04/07/2025
BỆNH TIỂU ĐƯỜNG TUÝP 2, NHỮNG ĐIỀU KHÔNG PHẢI AI CŨNG BIẾT?
(Những ai đang mắc bệnh tiểu đường tuýp 2 hoặc có người thân mắc tiểu đường tuýp 2 hãy tham khảo bài viết này).
BÀI 3: ĐÔI ĐIỀU VỀ “THUẬN TỰ NHIÊN”, CHĂM SÓC SỨC KHOẺ, DỰ PHÒNG BỆNH TẬT VÀ CHỮA BỆNH DỰA THEO QUY LUẬT TỰ NHIÊN, “NHỜ VẢ” QUY LUẬT TỰ NHIÊN?
Trong 2 bài chia sẻ trên, tôi chỉ muốn “xới” ra một số vấn đề trong quan điểm và cách nhìn về các bệnh chuyển hoá, bệnh mạn tính, bệnh do lão hoá nói chung và bệnh tiểu đường tuýp 2 nói riêng, không phải để phủ nhận những thành quả của y học trong ngăn ngừa và điều trị những bệnh lý này, mà để chúng ta có cái nhìn đa chiều hơn, toàn diện hơn và tích cực hơn về nó. Có như vậy thì bệnh tiểu đường tuýp 2 nói riêng và các bệnh chuyển hoá, bệnh mạn tính, bệnh do lão hoá nói chung mới có được những tiến bộ hơn, hiệu quả hơn trong dự phòng và điều trị.
Các bác sĩ chúng tôi được đào tạo và hành nghề dựa trên quan điểm “y học dựa vào bằng chứng” (Evidence – based medicine). Tuy nhiên thực tế cho thấy không phải mọi vấn đề về con người, về sức khoẻ, về bệnh tật… đều đã biết rõ bằng chứng, cũng đều có thể tìm thấy bằng chứng hoặc ít nhất vẫn chưa thể có được bằng chứng trong một thời gian dài nữa. Hơn nữa, nếu mọi thứ đều phải có bằng chứng rồi mới điều trị, mới can thiệp thì e rằng đã muộn, ít mang lại hiệu quả. Do đó, ngoài y học dựa trên bằng chứng thì thầy thuốc và cả người bệnh cũng cần phải có những nhận định, suy đoán dựa vào các cơ sở khoa học và sự logic của vấn đề - đó cũng là cách tiếp cận của hầu hết các nghiên cứu khoa học: Nêu vấn đề, đặt ra giả thiết và các nhận định trước rồi tìm cách chứng minh các giả thuyết và nhận định đó đúng hay sai. Tuy nhiên, tôi nhắc lại các nhận định hay giả thuyết đưa ra phải có cơ sở khoa học, phải có sự logic dựa trên các quy luật khách quan, tự nhiên chứ không phải thiếu cơ sở, mang tính chủ quan.
Một trong những cơ sở quan trọng để có được những nhận định, những giả thiết, những cách nhìn khách quan, toàn diện đó là quy luật thuận tự nhiên; quy luật con người sinh ra từ tự nhiên, từ vũ trụ, con người là một phần của vũ trụ thì con người cũng phải tồn tại và chịu sự chi phối của tự nhiên, của vũ trụ. Con người là một sinh vật hoàn hảo, tinh vi, cao cấp, mọi cấu trúc, chức năng “trời sinh” đều mang tính hợp lý cao mà chúng ta chưa bao giờ khám phá hết chúng, do đó con người mãi mãi vẫn là một bí ẩn, cho nên nếu nói mọi thứ đều phải có bằng chứng, tôi e rằng là điều không thể, hoặc còn rất lâu và rất lâu – Đây là điều tôi trăn trở vì y học đã có rất nhiều tiến bộ vượt bậc, nhưng y học vẫn đang đối mặt với rất nhiều vấn đề chưa thể giải quyết tốt, trong đó có tiểu đường tuýp 2. Phải chăng chúng ta đôi khi quá đi sâu, quá tập trung vào “bằng chứng” mà quên đi những quy luật tự nhiên vốn rất thường gặp, vốn rất quen thuộc nhưng lại mang lại những tác động to lớn!
Đây không chỉ là quan điểm cá nhân, cách nhìn của riêng tôi mà đó là một cách nhìn mới, một quan điểm mới của rất nhiều người yêu sức khoẻ, yêu thích việc chăm sóc sức khoẻ chủ động, biết sống “thuận tự nhiên” hiểu biết và ứng dụng các quy luật tự nhiên một cách khoa học và đúng đắn vào chăm sóc sức khoẻ, dự phòng bệnh tật và hỗ trợ điều trị các bệnh lý chuyển hoá, bệnh mạn tính, bệnh do lão hoá!
Trước khi chia sẻ cách nhìn mới, quan điểm mới về bệnh tiểu đường tuýp 2, tôi muốn trao đổi với các anh chị một vài điều về quy luật tự nhiên và “thuận tự nhiên” liên quan đến sức khoẻ, chăm sóc sức khoẻ và chữa bệnh. Các bác sĩ chúng tôi được đào tạo rất kỹ về cấu trúc giải phẫu người, về mô học, sinh lý học, sinh lý bệnh, sinh hoá của cơ thể, về thuốc, về phẫu thuật và các can thiệp và thậm chí về nhiều cách thức chữa bệnh rất hiện đại khác…, nhưng dường như chúng tôi được đào tạo rất sơ sài, rất “cưỡi ngựa xem hoa” về dinh dưỡng, về vận động, về thói quen lối sống khoẻ mạnh, lành mạnh và chăm sóc sức khoẻ chủ động. Bởi vậy, hiệu quả chữa bệnh của chúng tôi cho người bệnh còn hạn chế, thậm chí các bác sĩ chúng tôi không phải là nhóm người khoẻ mạnh nhất trong xã hội ! (thật buồn!)
Quan điểm “thuận tự nhiên” lớn nhất và đầu tiên đó là con người được sinh ra từ tự nhiên, từ vũ trụ, con người là một phần của tự nhiên, của vũ trụ nên trong chăm sóc sức khoẻ, trong chữa bệnh con người cũng phải tôn trọng quy luật tự nhiên, tuân theo quy luật tự nhiên, thuận theo quy luật tự nhiên và biết “nhờ vả” các quy luật tự nhiên để mình có một tình trạng sức khoẻ tốt nhất, hạn chế bệnh tật tốt nhất và chữa bệnh hiệu quả nhất ! Nếu chúng ta cố dùng sự “thông minh” của con người để đi ngược các quy luật đó, làm trái các quy luật đó thì đôi khi tiền mất mà tật vẫn mang!
THỨ NHẤT: BẠN LÀ NHỮNG GÌ BẠN ĂN VÀO!
Hoàn toàn chính xác!
Trước hết về nghĩa đen: Cơ thể bạn được tạo nên, được xây dựng nên bởi rất nhiều loại nguyên vật liệu khác nhau, nhưng 100% các nguyên vật liệu đó là dinh dưỡng: Nếu nói trọng lượng cơ thể bạn được tạo nên từ 4 thứ: Nước + Xương + Cơ + Mỡ thì cả 4 thứ đó bản chất đều là dinh dưỡng! Khoảng 70% cơ thể bạn là nước (dinh dưỡng số 1); Xương được tạo ra từ canxi, magie, phốt pho, protein, collagen…đều là các chất dinh dưỡng; Cơ có thành phần chính là Protein, nước, chất béo cũng đều là dinh dưỡng; Mỡ thành phần chính là chất béo, nước, protein cũng đều là dinh dưỡng. Insuline và Glucagon là 2 hoc môn quan trọng trong việc điều chỉnh nồng độ đường huyết thì bản chất chúng cũng là protein (dinh dưỡng). Bạn thử tìm cho tôi một loại phân tử, một loại tế bào, một loại mô, một cơ quan, một hệ cơ quan nào của cơ thể mà không được tạo nên từ các chất dinh dưỡng ?
Ngay cả các hóc môn khác, các kháng thể, các enzyme…trong cơ thể bạn cũng đều có nguồn gốc là dinh dưỡng!
Về nghĩa bóng, nếu thức ăn, đồ uống bạn đưa vào cơ thể là những thứ lành mạnh, an toàn, cần thiết và cân bằng thì bạn sẽ có một cơ thể cân đối, một cân nặng hợp lý, một sức khoẻ tuyệt vời, một làn da đẹp khoẻ mạnh, một tinh thần vui vẻ, hứng khởi và luôn tràn đầy hạnh phúc !
Chẳng phải bạn là những gì bạn ăn vào hay sao ?
THỨ HAI: BỆNH TẠI MIỆNG, VẠN BỆNH VÀO TỪ MIỆNG! BỞI VẬY ĂN UỐNG ĐÚNG, KHOA HỌC CŨNG LÀ CÁCH THỨC ĐỂ PHÒNG BỆNH VÀ CHỮA BỆNH!
Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác từng nói “Bệnh tại miệng, vạn bệnh vào từ miệng”, hay Hypocract cũng từng nói “Thức ăn là vị thuốc, thức ăn có thể thay thế thuốc chứ không phải thuốc thay thế thức ăn”. Y học cổ truyền Trung Hoa cũng có quan điểm “thực dược đồng nguyên” (thực phẩm và thuốc có cùng nguồn gốc).
Tất cả các quan điểm trên đều muốn nói lên một lẽ tự nhiên: suy cho cùng loại trừ các chấn thương, các tai nạn cấp tính hay các bệnh do nhiễm trùng còn lại hầu hết các bệnh tật, các tổn thương mà con người mắc phải đều có nguồn gốc dinh dưỡng, đều do những gì mình ăn vào, uống vào gây nên!
Bởi vậy, nếu dinh dưỡng đã tạo nên cơ thể chúng ta thì khi cơ thể chúng ta bị tổn thương, bị bệnh, bị “hỏng” chúng ta cũng phải dùng dinh dưỡng để phục hồi, để sửa chữa, để góp phần chữa bệnh !
Cơ thể chúng ta không được tạo nên từ các loại thuốc kháng sinh, các loại thuốc chống viêm giảm đau, các loại thuốc hạ sốt, các loại thuốc hạ huyết áp, hạ đường máu…vậy mà khi chúng ta bị bệnh chúng ta đã “quên” mất dinh dưỡng, chúng ta chỉ dùng thuốc (thứ vật liệu xa lạ của cơ thể) để chữa bệnh liệu đã hoàn toàn hợp lý ? Tôi không phủ nhận vai trò của thuốc nhưng nếu chỉ lệ thuộc vào thuốc và quên đi những điều rất quan trọng khác, trong đó có vai trò của dinh dưỡng, vận động và thói quen lối sống thì đó là sai lầm!
Quay lại một chút về bệnh tiểu đường tuýp 2, y học dựa vào bằng chứng đã tìm ra nhiều nguyên nhân gây ra bệnh như: Kháng insulin, giảm tiết insulin, tăng tiết glucagon, tăng tái hấp thu glucose ở thận, rối loạn chuyển hoá chất béo, rối loạn hoạt động não…Tuy nhiên tại sao tôi vẫn chưa thấy thoả đáng về các bằng chứng đó?
Nếu đó là các “nguyên nhân” sinh ra tiểu đường tuýp 2 thì tôi cho rằng đó vẫn chưa phải là “gốc rễ” của nguyên nhân? nghĩa là nguyên nhân thực sự vẫn chưa được chỉ mặt đặt tên? Bởi vì vẫn còn nhiều câu hỏi cần phải tiếp tục trả lời: Cái gì gây nên hiện tượng kháng sinsulin? Điều gì làm giảm tiết insulin? Điều gì làm tăng tiết glucagon? Hai hóc môn đó do tuỵ sản sinh ra, vậy điều gì làm chức năng sản sinh 2 loại hóc môn đó bị rối loạn? Nguyên liệu để tạo ra 2 loại hóc môn đó là gì? Có phải là protein không? Vậy phải chăng thiếu, thừa protein hay rối loạn chuyển hoá protein dẫn đến chức tăng bài tiết 2 hóc môn đó của tuỵ bị rối loạn? Nếu do protein thì nguyên nhân thực sự có phải chỉ tại tuỵ không? Gan là cơ quan “quản lý”, tổng hợp, sắp xếp, phân bổ protein của cơ thể liệu có vô can? sao không thấy nhắc tới trong nguyên nhân của tiểu đường tuýp 2? Nguồn gốc của rối loạn chuyển hoá chất béo? Rối loạn chất béo có liên quan đến suy giảm chức năng của tuỵ? Liệu dinh dưỡng có phải là gốc rễ của vấn đề ? Vân vân và vân vân…
Cách nhìn mới và khác ở đây (mặc dù chưa đủ bằng chứng) là: Rõ ràng tuỵ, gan, thận, não…là nơi xảy ra các rối loạn thì chúng đều được cấu trúc từ dinh dưỡng và để duy trì được chức năng bình thường chúng rất cần dinh dưỡng!, ngay các sản phẩm chúng tạo ra (protein, insulin, glucagon…) bản chất cũng là dinh dưỡng! Vậy phải chăng dinh dưỡng chính là gốc rễ của vấn đề ?
Thay vì chỉ tiếp tục đi tìm kiếm bằng chứng, tại sao chúng ta không có thêm cách tiếp cận an toàn, rẻ tiền, dễ thực hiện, có thể thực hiện ngay đó là xem dinh dưỡng là một liệu pháp điều trị quan trọng đối với các bệnh chuyển hoá, trong đó có tiểu đường tuýp 2 ?
Tôi muốn nói thêm, cụm từ “điều trị”, “chữa trị” từ lâu dường như được độc quyền dành cho các thầy thuốc, chỉ có thầy thuốc mới có quyền sử dụng, khi nói đến điều trị thường sẽ được gắn với thuốc, phẫu thuật, can thiệp…
Nếu ai đó nói đến dinh dưỡng, đến vận động, đến thói quen lối sống…là một biện pháp điều trị, là một trị liệu thì sẽ được xem là sai, là vi phạm, là nhạy cảm ? Liệu như vậy có khách quan toàn diện? Liệu đã có cái nhìn đa chiều? Có thể các nhà quản lý y tế sợ bị lạm dụng cụm từ đó dẫn đến những sai lầm trong chữa bệnh, nhưng như vậy liệu có phải vẫn là tư duy “không quản được thì cấm” ? Để lý giải điều này chúng ta hãy chúng trao đổi ở phần tiếp theo dưới đây:
THỨ BA: KHẢ NĂNG TỰ BÙ ĐẮP, TỰ PHỤC HỒI, TỰ TÁI TẠO, TỰ CÂN BẰNG, TỰ CHỮA LÀNH CỦA CƠ THỂ!
Tạo hoá thật sự tuyệt vời! Tạo hoá tạo ra con người thì nó cũng chỉ cho con người cách thức tồn tại, thích nghi và tự chữa lành khi có những tổn thương, những rối loạn, những trục trặc hoặc khi bị bệnh! Đó là quy luật, đó là thuận tự nhiên !
Cơ thể chúng ta có một khả năng bù đắp những chức năng thiếu hụt rất tuyệt vời, bởi vậy khi bạn phát hiện ra bệnh tiểu đường tuýp 2 bằng các xét nghiệm (bằng chứng) thì bệnh của bạn rất có thể đã hình thành và bắt đầu từ nhiều năm trước! Chức năng thận của bạn có thể mất gần 2/3, bạn mới có thể thấy mệt mỏi, phù để đi khám bệnh và được chẩn đoán suy nhận! Mạch vành của bạn hẹp tới 70% lưu lượng dòng chảy của máu, bạn mới xuất hiện cơn thắt ngực để được chẩn đoán là thiểu năng vành! Gan của bạn xơ, giảm chức năng rất lớn rồi nhưng bạn vẫn có thể uống rượu tốt? Và tại sao giai đoạn sớm của tiểu đường tuýp 2 nồng độ insulin máu của bạn vẫn bình thường, nhưng chắc chắn tuỵ đảo của bạn đã có vấn đề !...Tất cả những ví dụ đó để nói lên rằng cơ thể chúng ta có một khả năng bù trừ, bù đắp chức năng thiếu hụt rất lớn, điều đó đã làm che đậy đi những dấu hiệu, những triệu chứng sớm của bệnh lý!
Khả năng tự chữa bệnh của cơ thể là rất lớn là không thể chối cãi! Quy luật “thân cường thì bệnh nhược” cũng xuất phát từ đây! Nếu không có khả năng tự cân bằng, tự điều chỉnh, tự tái tạo, tự phục hồi, tự chữa lành “trời sinh” của cơ thể thì chúng ta đã gặp rắc rối lớn! y học đã gặp rắc rối lớn!
Bởi vậy, tôn trọng “nội lực”, phát huy nội lực của cơ thể, tăng cường sức khoẻ, sức đề kháng, tăng cường khả năng tự chữa lành của cơ thể cũng phải được xem là một trị liệu, một trị liệu quan trọng!
Để tăng cường nội lực, để tăng cường khả năng tự chữa lành của cơ thể, để quy luật “thân cường thì bệnh nhược” được phát huy tối đa thì quan điểm đúng về cơ thể hoàn chỉnh, sức khoẻ toàn diện về vai trò đặc biệt quan trọng của dinh dưỡng, của vận động tích cực, của lối sống năng động lành mạnh…chính là cách tiếp cận cần thiết, hiệu quả và rẻ tiền không chỉ trong chăm sóc sức khoẻ chủ động mà còn trong dự phòng và điều trị các bệnh chuyển hoá, mạn tính, bệnh do lão hoá!
(mời bạn tham khảo tiếp ở bài 4).
Nguồn: PGS.TS.BS Nhà thuốc ưu tú Nguyễn Viết Lượng.
