06/12/2025
🍭 VÌ SAO NHỮNG NGÀY “KI.NH NGU.YỆT” GHÉ THĂM PHỤ NỮ HAY MỆT MỎI – ĐAU ĐẦU – CHÓNG MẶT – CÁU GẮT?
Sáng nay, trong lúc đang dọn mấy chậu cây ngoài hiên, bỗng có cơn gió thổi qua, mấy chiếc lá vàng xoay một vòng rồi nằm yên dưới chân. Tự nhiên tôi nghĩ: Trong cơ thể người phụ nữ, mỗi kỳ kinh nguyệt cũng giống như một mùa lá rơi vậy. Một mùa rụng lặng lẽ, chẳng ồn ào, chẳng đòi hỏi ai phải hiểu. Nhưng nếu không để tâm, người ngoài sẽ chẳng biết rằng bên trong họ, có cả một khu vườn đang vừa thay lá, vừa chống chọi với cơn gió đổi mùa.
Chúng ta – những người không phải phụ nữ – đôi khi chỉ thấy vẻ ngoài hơi cau mày, hơi khó chịu của chị em rồi thở dài: “Lại đến kỳ rồi!”.
Mà quên rằng, để có được sự sống, để duy trì âm dương trời đất này, người phụ nữ phải trả giá bằng sự hào phóng của chính thân thể mình: cho đi huyết, chịu đau, chịu uể oải, chịu chu kỳ lặp lại suốt mấy chục năm trời.
Các chị em mỗi khi gần đến kỳ kinh, cơ thể tự nhiên như biến thành… phiên bản “nâng cấp cảm xúc”. Đang dịu dàng hóa khó chịu, đang bình thản hóa cáu gắt, đang khoẻ hóa mệt rũ.
Nhưng tôi nói thiệt: không phải do phụ nữ yếu đuối, mà là vì cơ thể đang phải làm quá nhiều việc trong cùng một thời điểm.
Nói đơn giản: Kinh nguyệt là việc lớn – rất lớn. Và “nhà” mình (cơ thể) phải huy động khí – huyết – tạng phủ để chuẩn bị cho kỳ kinh như chuẩn bị… “sự kiện” vậy.
️🏓 Vậy chuyện gì xảy ra bên trong?
📒 1) Mệt mỏi, uể oải – vì khí huyết đang bị “trưng dụng”
Đông y có câu: “Kỳ kinh đến, huyết dồn xuống Xung – Nhâm.”
Nghĩa là trong những ngày này:
• Huyết tập trung xuống vùng hạ tiêu để đào thải niêm mạc tử cung
• Khí phải dẫn huyết đi, điều tiết tử cung co bóp
• Tỳ khí (cái tạng sinh huyết) phải làm việc tăng ca
• Can (tàng huyết) thì phải “nhả” huyết ra nhiều hơn
Kết quả? Phần trên cơ thể hơi thiếu hụt khí huyết → mệt mỏi, uể oải, chân tay rã rời, buồn ngủ. Giống như cái nhà đang cho mượn điện ở tầng dưới, nên tầng trên hơi yếu đèn. Không phải lười – là cơ thể đang “giảm công suất”.
📒 2) Đau đầu – chóng mặt – do can huyết giảm nhẹ tạm thời
Đông y nói: “Can chủ tàng huyết, huyết hư thì can dương dễ vượng.”
Bình thường can giữ huyết lại cho bạn đầy đủ để nuôi mắt, nuôi não, giúp tinh thần minh mẫn.
Nhưng kỳ kinh đến:
• Huyết bị huy động xuống tử cung
• Lượng huyết nuôi đầu, nuôi mắt giảm
• Can dương không được “neo” lại bằng huyết → bốc lên → đau đầu, choáng, nặng đầu, hoa mắt
Nên chị em đau đầu lúc này không phải “triệu chứng khó chịu vô cớ”, mà là một dạng thiếu huyết tạm thời.
📒 3) Cáu gắt – dễ nổi nóng – dễ khó chịu
Đây là phần mà các anh nên đọc kỹ, vì phụ nữ không hề muốn như vậy đâu.
Trong Đông y: Can chủ sơ tiết – điều hòa cảm xúc.
Nhưng trước kỳ kinh:
• Huyết của can bị điều xuống tử cung
• Can huyết giảm → can khí mất bình hòa
• Can khí uất → tâm trạng bức bối, dễ cáu gắt, dễ khó chịu, dễ tủi thân, dễ… bật chế độ cảm xúc
Nói vui cho dễ hiểu:
Can lúc này như tụt pin, mà ai tụt pin thì cũng hay cáu cả thôi.
📒 4) Đau lưng, nặng bụng – do khí huyết ứ trệ tạm thời
Trong kỳ kinh, tử cung co bóp để đẩy kinh ra.
Nếu khí huyết vận hành không thông thì:
• Khí trệ → đau tức
• Huyết ứ → đau bụng, đau lưng
• Can khí uất → tăng cảm giác khó chịu
Nhất là người vốn đã huyết hư hoặc tỳ hư thì những triệu chứng này càng rõ.
📒 5) Tại sao có người mệt nặng, có người nhẹ?
Dựa theo Đông y, phụ nữ dễ mệt nhiều khi:
• Tỳ khí hư → sinh huyết kém → thiếu máu kỳ kinh
• Can huyết hư → dễ đau đầu chóng mặt
• Thận hư → đau lưng, mệt sâu, mất ngủ
• Khí huyết yếu từ sau sinh, ăn uống thất thường, làm việc nhiều
• Stress, căng thẳng → Can khí uất mạnh → cảm xúc thất thường hơn
🔖 Càng hư – kỳ kinh càng nặng. Càng khỏe – kỳ kinh càng nhẹ. Đơn giản vậy thôi.
Có hôm một anh bệnh nhân nói với tôi: “Thầy ơi, sao mấy ngày đó vợ em khó chịu dữ vậy?”
Tôi chỉ mỉm cười: “Em thấy lá rơi không? Lá rơi đâu có giận cây. Vợ em khó chịu chẳng phải vì em. Chỉ là cơ thể cô ấy đang cần được yêu thương dịu dàng hơn một chút thôi.”
🏷 Người ta bảo phụ nữ là hoa. Nhưng tôi thấy đúng hơn: phụ nữ là cả khu vườn—có mùa xanh tươi, có mùa hoa nở rực rỡ, có mùa thay lá.
Mùa nào cũng đẹp, chỉ cần người nhìn đủ chậm để nhận ra.
Này bạn, bao lâu rồi mình không nhìn thật lâu vào người phụ nữ bên cạnh để hiểu họ đang trải qua mùa gì? Và bao lâu rồi mình không hỏi nhau một câu đơn giản: “Em ổn không?”
Đừng để đến khi cơn gió sau cùng thổi đến, lá rơi hết rồi, ta mới ngỡ ngàng hỏi: “Sao mình lại hờ hững với những mùa đã đi qua?”
Duy tôi.
