25/08/2024
So sánh [học thuyết] Prakṛt Pariṇāmavāda, Sāṁkhya:
*Prakṛt Pariṇāmavāda là học thuyết về sự biến đổi của Prakṛti, là nền tảng cho trường phái Sāṁkhya để giải thích về thế giới hiện tượng và con đường giải thoát.
1. Căn nguyên vũ trụ:
Trường phái Sāṁkhya theo thuyết nhị nguyên, cho rằng có hai nguyên lý tồn tại song song và độc lập là Puruṣa (linh hồn, ý thức) và Prakṛti (vật chất nguyên thủy).
Vũ trụ được hình thành do sự biến đổi của Prakṛti, còn Puruṣa thì đứng ngoài quá trình này.
2. Quá trình tiến hóa:
Prakṛti là căn bản của vạn hữu, vô thức và không được sinh ra từ bất cứ điều gì khác.
Puruṣa là nguyên lý tinh thần tối cao, không tham gia vào quá trình hình thành vũ trụ.
Khi Puruṣa tiến gần Prakṛti, sự cân bằng vốn có trong Prakṛti (giữa ba yếu tố Sattva, Rajas và Tamas) bị phá vỡ, dẫn đến sự biến đổi của Prakṛti và bắt đầu quá trình tiến hóa.
Quá trình tiến hóa của Prakṛti được miêu tả qua 25 đế, bắt đầu từ Mahat/Buddhi (lý trí vũ trụ), rồi đến Ahamkara (cái tôi), ngũ duy, ngũ căn, ngũ đại và ý.
3. Mục đích của sự sáng tạo:
Theo Kàrikà 57, Prakṛti vốn vô tri, mọi hoạt động biến đổi của nó đều nhằm mục đích giải thoát cho Puruṣa.
4. Brahman/Atman:
Trường phái Sāṁkhya không đề cập đến Brahman.
Ātman (linh hồn cá nhân) được đồng nhất với Puruṣa, đóng vai trò như một khán giả chứng kiến sự biến đổi của Prakṛti mà không can dự vào.
5. Giải thoát:
Con đường giải thoát trong Sāṁkhya là đi ngược lại quá trình tiến hóa, trở về trạng thái nguyên thủy của Puruṣa và Prakṛti.
Để đạt được giải thoát, con người cần phải có trí tuệ để phân biệt 25 đế, từ đó tách rời sự liên kết giữa Puruṣa và Prakṛti.
Brahman Pariṇāmavāda, Rāmānuja Visistādvaita Vedānta Darśana.
*Brahman Pariṇāmavāda là Học thuyết về sự năng biến của Brahman theo trường phái nhất nguyên hữu biệt. Thế giới là sự biến đổi của Brahman (CÁI tuyệt đối).
1. Căn nguyên vũ trụ:
Triết học Visistādvaita Vedānta là một trường phái nhất nguyên hữu biệt, thừa nhận Brahman là nguồn gốc duy nhất của vũ trụ.
Brahman vừa vô hình (nirguṇa) vừa hữu hình (saguṇa), là nguyên lý sáng tạo, duy trì và hủy diệt vũ trụ. Thế giới, bao gồm cả Prakṛti, là biểu hiện và phụ thuộc vào Brahman.
2. Quá trình tiến hóa:
Brahman là căn nguyên sáng tạo ra vũ trụ.
Maya (hay Prakṛti) là năng lực của Brahman, là chất liệu để Brahman tạo nên vạn vật.
Maya (Prakṛti) vô tri, vĩnh cửu và được hợp bởi ba trạng thái: Sattva, Rajas và Tamas.
Khi ý muốn của Brahman xuất hiện, sự cân bằng giữa ba trạng thái này bị phá vỡ, khởi sinh ra Sattva và bắt đầu quá trình tiến hóa.
Quá trình tiến hóa bắt đầu từ Mahat (Đại), sau đó là Ahamkara (cái tôi vũ trụ). Từ Ahamkara, sự tiến hóa chia thành hai nhánh: nội tâm và ngoại vật, từ đó sinh ra Manas (ý), ngũ giác tri thức, ngũ giác, ngũ đại...
3. Ý nghĩa của sáng tạo:
Vũ trụ và các Jiva (linh hồn cá thể) là thể xác của Brahman, được tạo ra bởi sự chơi giỡn (līlā) và là vinh quang của Brahman.
4. Brahman/Atman:
Brahman là nguyên lý tối cao, vừa nirguṇa vừa saguṇa, không bị giới hạn bởi không gian và thời gian. Brahman là nguồn gốc của mọi biến đổi trong vũ trụ, bao gồm cả Jiva.
Jiva là một phần nhỏ bé của Brahman, bị che phủ bởi ảo ảnh (Maya) và nghiệp lực.
5. Giải thoát:
Mục tiêu cuối cùng của con người là đạt được tri thức đúng về bản chất của Brahman.
Thông qua sự sùng kính (Bhakti) và ân sủng của Brahman, linh hồn sẽ được giải thoát và đạt được sự viên mãn trong Brahman.
(From Buddha Vietnam University teaching)
![So sánh [học thuyết] Prakṛt Pariṇāmavāda, Sāṁkhya:*Prakṛt Pariṇāmavāda là học thuyết về sự biến đổi của Prakṛti, là nền ...](https://img3.findhealthclinics.com/675/048/854452666750485.jpg)
