22/06/2023
☘TẾT ĐOAN NGỌ ( MÙNG 5 THÁNG 5 )☘
1. Ý Nghĩa:
Tết Đoan Ngọ mùng 5/5 (âm lịch) còn gọi là Tết Đoan Dương. Đoan ngọ là bắt đầu giữa trưa, còn dương là mặt trời, là khí dương, đoan dương có nghĩa là bắt đầu lúc khí dương đang thịnh. Thời điểm này, sâu bọ, côn trùng, dịch bệnh rất phát triển, gây nhiều bệnh tật cho người, vật nuôi, cây trồng... Vì vậy, thời điểm này người ta thường làm lễ cúng bái, cầu cho tai qua nạn khỏi, mùa màng bội thu... sở dĩ vì vậy nên nhân dân thường gọi tết Đoan Ngọ là tết "Diệt sâu bọ"
* Một số tập tục trong Tết Đoan Ngọ:
- Tục hái lá thuốc, tắm nước lá.
- Tục đeo bùa cho trẻ em.
- Tục khảo cây.
- Tục nhuộm móng tay bằng nước lá cho trẻ em.
- Treo cây ngãi cứu trước nhà để trừ tà...v...v...
Từ xa xưa, ngày 5/5 cũng là ngày để tri ân, đáp lễ những người thầy. Thời nho giáo đi học các thầy dạy học không lấy tiền hay công xá gì, vì vậy hằng năm cứ đến ngày m5/5 gia đình học trò thường mang những lương thực hoặc vật nuôi có sẵn trong nhà đến nhà thầy để báo đáp cảm ơn thầy đã vất vả truyền dạy kiến thức, đạo lí cho mình. Chính vì vậy, ngày này cũng được coi là ngày để học trò tri ân người thầy, người dẫn đạo của mình, đặc biệt với tín ngưỡng thờ Mẫu, ngày này là ngày để các con nhang đệ tử hướng về chốn tổ thể hiện tấm lòng thành kính nhất tâm một lòng nhất tòng một đạo trên kính Thánh dưới trọng thầy, thể hiện sự biết ơn người thầy đã giúp đỡ mình trên con đường đạo... hay còn gọi là Tết của thầy đồng... Ngoài ra, ở một vài địa phương ngày này còn là ngày để con rể đi tết bố vợ...... tất cả đều là các phong tục tập quán tốt đẹp từ ngàn đời nay vẫn được nhân dân lưu truyền và gìn giữ.
2- Nguồn gốc Tết Đoan Ngọ
Tết Đoan Ngọ còn có tên gọi khác là Tết Đoan Dương, được tổ chức vào giờ Ngọ, ngày 5 tháng 5 âm lịch hàng năm. “Đoan” có nghĩa là mở đầu, “Ngọ” là khoảng thời gian từ 11 giờ sáng đến 1 giờ chiều.
Có câu chuyện được truyền miệng về nguồn gốc của ngày Tết Đoan Ngọ: ngày trước khi nông dân đang ăn mừng vì một vụ mùa bội thu thì có đàn sâu bọ kéo đến phá nát mọi thứ. Khi đó, một ông lão đã hướng dẫn mỗi nhà lập bàn cúng gồm bánh tro, trái cây vào giờ Ngọ. Người dân làm theo thì tình cờ sâu bọ cũng lần lượt chết. Câu chuyện được lưu truyền nên cứ đến ngày mùng 5.5 âm lịch, người nông dân lại cúng kiếng để diệt sâu bọ. Dần dần tập tục này mở rộng ra và các vùng thành thị cũng làm theo.
Ngoài ra, cũng có ý kiến cho rằng Tết Đoan Ngọ có nguồn gốc từ cái chết của Khuất Nguyên, một nhà thơ nước Sở thời Chiến Quốc.
Khuất Nguyên ( 屈原) sinh năm 340 TCN, mất năm 278 TCN, là một chính trị gia, một nhà thơ nổi tiếng của nước Sở thời Chiến Quốc. Ông là người trong hoàng tộc nước Sở, làm Tả đồ cho Sở Hoài vương. Ông học rộng, lại có tài văn chương. Lúc đầu, ông được Sở Hoài Vương yêu quý, về sau có quan lại ganh tỵ với ông, tìm cách hãm hại ông. Sở Hoài vương nghe lời gièm pha nên ghét ông. Ông âu sầu, viết thiên “Ly Tao” để bày tỏ nỗi buồn bị vua thất sủng. Ngoài “Ly tao” là tập thơ bất hủ, ông còn có nhiều sáng tác thơ khác như “Sở từ”, “Thiên vấn” (Hỏi trời)...
Đến cuối đời, ông bị Sở Tương Vương, con trai Sở Hoài Vương, đày ra Giang Nam (phía Nam sông Dương Tử). Ông thất chí, tự cho mình là người trong sống trong thời đục, suốt ngày ca hát như người điên, làm bài phú “Hoài Sa” rồi ôm một phiến đá, gieo mình xuống sông Mịch La tự tử.
Để tưởng nhớ ông và cái chết bi thương của ông, hàng năm vào ngày 5 tháng 5 âm lịch, người ta tổ chức Tết Đoan Dương ở Trung Quốc và một số nước khác ở châu Á. Người ta ném bánh (ở Việt Nam có bánh ú tro) xuống sông để cá và thuồng luồng ăn bánh mà không ăn thi thể của ông.
