được “nghỉ ngơi”. Cô bác anh chị thấy đó, chỉ cần buông bớt nóng giận, học cách thở sâu, ngủ sớm – đã là một bài thuốc vô giá cho tuyến giáp rồi.
Bốn trụ dưỡng sinh cho tuyến giáp: Thông – Thanh – Tẩm – Tĩnh
(1) Thông: khơi thông “ngã ba nội tiết”
- Thở 4–6: hít 4 nhịp – thở 6 nhịp, 5 phút sáng/chiều, thả lỏng vùng cổ – gáy → giảm giao cảm, dịu tim, dịu giáp.
- Xoa – day nhẹ vùng cổ: từ xương ức lên cằm, 30–50 lần, lực rất nhẹ; thêm Phong trì (GB20), Đại chùy (DU14) để giải căng gáy.
- Tư thế: tránh “cúi màn hình” lâu; mỗi 40–50 phút, đứng dậy mở ngực, kéo dài cổ 10–15 giây.
(2) Thanh: giảm ẩm – độc – uất
- Nước ấm đủ (30–40 ml/kg/ngày), thêm trà thanh can thận nhẹ nhàng (actiso/diệp hạ châu/hoa cúc… tuỳ tạng, dùng chừng mực).
- Ăn chín, ấm, sạch: bớt đường tinh luyện, dầu chiên, chất bảo quản; hạn chế rượu bia – đặc biệt bia lạnh.
- Mồ hôi lành: đi bộ/nắng sớm 15–20 phút; đổ mồ hôi nhẹ giúp thải ẩm độc.
(3) Tẩm: nuôi tạng – dưỡng chất
- Tỳ – Vị: cơm gạo lứt mềm, ngũ cốc ấm (kê, hạt sen), nhai kỹ → khí hoá tốt.
- Thận – Can: mè đen, đậu đen, cá biển vừa phải; vi lượng: selen (mè, hạt bí, cá), kẽm (đậu, hạt), iod (muối iod, rong biển vừa đủ).
Lưu ý: Người cường giáp/autoimmune cần thận trọng iod (rong biển), nên hỏi bác sĩ trước khi dùng thường xuyên.
Xương – chuyển hoá: canxi hữu cơ từ thực phẩm (vừng, cá nhỏ ăn xương, rau lá xanh); vitamin D qua nắng sớm.
(4) Tĩnh: điều tâm – dưỡng thần
- Ngủ: trước 22:30; giấc sâu là “nhà máy” sửa chữa nội tiết.
- Cảm xúc: viết nhật ký 3 điều biết ơn mỗi tối; khi Can uất, ngực nặng – thở dài có ý thức là một thang thuốc.
- Giới hạn kích thích: cà phê/điện thoại khuya; lời nói “cố quá” của nghề (cô giáo, MC…) – xen kẽ im lặng phục hồi giọng.
Em chỉ mong cô bác hiểu rằng: tuyến giáp không phải là nơi đáng sợ, mà là nơi cần được chăm chút bằng sự lắng nghe. Khi ta nuôi dưỡng thân thể đúng cách, giữ tâm an định, thì tuyến giáp – và cả hệ nội tiết – sẽ như một khu vườn nở hoa, không lo bệnh tật.
Nếu thấy bài viết này có ích, mong cô bác anh chị để lại 1 lời bình luận, 1 lượt chia sẻ, để thông điệp này lan tỏa đến nhiều người hơn. Gặp được nhau nơi đây là hữu duyên – lan tỏa sự hữu ích này cũng là gieo thêm một hạt duyên lành cho đời .
Bác sĩ Thu Phong
Y học cổ truyền – Dưỡng sinh – Dinh dưỡng lâm sàng