09/11/2025
Dây thần kinh tọa là dây thần kinh lớn nhất trong cơ thể con người, bắt nguồn từ phần lưng dưới và chạy xuống lưng mỗi chân đến bàn chân. Nó là một dây thần kinh chính cho chân, chịu trách nhiệm cho cả chức năng vận động (vận động) và chức năng cảm ứng (cảm giác). Đau nhức, tê bì, hay yếu đuối trong con đường này, được gọi là thần kinh tọa, thường là do áp lực lên các rễ thần kinh do thoát vị đĩa đệm hoặc phát triển quá mức xương.
• Nguồn gốc và cấu trúc: Dây thần kinh tọa hình thành từ các rễ thần kinh L4 đến S3 ở vùng cột sống thắt lưng – cùng. Nó chạy qua mông, mặt sau đùi, bắp chân và xuống đến gan bàn chân. Trên đường đi, nó chia thành nhiều nhánh, chi phối cơ và da ở chân.
• Chức năng:
• Vận động: Kiểm soát các cơ gập – duỗi hông, gối, cổ chân và ngón chân. Ví dụ, cơ mông lớn, cơ tứ đầu đùi, cơ bắp chân…
• Cảm giác: Cảm nhận nhiệt độ, áp lực, đau và chạm ở mặt sau chân, cẳng chân và lòng bàn chân.
• Nguyên nhân đau thần kinh tọa:
1. Thoát vị đĩa đệm: Nhân nhầy của đĩa đệm chèn vào rễ thần kinh.
2. Hẹp ống sống: Xương hoặc dây chằng dày lên gây chèn ép.
3. Thoái hóa cột sống: Đĩa đệm mất nước, g*i xương phát triển.
4. Chấn thương hoặc viêm: Chẳng hạn té ngã, viêm khớp, u hoặc áp lực lâu dài do ngồi nhiều.
• Triệu chứng điển hình:
• Đau dọc từ lưng dưới xuống mông, đùi, cẳng chân hoặc bàn chân.
• Tê bì, cảm giác kiến bò, nóng rát.
• Yếu cơ, khó nâng chân hoặc đi lại.
• Ở mức nặng, mất phản xạ gót/chân, khó đi bộ hoặc đứng lâu.
• Điều trị:
• Bảo tồn: Nghỉ ngơi hợp lý, vật lý trị liệu, bấm huyệt, máy SKB tác động sâu vào các điểm đau, thuốc giảm viêm/giảm đau.
• Can thiệp y tế: Tiêm steroid, phẫu thuật nếu chèn ép nghiêm trọng.
• Dự phòng: Giữ tư thế đúng, tập cơ lưng – bụng – hông, tránh ngồi lâu, nâng vật nặng đúng cách.
