15/09/2025
HƠI THỞ VÀ HỆ THẦN KINH
Hệ thần kinh trung ương (chủ yếu ở hành não) kiểm soát nhịp thở, còn các cách thở khác nhau lại ảnh hưởng đến sự cân bằng của hệ thần kinh tự chủ (hệ thần kinh phó giao cảm và giao cảm), giúp điều hòa cảm xúc, giảm căng thẳng và cải thiện chức năng não bộ.
1. Hai nhánh chính của hệ thần kinh tự chủ
• Hệ giao cảm (sympathetic): kích hoạt phản ứng “chiến hay chạy” (fight-or-flight), tim đập nhanh, huyết áp tăng, nhịp thở gấp.
• Hệ phó giao cảm (parasympathetic): tạo phản ứng “nghỉ ngơi và hồi phục” (rest-and-digest), tim chậm lại, cơ thể thư giãn, tiêu hóa được cải thiện.
2. Hơi thở ảnh hưởng đến hệ thần kinh như thế nào?
• Hít vào sâu: có xu hướng kích hoạt hệ giao cảm, làm tim đập nhanh hơn một chút, cơ thể tỉnh táo hơn.
• Thở ra chậm và dài: kích hoạt hệ phó giao cảm, làm nhịp tim chậm lại, giảm lo âu, tạo cảm giác thư giãn.
Điều này liên quan đến thần kinh phế vị (vagus nerve) – dây thần kinh quan trọng kết nối não với tim, phổi, hệ tiêu hóa. Khi bạn thở chậm và đều, đặc biệt là tập trung vào thở ra dài, dây thần kinh phế vị được kích hoạt, làm dịu cơ thể và tâm trí.
Thực hành các kỹ thuật thở (pranayama, thở bụng, box breathing, 4-7-8, v.v.) có thể điều hòa hoạt động vùng hạch hạnh nhân (amygdala) – trung tâm xử lý căng thẳng và cảm xúc.
Ứng dụng vào thực tế sẽ giúp:
• Giảm stress và lo âu: thở chậm, đều, kéo dài thì thở ra.
• Tăng sự tập trung, tỉnh táo: thở nhanh hơn một chút hoặc thở mạnh khi cần năng lượng.
• Hỗ trợ giấc ngủ: kỹ thuật thở 4-7-8 hoặc thở bụng sâu để kích hoạt hệ phó giao cảm.
• Phục hồi sau tập luyện hoặc căng thẳng: thở chậm, ưu tiên thở ra dài.
👉 Hơi thở chính là “nút điều chỉnh” hệ thần kinh tự chủ. Bằng cách thay đổi nhịp điệu và độ sâu của hơi thở, ta có thể tác động trực tiếp đến trạng thái thần kinh – từ căng thẳng, lo âu sang bình tĩnh, thư giãn.
📍 𝐂𝐡𝐚̣𝐦 - 𝐘𝐨𝐠𝐚 𝐜𝐚̂𝐧 𝐛𝐚̆̀𝐧𝐠 𝐩𝐡𝐮̣𝐜 𝐡𝐨̂̀i
𝐶ℎ𝑎̣𝑚 ℎ𝑜̛𝑖 𝑡ℎ𝑜̛̉ - 𝐶ℎ𝑎̣𝑚 𝑏𝑖̀𝑛ℎ 𝑎𝑛