17/10/2025
Mưu tài hay sinh tài?
Trên đời này, có hai con đường để TIỀN bước vào đời người. Con đường thứ nhất là “mưu tài”: tiền được tạo ra từ dối trá và thao túng, từ lời đường mật che giấu lòng tham, từ những mưu kế gài bẫy sự cả tin. Loại tiền này như lửa rơm: bùng rực để rồi tàn rất nhanh, để lại mùi khét trên tay người cầm và tro bụi trong những quan hệ từng gọi là bạn.
Con đường thứ hai là “sinh tài”: của cải đến từ lao động chính đáng, từ chữ tín và lòng thiện. Nó bao giờ cũng đến chậm hơn tiếng vỗ tay, nhưng bền hơn mọi ánh đèn. Tiền của sinh tài giống nước thấm vào ruộng: ngày đầu tưởng như không thay đổi gì, nhưng lâu dần đất nở hoa, cây biết ơn, và mùa gặt bắt đầu.
Người ta thường hỏi vì sao mưu tài lại hay “phất” nhanh. Bởi vì nó cắt gốc, ăn chênh lệch thông tin, đánh cược vào phản xạ tham-lười-sợ của con người. Nhưng chính vì vậy mà nó giòn: chỉ cần một cú rút vốn của niềm tin, cả tòa lâu đài đổ xuống. Sự trừng phạt có thể đến muộn — pháp luật cần bằng chứng, xã hội cần thời gian — nhưng không thể không đến, vì không có điều gì nằm ngoài luật nhân – quả.
Ngược lại, sinh tài không hào nhoáng, nhưng nó xây được nền. Người giữ đạo làm người biết dùng tiền để nuôi thân, dựng cửa nhà, chăm cha mẹ, dưỡng vợ con; phần còn lại gieo vào học tập, dự phòng và sẻ chia. Tiền sạch đi qua cửa sáng, trả thuế như một nghi thức công dân, và trở về đời sống trong dáng vẻ bình thản. Ở nơi ấy, phúc không chỉ là số dư tài khoản; phúc là năng lực ngủ yên và bước vững.
(Cre Dương Anh Vũ)
