04/09/2025
SUY NGHĨ KHÔNG GIỐNG NHAU THÌ KHÔNG CẦN PHẢI KHUYÊN NHAU
Chuột chẳng bao giờ thấy mình hèn hạ vì đi ăn trộm. Ruồi cũng không tự ý thức rằng nó bẩn thỉu. Bởi với chúng, đó là lẽ sống, là bản năng. Cũng như con người, ai cũng sống trong chiếc “khuôn” của nhận thức và trải nghiệm riêng. Người ở tầng thấp sẽ cho rằng đó là chân lý duy nhất. Người ở tầng cao hơn lại thấy mọi điều kia là ngây ngô, vụng dại. Và cứ thế, thế giới tồn tại bằng vô số nhãn quan không bao giờ trùng khít.
Vì vậy, khuyên nhủ nhiều khi trở thành vô ích. Bởi khi một tâm trí chưa đủ mở, thì lời khuyên dù chân thành, dù sáng suốt cũng chỉ như hạt giống gieo trên đá. Bạn có thể dùng lý lẽ để lay chuyển, nhưng không thể ép một hạt mầm nảy chồi khi mảnh đất chưa sẵn sàng.
Chúng ta thường áp tiêu chuẩn của mình để phán xét người khác. Rồi khi họ không thay đổi theo mong đợi của ta, ta sinh bực dọc, oán trách, thậm chí tranh cãi đến cùng. Nhưng có bao giờ bạn tự hỏi: tại sao một con ruồi phải thấy mình bẩn chỉ vì bạn thấy thế?
Mỗi người ở một tầng nhận thức, một trải nghiệm khác nhau. Có những điều bạn thấy hiển nhiên, nhưng với người khác lại mù mờ. Cố gắng “khuyên” trong tình thế ấy chẳng khác nào cố chấp gõ cửa một căn phòng không có ai bên trong.
Người quân tử không phung phí tâm lực vào việc cải hóa kẻ không muốn đổi thay. Bởi họ hiểu rằng, sự khác biệt trong nhận thức vốn là trật tự tự nhiên của đời sống. Nước chảy xuôi, gió thổi ngang, ai mang tạng gì thì tự sống theo tạng ấy.
Thay vì loay hoay dạy ruồi về sự sạch sẽ, ta chỉ cần giữ không gian của mình tinh tươm. Thay vì bận lòng khuyên chuột về cái gọi là lương thiện, ta chỉ cần giữ tâm mình trong sạch.
Thế là đủ.
-ST
