28/05/2020
Uống thuốc trị mụn bừa bãi có thể gây quái thai
=========
Cách đây vài hôm, một bạn nữ từ Việt Nam nhắn tin hỏi tôi về thuốc Acnotin trị mụn mà bạn mới vừa mua về uống. Tôi hỏi thêm mới biết bạn ấy đang quan hệ tình dục và không hề biết thuốc trị mụn này có thể gây quái thai.
Bài viết này giải thích rõ sự nguy hiểm và tác dụng của thuốc trị mụn đặc hiệu Isotretinoin (hay còn gọi là Acnotin tại Việt Nam, hay Claravis, Amnesteem, Absorica, Myorisan, Zenatane, Sotret, Accutane tại Mỹ). Bài viết này cũng dành cho bạn phóng viên Vnexpress nhờ tôi viết về chủ đề này cách đây không lâu.
Mụn là bệnh thường gặp ở tuổi thanh niên, có đến 85% dân số Mỹ từng mắc, tiêu tốn khoảng 2 tỉ đô la mỗi năm cho điều trị. Mụn phát sinh do sự mất cân bằng giữa tuyến bã nhờn, viêm, và nhiểm trùng vi khuẫn P. Acne. Tuy nhiên, chữa trị mụn không hề đơn giản, bao gồm chế độ ăn uống, thuốc kem, thuốc kháng sinh, thuốc Isotretinoin, và Laser. Chữa mụn bắt đầu bằng việc chẩn đoán đúng giai đoạn mụn (viêm, nhiễm, thẹo, hay hỗn hợp), kiểm tra bệnh lý khác (nội tiết, nội khoa), và thay đổi chế độ chăm sóc da (dùng đúng kem rữa mặt, cleaner, hay toner).
Isotretinoin là gì?
Đây là loại thuốc đặc trị mụn, họ Vitamin A, dành cho trường hợp bệnh nhân mắc mụn nặng, mụn khó trị, mụn mủ hay mụn thẹo. Isotretinoin thường dùng sau khi kem trị mụn và thuốc kháng sinh không có tác dụng. Các nghiên cứu cho thấy Isotretinoin cho kết quả khả quan sau 2 đến 3 tháng đều trị. Viện Hàn Lâm Da Liễu Hoa Kỳ (ADA) chấp thuận dùng Isotretinoin chữa trị mụn khó, sau khi đã thử các trị liệu khác. Cho đến nay, các BS vẫn chưa tìm ra nguyên lý khiến Isotretinoin chữa trị mụn hiệu quả, chúng ta chỉ biết thuốc này giảm độ viêm của da, từ đó giảm độ ảnh hưởng của vi trùng và chất nhờn.
Tuy nhiên, Isotretinoin có những tác dụng cực kỳ nguy hiểm như gây ra quái thai (đầu nhỏ, mắt mũi lệch, kém thông minh) nếu bệnh nhân mang thai. Tác dụng phụ nguy hiểm khác gồm tăng rủi ro tự tử và trầm cảm. Ngoài ra Isotretinoin còn có thể gây ra khô da, làm tăng men gan, và làm tệ thêm các bệnh mãn tính khác. Bệnh nhân cũng không nên uống rượu bia trong lúc dùng thuốc. Nói cách khác, bệnh nhân dùng Isotretinoin phải có sự theo dõi chặt chẽ của BS chuyên khoa.
Hãng dược Roche phát triển Isotretinoin vào năm 1982 dựa trên nghiên cứu giảm viêm và giảm nhờn trên bệnh nhân với Vitamin A liều cao. Những năm sau đó, các nghiên cứu của FDA đặt Isotretinoin vào loại X (gây nguy hại với thai nhi) nếu bệnh nhân dùng.
Isotretinoin tại Mỹ được kiểm soát rất chặt chẽ thông qua chương trình iPledge (https://www.ipledgeprogram.com) Chỉ có BS, DS, và nhà thuốc chuyên khoa mới có quyền kê toa và bốc toa. Bệnh nhân bắt buộc phải gặp BS hàng tháng, dùng ít nhất 2 phương pháp tránh thai (thường là thuốc ngừa thai + bao cao su), xét nghiệm máu bình thường, thì mới được cho thuốc. Isotretinoin cũng khá mắc tiền ($200 mỗi tháng) nếu bệnh nhân không có bảo hiểm.
Không nên hiến máu khi đang dùng Isotretinoin.
Do thuốc có thể ở trong cơ thể một vài tuần sau khi dùng thuốc, bệnh nhân khuyên không nên hiến máu nếu đang uốc Isotretinoin (vì thai phụ có thể được truyền máu nhiểm thuốc).
Tại VN bệnh nhân nên làm gi?
Gặp BS chuyên khoa da liễu để được hướng dẫn và theo dõi phù hợp. Việt Nam là một trong những nước có tỉ lệ phá thai cao nhất thế giới (gần 40% tổng số thai) (2). Với khả năng mua thuốc Isotretinoin dễ dàng, khả năng bệnh nhân có quái thai khi trị mụn có thể là rất cao. Do chưa có chương trình kiểm soát thuốc như iPledge, bệnh nhân nữ (và nam) cần phải hiểu rõ tác dụng phụ nguy hiểm của thuốc này.
----------------------------
Từ fb của Bác sĩ Wynn Tran
https://www.facebook.com/DrWynnTran/posts/